در بعضی از عمل های جراحی، پزشک نیاز دارد تا لوله ای پلاستیکی را به عنوان جسم خارجی از راه عروق به اندام مورد نظر برساند. این لوله را کاتتر می گویند که در طیف وسیعی از عمل های جراحی استفاده می شود. در این پست با دکتر سلام همراه باشید تا عمل هایی که به وسیله ی کاتتر انجام می شوند را بررسی کنیم.
کاتتر چیست؟
کاتتر لوله ای پلاستیکی است که بصورت عروقی استفاده می شود. بدین معنا که درون عروق بزرگ قرار گرفته و در جای خود ثابت می شود. این لوله بیشتر در محل رگ های کشاله ران، رگ های گردن یا سینه استفاده می شود. بدلیل انعطاف زیاد این لوله، با کمی تغییر در شکل آن، می توان از آن برای عمل های بسیاری نظیر عمل های قلب و عروق، اورولوژی، سیستم عصبی و گوارشی استفاده کرد.
انواع کاتتر
کاتتر بر اساس نحوه استفاده آن به دو دسته ی موقت و دائمی تقسیم می شود. در ادامه به انواع کاتتر اشاره می کنیم.
کاتتر موقت تا زمانی که نگه دارنده دائمی مانند گرافت در رگ ها قرار گیرد استفاده می شود. همچنین هنگامی که نیاز سریع به انجام دیالیز در بیمار باشد از این کاتتر ها استفاده می شود. کاتتر موقت تا شش هفته هم قابل استفاده است اما معمولا این کاتتر ها را هر سه یا چهار هفته یک بار تعویض می کنند. کاتتر هایی که در محل ران بیمار قرار می گیرند باید پس از دو جلسه دیالیز تعویض شوند.
کاتتر دائم یا پرمیکت معمولا در بیمارانی که نمی توان از گرافت یا فیستول کمک گرفت، استفاده می شود. این گونه از بیماران اغلب دارای رگ های کوچکی هستند. این گونه از کاتتر ها طولانی مدت هستند و بین یک تا دو سال کار می کنند. به این کاتتر ها پرمیکت هم می گویند.
عمل های جراحی که با کاتتر انجام می شوند
از مهم ترین عمل هایی که به وسیله کاتتر انجام می شود میتوان به همودیالیز اشاره کرد. در این عمل که جهت تصفیه خون از مواد مضری نظیر کرآتینین فسفات و اوره و تعدیل آن انجام می شود، جریان خون به وسیله کاتتر یا گرافت و فیستول به دستگاه تصفیه کننده یا دیالیزر متصل می شود. در همودیالیز، جریان خون با سرعت حدود 300 تا 400 میلی لیتر در دقیقه به دستگاه مخصوص آن منتقل می شود.
کاتتر مخصوص دیالیز را CVC می نامند. این نوع کاتتر شامل دو لوله پلاستیکی باریک است که درون سیاهرگ قرار می گیرد. جریان خون جاری شونده از کاتتر سیاه رگ مرکزی از گرافت و فیستول کمتر است.
برای قرار دادن کاتتر در گردن از سیاه رگ ژوگولار داخلی (internal jugular vein)، برای قرار دادن کاتتر در سینه از سیاه رگ آگزیلاری (زیربغل) و یا سیاه رگ ساب کلاوین (زیر ترقوه) و برای قرار دادن کاتتر در کشالهٔ ران از سیاهرگ فمورال استفاده می‌شود.
آنژیوگرافی از دیگر عمل هایی است که به وسیله کاتتر انجام می شود. آنژیوگرافی یا رگ نگاری فرآیندی است که به وسیله آن می توان اطلاعات بسیاری در مورد پاتولوژی رگ ها بدست آورد. آنژیوگرافی میتواند دقیق‌ترین اطلاعات ممکن از عروق را تهیه و قبل از عمل در اختیار جراح قرار دهد. بر پایه این اطلاعات، جراح میتواند برخی از بیماریها را بدون نیاز به عمل جراحی باز، درمان کند و در صورت نیاز به عمل باز، این اطلاعات، جراح را در انجام سریع و دقیق این امر یاری می‌رساند. روش کار در این عمل به این صورت است که با کاتتری را وارد فضای درونی عروق می کنند و تا مبدا رگ مورد نظر هدایت می شود. سپس ماده حاجب به درون رگ مورد نظر تزریق می شود و سپس تصویر برداری رادیو گرافیک انجام می شود. در نتیجه می توان عروق انبساط یافته یا مسدود را مشاهده کرد.
عوارض استفاده از کاتتر
با وجود اینکه کاتتر ها توسط بی حسی موضعی کار گذاشته می شوند و فواید زیادی نیز دارند، اما خطرات بسیاری هم دارند. از جمله خطرات کوتاه مدت آن می توان به تشکیل لخته و ایجاد عفونت اشاره کرد که می تواند خطرناک باشد. برای جلوگیری از این کار معمولا پرستاران انتهای هر جلسه دیالیز کاتتر را با محلولی به نام هپارین پر می کنند. همچنین برای جلوگیری از ایجاد عفونت، انجام پانسمان استریل بسیار ضروری است.
سوراخ شدن شریان، سوراخ شدن آئورت و آمبولی هوا از دیگر خطرات و عوارض کوتاه مدت استفاده از کاتتر هستند که با رعایت دستور العمل های استفاده صحیح از ابزار و رعایت نکات استفاده از کاتتر می توان آن ها را به حداقل رساند.
هرگونه استفاده با درج نام مجله پزشکی دکتر سلام (لینک دهی مستقیم) مجاز می باشد.
مطالب مرتبط :
دیالیز کلیه را باهم مرور میکنیم
آنژیو گرافی چیست و چه خطراتی به همراه دارد
