نوشیدنی انرژی زا برای افزایش سطح انرژی، هوشیاری و تمرکز در نظر گرفته شده اند. مردم در تمام سنین آنها را مصرف می کنند و محبوبیت آنها همچنان رو به افزایش است، ولی واقعیت چیز دیگری است. وجود مقدار بالا کافئین در این نوشیدنی ها خطر سکته قلبی را افزایش می دهد.
مصرف نوشیدنی های انرژی زا حاوی کافئین سبب بروز تغییرات زیادی در سیستم کارکرد قلب و ریتم آن می شود و پس از دوساعت باعث ایجاد افزایش فشار خون و کند شدن روند گردش خون در رگ ها و باعث تخریب کبد هم خواهد شد. در بسیاری از کشورها مصرف اینگونه نوشابه‌ها ممنوع است یا با علائم هشدار دهنده به فروش می‌رسند. در عربستان سعودی هر نوع تبلیغ نوشیدنی های انرژی زا را غدغن و فروش آنها را در مراکز عمومی، دولتی، آموزشی، بهداشتی و ورزشی ممنوع است. همچنین فروش نوشابه‌های انرژی زای الکلی در آمریکا ممنوع است زیرا افزودن کافئین به نوشابه‌های الکلی خطرناک است و قضاوت فرد را دچار مشکل میکند.
انرژی یک بطری نوشابه انرژی زا
یک بطری از نوشیدنی های انرژی زا مقدار بالایی کافئین معادل چهار فنجان قهوه تصفیه شده، دو اسپرسو، تقریبا چهار بطری کوکاکولا یا شش فنجان چای دارد. یک فرد سالم به طور متوسط می‌تواند بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ و حداکثر ۴۰۰ میلی گرم کافئین در روزمصرف کند. مصرف بیش از حد نوشیدنی های انرژی زا می‌تواند باعث خونریزی مغزی شود زیرا قلب فعالیت کمتری برای رساندن خون دارد، اما فعالیت بدنی را افزایش می‌دهد.
مواد تشکیل دهنده نوشیدنی های انرژی زا
نوشیدنی های انرژی زا حاوی موادی مانند کافئین، نوشابه‌های انرژی‌زا نوشیدنی‌هایی حاوی مواد گوناگونی مانند کربوهیدراتها (قندها)، ویتامین‌ها، مواد معدنی و مواد محرکی مانند کافئین، تورین (یک اسید آمینه، پیش ساز پروتئین)، گلوکورونولاکتون (یک ماده طبیعی که در بدن از تجزیه قند ساده گلوکز ایجاد میشود)، اسیدهای آمینه، هیدرات‌های کربن، ویتامین‌ها و اغلب عصاره گیاهان دارویی مانند جنسینگ هستند. معمولاً مصرف‌کننده پس از مصرف اینگونه نوشابه‌ها انرژی زیادی می‌گیرند.
مواد تشکیل دهنده عموم نوشیدنی های انرژی زا را می توان به صورت زیر دسته بندی نمود:
- افدرین
- تورین
- جینسنگ
- ویتامین گروه ب
- دانه گوآرانا
- کراتین
- گلوکورونولاکتون
- شکر
اثرات مصرف نوشیدنی های انرژی زا
به عنوان نمونه اثرات نوشابه های (RED BULL) توسط سازندگان آن اینچنین آورده شده است:
۱-تحریک متابولیسم.
۲-بهبود وضعیت احساسی(نشاط آوری)
۳-افزایش تمرکز و سرعت واکنش.
۴-بهبود و افزایش عملکرد.
۵-افزایش انرژی و رفع خستگی.
۶-تقویت حافظه.
اما توجه داشته باشید که همواره تبلیغ اینگونه فرآورده ها با چاشنی اغراق و بزرگنمایی همراه میباشد و مسلماً این نوشابه ها به شما بال نخواهند داد. همچنین بر اساس پژوهشهای بعمل آمده افزایش انرژی بدنبال مصرف نوشیدنی های انرژی زا تا حدود زیادی نیز جنبه روانی دارد. یعنی این نوشابه ها به عنوان یک دارونما عمل کرده و احساس افزایش انرژی را به مصرف کنندگان القا می کنند.
اهمیت انتخاب نوشیدنی ورزشی مناسب
در هنگامی که میزان از دست رفتن آب بدن در هنگام انجام فعالیت های ورزشی به ۲درصد (حدود ۲ کیلوگرم در یک ورزشکار با وزن ۱۰۰کیلوگرم) برسد، کارآیی ورزشی شروع به کاهش می نماید در نتیجه انتخاب و مصرف نوشابه های ورزشی مناسب برای جبران آب والکترولیت های از دست رفته ناشی از تعریق و نیز متعادل کردن میزان مواد قندی مورد نیاز نه تنها در حین انجام فعالیت های ورزشی بلکه قبل و بعد از ورزش اهمیت دارد.این در حالی است که، انتخاب غلط و مصرف نوشیدنی های انرژی زای بی کیفیت توسط ورزشکاران پیامدهای نامطلوبی در پی دارد.
دلایل مصرف نوشیدنی های ورزشی
آبرسانی و هیدراتاسیون موثر، تجدید و جبران ذخایر الکترولیت بدن، تامین انرژی برای افزایش کارآیی عضلات درحین فعالیت های ورزشی و افزایش سرعت ریکاوری بعد از انجام فعالیت های ورزشی دلایل مصرف نوشیدنی های ورزشی هستند. جالب است بدانید که ترکیبات تشکیل دهنده نوشابه های ورزشی، در اکثر اوقات فاقد مواد محرک و ممنوعه هستند. همچنین حدود ۶-۸ درصد کربوهیدرات در ترکیب این نوشیدنی ها وجود دارد که حاوی الکترولیت به ویژه املاح سدیم و پتاسیم هستند و ممکن است دارای ترکیباتی مانند ویتامین ها و ترکیبات گیاهی و یا پروتئین باشند.
البته باید دقت داشت تولید کنندگان نوشابه های انرژی زا در ترکیب محصولات خود از ترکیباتی استفاده می کنند که روی بطری قید نمی شود و همین مسئله ممکن است به نوعی برای ورزشکاران حرفه ای خطر آفرین باشدو احتمال آلودگی به مواد ممنوعه به خصوص ترکیبات محرک و در نتیجه مثبت شدن نتیجه آزمایش دوپینگ ورزشکاران حرفه ای در نتیجه مصرف نوشیدنی های انرژی زا در حین مسابقات وجود دارد.
مضرات مصرف نوشیدنی های انرژی زا
۱- اعتیاد آوری: ترکیبات اعتیاد آور شامل کافئین و گوارانا میباشند که با مصرف طولانی مدت میتوانند ایجاد وابستگی جسمی کنند. اما از آنجایی که علایم محرومیت از آنها خفیف و تنها ممکن است ایجاد سردرد کنند، اعتیاد به نوشابه های انرژی زا عمدتاً جنبه روانی دارد.
۲- مصرف زیاد نوشابه های انرژی زا موجب اسهال، تهوع، استفراغ، دل درد، افزایش گاز روده، و بی خوابی میشود.
۳- اختلال در الکترولیتهای بدن، بی نظمی ضربان قلب، افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب (حتی تپش قلب)، کم آبی بدن و بی خوابی میتوانند اثرات کوتاه مدت آنها باشد.
۴- نوشابه های انرژی زا تمام مضرات نوشابه های گاز دار را نیز دارند.
۵- مواد محرک موجود در ترکیب نوشیدنی های انرژی زا فشار خون و ضربان قلب را افزایش می دهند، در نتیجه مصرف آنها در حین انجام فعالیت های ورزشی شدید و سنگین که فشار خون و ضربان قلب ورزشکار افزایش می یابد، خطرناک بوده و ممکن است باعث بروز عوارض قلبی- عروقی از جمله انواع بی نظمی در ضربان قلب، ایست ناگهانی قلبی و سکته های قلبی و مغزی گردد.
۶- درصد بالای انواع کربوهیدراتها و قندهای موجود در ترکیب نوشیدنی های انرژی زا برای سلامت دهان و لثه ها مضر بوده و در صورت رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان می تواند به فساد دندانها منتهی گردد.
۷ – در هم آمیختن نوشابه های انرژی زا و الکل و یا مصرف همزمان آنها خطرناک است
از آنجایی که الکل یک سرکوبگر و نوشابه های انرژی زا محرک می باشند. اثرات محرکی نوشابه های انرژی زا در ارزیابی و پایش میزان سرخوشی و غلظت الکل خون شما ایجاد تداخل میکند. بنابراین ممکن است درصد الکل خون شما بالا رفته باشد، اما از آنجایی که احساس گوش بزنگی می کنید متوجه آن نمی شوید.
مشروبات الکلی و نوشابه های انرژی زا هر دو باعث کم آبی بدن میگردند. کم آبی متابولیزه شدن الکل را کاهش داده و احتمال بروزمسمومیت از الکل را افزایش می دهد. همچنین مصرف همزمان نوشابه ها ی انرژی زا و مشروبات الکلی باعث بروز ریتم نامنظم و غیر طبیعی قلب می شود.
منبع: نبض ما
