پوست بدن ما به عنوان بزرگ‌ترین ارگان زنده بدن وظیفه محافظت از اعضاء بدن در برابر عوامل مضر خارجی و دفع سموم را به عهده دارد. اما این لایه محافظ در برابر تشعشات مضر خورشید و بخصوص اشعه ماوراء بنفش بسیار آسیب‌پذیر است. بخصوص که روزهای طولانی و گرم تابستان و تابش بی‌امان خورشید محافظت از پوست در برابر تابش نور خورشید را واجب‌تر از هر زمانی درطول سال می‌کند.
بهترین روش محافظت از پوست در برابر آسیب‌های نور خورشید، استفاده از انواع ضدآفتاب است. هرچند بعضی از ضدآفتاب‌های آماده به دلیل داشتن مواد صنعتی ممکن است با پوست شما سازگاری نداشته باشند و برخی افراد هم استفاده بلند مدت از این ضدآفتاب‌ها را به دلیل ترکیبات شیمیایی موجود در این محصولات را نمی‌پسندند. به همین دلیل هم استفاده از مواد طبیعی دارای خواص ضدآفتاب برای تهیه محلول‌های ضدآفتاب ارگانیک و خانگی طرفداران فراوانی پیدا کرده‌است. اما این ضدآفتاب‌های طبیعی در مقایسه با محصولات صنعتی چقدر مفید هستند و آیا می‌توانیم ضدآفتاب‌های خانگی را جایگزین نمونه های صنعتی آن کنیم؟ در ادامه نگاهی داریم به بهترین مواد طبیعی که دارای خواص ضدآفتاب هستند و می‌توانند در تهیه محافظ‌های طبیعی برای پوست شما مورد استفاده قرار بگیرند.
کدام ضدآفتاب برای من مناسب است؟
ضدآفتاب‌ها را می‌توان به سه دسته شیمیایی، معدنی و طبیعی تقسیم کرد که هر یک ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند.
1) ضدآفتاب‌های شیمیایی با استفاده از ترکیب‌های مصنوعی آزمایشگاهی از پوست شما در برابر تشعشعات ماوراءبنفش خورشید محافظت می‌کنند. ترکیبات موجود در این ضدآفتاب‌ها تشعشعات خورشید را جذب کرده و آنها را به صورت حرارت منتشر می‌کنند تا به پوست شما آسیبی نرسد. بیشتر این محصولات SPF یا شاخص محافظت در برابر نور خورشید بالایی دارند، هر چند اکثر آنها تنها جلوی تشعشعات ماوراءبنفش نوع B را می‌گیرند و در برابر تشعشعات نوع A که خطرناک‌تر هم هستند کارایی چندانی ندارند. همچنین در تولید این محصولات از مواد شیمیایی سمی با غلظت بالا استفاده می‌شود که می‌تواند در درازمدت باعث ایجاد مشکلات دیگر برای شما شود. پس بهتر است استفاده از این نوع ضدآفتاب‌ها را باید تا حد ممکن محدود کنید، هر چند راحتی استفاده و باقی نگذاشتن رنگ یا چربی بر روی پوست را می‌توان مهم‌ترین مزیت این دسته از ضدآفتاب‌ها و دلیل محبوبیت آنها دانست.
2) ضدآفتاب‌های معدنی از اکسید‌های معدنی طبیعی مثل اکسید تیتانیوم یا اکسید روی برای منعکس کردن تابش مضر خورشید استفاده می‌کنند. این دسته از ضدآفتاب‌ها هر دو نوع تشعشع ماوراء بنفش نوع A و B را منعکس می‌کنند و در برابر نور آفتاب تجزیه نمی‌شوند که عمر محافظتی آنها را طولانی‌تر هم می‌کند. یک نکته مثبت دیگر، ترکیب نشدن این ضدآفتاب‌ها با پوست شما است که باعث وارد نشدن مواد سمی به بدن هم می‌شود. البته همین موضوع را می‌توان نقطه ضعف این ضدآفتاب‌ها دانست، چرا که به صورت یک لایه خارجی روی پوست باقی می‌مانند و این حس برای خیلی‌ها خوشایند نیست. البته تولید‌کنندگان با ریزتر کردن ذرات اکسید سعی در برطرف کردن این مشکل داشته‌اند، اما ریزتر شدن ذرات تنها باعث جذب آنها توسط پوست می‌شود و نه ایجاد یک لایه محافظ در برابر نور خورشید. و با وجود آنکه جذب مواد معدنی توسط پوست خطر کمتری از جذب مواد شیمیایی دارد، کماکان خیلی سالم نیست.
3) ضدآفتاب‌های طبیعی انتخاب سومی هستند که این روزها بیشتر و بیشتر مورد توجه افرادی که به دنبال سبک زندگی سالم و به دور از مواد شیمیایی هستند قرار گرفته است. در واقع استفاده از ضد آفتاب های طبیعی راهی است برای محافظت از پوست، بدون آن که در معرض خطرات استفاده از مواد شیمیایی و غیر ارگانیک قرار بگیرید. البته برای استفاده صحیح از خصوصیات ضدآفتاب مواد طبیعی، باید بهترین مواد محافظ دربرابر نور خورشید و نحوه استفاده از آنها را بشناسید.
در این باره بیشتر بخوانید: نحوه مراقبت از پوست در فصل گرما
بهترین ضدآفتاب‌های طبیعی
همان‌طور که گفتیم، مواد بسیاری در طبیعت وجود دارند که حاوی ترکیبات محافظ در برابر تشعشعات مضر نور خورشید هستند و با استفاده از آنها می توانید از پوست خود در برابر صدمات ناشی از تابش اشعه فرابنفش محافظت کنید. البته این ضدآفتاب‌های طبیعی بسته به نوع ترکیبات و روش استفاده شما مقدار محافظت متغیری دارند و بهتر است برای رسیدن به نتایج بهتر با یک متخصص پوست و مو مشورت کنید. در ادامه بهترین ضدآفتاب‌های طبیعی موجود و روش استفاده از آنها را با هم مرور می‌کنیم؛
1) روغن دانه تمشک
– روغن دانه تمشک با شاخص محافظت SPF معادل 60 برای تشعشعات فرابنفش نوع B و 7.5 برای تشعشعات نوع A یکی از بهترین ضدآفتاب‌های طبیعی است که می‌توانید پیدا کنید و بدون شک باید در هر ضدآفتاب خانگی که قصد تهیه آن را دارید حضور داشته باشد.
2) روغن نارگیل
– این روغن جادویی که به نظر می‌رسد برای همه چیز خوب باشد، خیلی ضدآفتاب توانایی نیست و با داشتن SPF حدود 8 جایگزین ضدآفتاب‌های موجود محسوب نمی‌شود. اما با استفاده از آن در برنامه غذایی خود و یا بکارگرفتن آن به عنوان پایه ضدآفتاب‌های طبیعی خانگی می‌توانید از مزایای محافظتی آن استفاده کنید.
3) روغن آووکادو
– وجود مقادیر زیادی چربی‌های غیراشباع منفرد باعث می‌شود که روغن آووکادو بتواند یک لایه محافظ مناسب بر روی پوست شما تشکیل دهد و آن را از آفتاب سوختگی در امان نگه دارد. شاخص محافظتی این روغن حدود SPF 15 است که مقداری متوسط محسوب می‌شود. تنها مشکل استفاده از روغن آووکادو، احتمال بسیار پایین بروز واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد است، بنابراین قبل از بکاربردن این روغن حتما از نداشتن حساسیت به آن اطمینان حاصل کنید.
4) روغن زیتون
– روغن زیتون با داشتن SPF 8 در کنار ایفای نقش به عنوان یک روغن گیاهی سالم می‌تواند به عنوان یک ضد آفتاب ضعیف عمل کند. هر چند خواص ضد اکسیدی آن است که روغن زیتون را تبدیل به یک دوست واقعی برای پوست شما می‌کند. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که استفاده از روغن زیتون می‌تواند اثرات محافظتی محدودی داشته باشد، اگر چه استعمال آن برای درمان سوختگی های ناشی از تابش آفتاب می‌تواند مفیدتر باشد.
5) روغن بادام
– این روغن با داشتن عدد SPF حدود 5 در بازتابش تشعشعات مضر خورشیدی بسیار ضعیف عمل می‌کند. هر چند وجود مقادیر زیادی ویتامین E که برای نرمی و لطافت پوست مفید است باعث می‌شود روغن بادام یکی از افزودنی‌های مفید به ترکیب ضدآفتاب‌های خانگی باشد.
6) عصاره اسطوخودوس
– این گیاه دارویی که بیشتر به دلیل خواص آرام بخشی اسانس آن مشهور است، یک ضدآفتاب طبیعی خفیف هم محسوب می‌شود. البته عدد SPF 5.6 این روغن نشان می‌دهد که خیلی هم نمی‌توانید روی آن برای محافظت از پوست خود حساب کنید، اما این عصاره با عطر دوست داشتنی خود یکی از افزودنی‌های مطلوب به ترکیب ضدآفتاب‌های خانگی است. البته به خاطر داشته باشید که عصاره اسطوخودوس را نمی‌توانید به صورت مستقیم به پوست صورتتان بمالید و همچنین این ترکیب دربرابر نور خورشید عمر چندانی ندارد.
7) آلوئه‌ورا
-این گیاه جادویی که به ملکه گیاهان دارویی هم معروف است، سابقه طولانی در صنعت لوازم آرایشی بهداشتی دارد و نام آن روی بسته‌بندی بسیاری از این دست محصولات دیده می‌شود. خوب این موضوع بی‌دلیل نیست و این گیاه با داشتن ترکیبات مفید فراوان برای پوست و SPF حدود 20 یکی از بهترین ضد آفتاب‌های طبیعی به شمار می‌رود. استفاده از شیره برگ این گیاه به عنوان یک عامل محافظ دربرابر نفوذ تابش خورشید مفید است، اما آلوئه‌ورا توانایی درمان آسیب‌های ناشی از آفتاب سوختگی را ندارد. پس بهتر است برای استفاده از مزایای آن قبل از خروج از منزل از آن استفاده کنید.
در این باره بیشتر بخوانید: خواص شگفت‌انگیز گیاه آلوئه‌ورا بر زیبایی پوست و مو
8) گوجه فرنگی
– هر چند گوجه فرنگی SPF بالایی ندارد و محافظ خوبی دربرابر تشعشعات مضر خورشید محسوب نمی‌شود، اما با قرار دادن آن در برنامه غذاییتان می‌توانید از سایر مزایای محافظتی آن برخوردار شوید. گوجه فرنگی سرشار از بتاکاروتن و لیکوپن است که نقش موثری در درمان التهاب‌های پوستی و پیشگیری از سرطان پوست دارند. البته گرفتن آب گوجه و مالیدن آن بر روی نواحی آسیب دیده کمک چندانی نمی‌کند و برای گرفتن نتایج بهتر باید از آن در رژیم غذایی خود استفاده کنید. مواد مفید موجود در گوجه آنقدر قوی هستند که نیازی به مصرف مقدار زیادی از این میوه نیست. فقط به خاطر داشته باشید که خوردن گوجه نمی‌تواند جایگزین استفاده از ضدآفتاب شود و کماکان برای محافظت از پوست خود نیازمند چاره هستید.
9) هندوانه
– بله! این میوه محبوب تابستانی با SPF تقریبی 10 می‌تواند از پوست شما در برابر تشعشعات فرابنفش نوع A و B محافظت کند. همچنین به دلیل داشتن ترکیبات کاروتنوئید، که باعث ایجاد رنگ نارنجی در هویج و فلفل دلمه‌ای می‌شود، یک آنتی اکسیدان قوی محسوب می‌شود.
10) عسل
– عسل یک ضدآفتاب خیلی قوی نیست و نمی‌توانید برای محافظت از پوست خود روی آن حساب کنید. اما خاصیت جوان کنندگی و درمان پوست آسیب‌دیده آن می‌تواند به شما کمک کند تا ضمن درمان نواحی آسیب دیده از آسیب بیشتر سلول‌های پوستی خود جلوگیری کنید.
گردآوری و تنظیم: ساناز مطلبی خامنه کارشناس تغذیه
منبع: دکتر سلام
