همانطور که می دانید، بیوپسی یعنی گرفتن یک یک نمونه ای از یک بافت موجود زنده. بیوپسی مغز استخوان نیز مانند بقیه بیوپسی های اندام بدن، تکه ای از این ناحیه به عنوان نمونه برداشته می شود و به آزمایشگاه فرستاده می شود. وقتی پزشک میداند اختلالی در بافت استخوان شما ایجاد شده ولی نمیداند این اختلال دقیقا چیست، بیوپسی مغز استخوان را انجام می دهد.
نمونه برداری از مغز استخوان و بیوپسی و آسپیراسیون چیست؟
– مغز استخوان بافتی نرم و متخلخل (اسفنجی) و مایع است که در داخل برخی از استخوان های بزرگ متصل به تنه بدن می باشد. مغز استخوان پر از سلول های بنیادی است که سلول های قرمز خون، سلول های سفید خون و پلاکت ها را می سازند.
– نمونه برداری (بیوپسی) زمانی است که یک نمونه کوچک از بافت بخشی از بدن برداشته می شود. سپس نمونه را زیر میکروسکوپ از نظر وجود سلول های غیر طبیعی بررسی می کنند.
– آسپیراسیون به معنای برداشتن مقداری از مایع مثلا مایع مغز استخوان می باشد.
دلایل انجام بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان
کم‌خونی
اختلالات مغز استخوان مانند سندرم میلودیسپلاستیک و میلوفیبروز
شرایطی که تعداد گلبول‌های خون بیش از اندازه کم یا زیاد باشند مانند لکوپنی، لکوسیتوز، ترومبوسیتوپنی، ترومبوسیتوز، پان‌سیتوپنی و پلی‌سیتمی.
سرطان‌های خون یا مغز استخوان شامل لوسمی، لنفوما و مولتیپل‌میلوما
سرطان‌هایی که از نواحی دیگر گسترش یافته‌اند مانند سرطان پستان به مغز استخوان
هموکروماتوز
عفونت‌ها
بعضی بیماری های متابولیک یا مادرزادی استخوان
تفاوت بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان
عمل آسپیراسیون مغز استخوان، کشیدن مایع مغز استخوان است اما بیوپسی مغز استخوان، نمونه برداری از بافت جامد استخوان
است که البته این دو آزمایش مکمل هم هستند و با هم درخواست می شود.
معمولا ابتدا آسپیراسیون مغز استخوان انجام می‌شود.
آسپیراسیون فقط چند دقیقه طول می‌کشد.
آسپیراسیون مقداری سوزش و درد دارد.
روش انجام بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان
بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان اغلب از استخوان لگن انجام می شود. اگر هدف تنها آسپیراسیون (مکش بافت مایع مغز استخوان) باشد ممکن است از استخوان جناغ سینه استفاده شود.
بیمار به پشت یا پهلو خوابانیده می شود . (در کودکان گاهی دیدم که به صورت نشسته این کار را انجام می دهند)
پزشک معالج پوست ناحیه را لمس می کند و گاهی با خودکار علامت گذاری می کند.
ناحیه بیوپسی توسط بتادین ضد عفونی می شود .
مقدار کمی (۲ سی سی) لیدوکایین به پوست ناحیه تزریق می شود.
گاهی برش کوچکی در پوست (۰/۵ میلیمتر) ایجاد می شود تا سوزن راحت تر وارد شود.
سپس سوزن مخصوص بیوپسی که به آن سوزن جمشیدی گفته می شود به ارامی وارد استخوان لگن می شود. در این مرحله بیمار کمی احساس فشار در استخوان خواهد کرد ، مثل اینکه کسی بخواهد با انگشت به استخوان فشار وارد کند. به شما اطمینان میدم درد نخواهید داشت . البته تا اینجای کار .
مقداری از مایع مغز استخوان طی فرایند آسپیراسیون مغز استخوان با سرنگ خارج می شود . این لحظه کمی درد احساس خواهید کرد ، که خوشبختانه کمتر از ۲ ثانیه است.
در ادامه کمی سوزن عمیقتر وارد استخوان می شود (حدود یک سانتیمتر) و مقداری از بافت مغز استخوان هم خارج می شود.
سپس سوزن خارج و ناحیه پانسمان می شود. از لحظه خروج سوزن دیگر دردی احساس نخواهید کرد.
نمونه بیوپسی در داخل محلول فرمالین و نمونه مایع مغز استخوان در داخل لوله آزمایش قرار داده می وشد.
مقداری از مایع مغز استخوان بر روی چند اسلاید شیشه ای (لام) پخش می شود تا زیر میکروسکوپ بررسی گردد. گاهی پزشک معالج جهت رسیدن سریعتر به جواب ، یکی دو تا از این اسلاید ها را شخصا بررسی می کند.
جهت مقایسه نمونه خون داخل مغز استخوان با خون محیطی ، سوزن بسیار ظریفی به نوک انگشت زده می شود و یک قطره خون بر روی اسلاید دیگری پخش می شود و همراه نمونه ها به آزمایشگاه ارسال می شود.
مراقبت قبل از بیوپسی مغز استخوان
1- ضربان قلب و فشار شما کنترل می شود.
2- بسته به شرایط بیمار و روحیه ی او، انواعی از بی هوشی به تشخیص پزشک تجویز می شود که در بیشتر موارد از بی حسی موضعی استفاده می شود.
3- در صورت اضطراب شدید بیمار، آرامش بخش وریدی تجویز می شود.
مراقبت لازم پس از بیوپسی مغز استخوان
- اگر در حین آزمایش از بی حسی استفاده شود:
- اگر در حین آزمایش از آرام بخش داخل وریدی استفاده شود:
مراقبت از محل بیوپسی مغز استخوان
به مدت 24 ساعت بانداژ را به صورت خشک روی محل نگه دارید.
از دوش گرفتن و شنا و استفاده از وان آب داغ جلوگیری کنید.
پس از 24 ساعت، محل بیوپسی و آسپیراسیون را می‌توانید مرطوب کنید.
از فعالیت های شدید تا دو روز جلوگیری کنید.
اگر خونریزی با فشار مستقیم متوقف نشد، با تیم مراقبت بهداشتی تماس بگیرید.
در شرایط زیر نیز باید با پزشک خود تماس بگیرید:
- تب مزمن
- تشدید درد یا ناراحتی
- تورم در محل آزمایش
- افزایش قرمزی در محل آزمایش
خطرات احتمالی بیوپسی مغز استخوان
آزمایشات مغز استخوان یک روش بی‌خطر است اما در موارد نادر ممکن است موارد زیر دیده شود.
خونریزی بیش از حد، به خصوص در افراد با تعداد پلاکت کم
عفونت، به خصوص در افراد با ضعف سیستم ایمنی
ناراحتی طولانی‌مدت در محل بیوپسی
نفوذ به داخل جناغ سینه در طول آسپیراسیون ممکن است سبب مشکلات قلبی یا ریوی شود.
عوارض مرتبط به آرامبخش‌ها مانند واکنش آلرژیک، تهوع یا نامنظم بودن ضربان قلب
نتایج بیوپسی مغز استخوان
جواب بیوپسی طی ۱۰ تا ۱۴ روز آماده می شود. در آزمایشگاه، پاتولوژیست یا هماتولوژیست نمونه مغز استخوان را از نظر
- سلامت
- تولید تعداد کافی سلول‌های خونی
- وجود سلول‌های غیرطبیعی
بررسی می‌کنند.
سوزن بیوپسی مغز استخوان یکبار مصرف
برای نفوذ راحت و ایمن به حفره ی مغز استخوان طراحی شده است. دارای دسته ارگئومیک و سوزنی فوق العاده تیز می باشد.
دارای نوک سوراخ کننده و لبه برنده ی تروکار برای نفوذ راحت.
کانولای J مانند با نوک مخروطی و سوراخ کننده ی تروکار برای نفوذ سریع و داشتن نمونه عالی.
دارای دسته ارگئومیک برای آسانی عمل.
گردآوری: فرزانه پاشایی
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز می باشد.
لینک مرتبط:
سلام من دیروز انجام دادم ،قبلش خیلی استرس داشتم ولی دردش خیلی جزئی بود ،اصلا نگران نباشید
سلام روز خوش خیلی هم عالی مرسی از اطلاع رسانی