بیماری اسکوروی یک بیماری بسیار قدیمی است که مجددا به زندگی ما بازگشته است؛ این بیماری بر اثر کمبود ویتامین C در بدن شکل می‌گیرد و عوارض متعددی دارد که سبب مرگ خیلی از افراد در طول تاریخ شده است. با انتشار این خبر پزشکی داغ در شبکه‌های اجتماعی و نگرانی‌های ناشی از آن، بر آن شدیم تا بیشتر درباره این بیماری فراموش شده و درمان آن بدانیم. با دکتر سلام همراه باشید.
تاریخچه بیماری اسکوروی
– این بیماری در قرن سیزدهم به‌عنوان بیماری ملوانان جنگ‌جو یا کارکنان کشتی‌ها شناخته می‌شد. در بسیاری از موارد، ملوانان و کارکنان کشتی‌ها نمی توانستند به سفرهای طولانی یا جنگ‌های درازمدت در دریاها بروند و در اثر ابتلا به این بیماری فوت می‌کردند. در سال 1536 ژاک کارتیه فرانسوی با استفاده از دانش مردم بومی توانسته بود مردان کارگر خود را که به این بیماری مبتلا شده بودند، درمان کند. او آن‌ها را با جوشانده‌ای از برگ‌های یک درخت درمان می‌کرد که بعدها مشخص شد این جوشانده حاوی میزان بالایی از ویتامین C بوده است. دکتر جیمز لیند در سال 1747 اولین آزمایش علمی خود را روی ملوانان نیروی دریایی انگلستان انجام داد. او طی سال‌ها آزمایش علمی ثابت کرد این بیماری را می‌توان با واردکردن مرکبات در رژیم غذایی ملوانان درمان کرد. دانشمند مجارستانی، آلبرت سنت گیورگی برای اولین بار توانست ملکول اسیداسکوربیک را از کلم، پرتقال و فلفل سبز استخراج کند و در نهایت این چارلز گلن کینگ آمریکایی بود که ارتباط بین اسیداسکوربیک و ویتامین C را کشف کرد.
شیوع دوباره بیماری
– نکته مهم این است که متاسفانه بدن ما نمی‌تواند ویتامین C را تولید کند و از سوی دیگر پخت طولانی‌مدت مواد غذایی می‌تواند این ویتامین مفید را از بین ببرد. بر این اساس نیاز بدن به ویتامین C باید با کمک مواد غذایی تازه یا مکمل‌های غذایی و دارویی برطرف شود. مطالعات مختلف نشان داده‌اند وجود چربی زیاد در مواد غذایی مصرفی و همچنین موادی مثل نیترات غذاهای آماده مانند کنسروها، سوسیس و کالباس می‌تواند اثرات ویتامین C را کاهش دهد.
– به نظر می‌رسد برخی از عادت‌های جدید غذایی که این روزها بین مردم به ویژه جوانان شایع شده است می‌تواند سبب شیوع دوباره این بیماری شود. مردم این روزگار علاقه زیادی دارند تا برای خوش اندام شدن، رژیم‌های غذایی سخت داشته باشند و به علت عدم دریافت ویتامین C کافی، این رژیم‌ها می‌تواند موجب بروز بیماری اسکوروی شود. استعمال سیگار، مواد مخدر و مشروبات الکلی نیز می‌تواند در عدم جذب ویتامین C و شیوع دوباره این بیماری موثر هست.
– از سوی دیگر با رواج زندگی ماشینی و کمبود وقت برای پخت و پز و استفاده از مواد غذایی مناسب، مصرف بی‌رویه و بیش از حد غذاهای آماده مثل سوسیس و کالباس که حاوی چربی و نیترات بالا هستند، بیشتر شده و همین امر به کاهش آثار ویتامین C و شیوع دوباره این بیماری کمک کرده است.
بیماری که دوباره پدیدار شد!
– سال‌های سال این بیماری به علت برطرف شدن علل ایجاد کننده آن، شیوع کم‌تری داشت. به عبارت دیگر افراد زمان کافی برای زندگی خود صرف کرده و از میوه‌ها و سبزی‌های تازه استفاده می‌کردند، از‌این رو ویتامین C کافی برای بدن فراهم می‌شد. به نظر می‌رسد شیوع دوباره بیماری اسکوروی، سوغات زندگی ماشینی و عدم استفاده از مواد غذایی تازه و در مقابل استفاده فراوان از مواد غذایی آماده (غذای فوری) است.
مطلب مرتبط: علائم کمبود ویتامین که در چهره پدیدار می شوند
علائم بیماری
– کاهش بسيار شديد ویتامین C به بروز بيماری اسکوروی منجر می‌شود؛ این بیماری با علائم مختلفی همچون تورم و خون‌ریزی لثه‌ها، لق شدن دندان‌ها، پارگی مویرگ‌ها به ویژه در ساق پا و همچنین داخل مفاصل خود را نشان می‌دهد. این بیماری همچنین می‌تواند با کاهش التيام زخم‌ها، ضعف و خستگي و اختلالات روانی همراه باشد. در برخی از موارد مبتلایان به این بیماری ممکن است دچار فلجی در يک يا چند عضو خود شوند. در اسکوروی پيشرفته، زخم‌ها بازشده و چرک می‌کنند، دندان‌ها می‌افتند و حتی در صورت عدم درمان، می‌تواند مرگ به همراه داشته باشد.
جلوگیری از ابتلا به بیماری
– با توجه به علل ایجاد این بیماری، استفاده از رژیم‌های غذایی حاوی مقادیر بالای ویتامین C می‌تواند سبب پیشگیری از این بیماری شود. میوه‌هایی مانند انواع مختلف مرکبات، کیوی، توت‌فرنگی، کلم بروکلی و فلفل دلمه‌ای سرشار از ویتامین C هستند. از بین غذاها جگر گوساله و صدف خوراکی منابع غذایی غنی از این ویتامین است. جوانه غلات هم مانند جوانه گندم حاوی مقادیر زیادی از ویتامین C هستند.
اسکوروی در چه سنی بیشتر رخ می‌دهد؟
– این بیماری می‌تواند در تمام گروه‌های سنی بروز کند. برای مثال نوزادان و کودکانی که شیر پاستوریزه مصرف کرده و همراه آن مکمل ویتامین C دریافتند نمی‌کنند یا جوانان و افراد میان‌سال به علت رژیم‌های غذایی عجیب و غریب و استفاده از مواد غذایی آماده، الکل، سیگار و همچنین افراد سالخورده مبتلا به سوء تغذیه می‌توانند دچار این بیماری شوند.
راه‌های درمان
– این بیماری اگر چه می‌تواند کشنده باشد، ولی به راحتی قابل درمان است. مصرف بیشتر سبزی‌های تازه و میوه‌ها به ویژه میوه‌های خانواده مرکبات پایه اساسی درمان این بیماری است. از آنجا که ویتامین C به نور و حرارت حساس است، بهتر است مواد غذایی حاوی این ویتامین را به صورت خام یا نیمه پز مصرف کنید. در برخی از منابع، رژیم‌های پیشگیرانه برای درمان این بیماری ارائه شده است. برای نمونه در مورد نوزادان تازه متولد شده که به هر دلیلی امکان تغذیه آن‌ها با شیر مادر وجود ندارد، توصیه شده است شیر گاو یا شیر تجاری مصرفی آن‌ها با مکمل‌های ویتامین C غنی سازی شود. در مورد بزرگسالان، رژیم غذایی متعادل نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماران مبتلا ایفا می‌کند.
– این بیماران باید به صورت متعادل از تمام مواد غذایی به‌ویژه دانه، تخمه، آجیل و سبزی‌های تازه و میوه‌ها در رژیم خود استفاده کنند و رژیم غذایی این بیماران باید همواره با شیر، تخم‌مرغ، میوه و عسل تکمیل شود. برخی از مراجع برای گروه‌های مختلف مقادیری را به عنوان حداقل‌های لازم برای دریافت روزانه ویتامین C ذکر کرده‌اند. بر این اساس بزرگسالان روزانه به 60-50 میلی‌گرم، نوزادان و شیرخواران به 35 میلی‌گرم، خانم‌های باردار به 100 میلی‌گرم و بالاخره خانم‌های شیرده به 150 میلی‌گرم ویتامین C نیاز دارند. لازم به یادآوری است که وقتی افراد استرس دارند و سیگار می‌کشند یا برخی از داروها را مصرف می‌کنند، به مقادیر بیشتری از ویتامین C نیاز دارند.
از غذاهای آماده دوری کنید
– بیماری‌های فراموش شده مانند کمبود ویتامین C اگر چه نادر به نظر می‌رسند، اما بروز آن می‌تواند بیماری شدید و حتی کشنده‌ای را به ویژه در افراد در معرض خطر مانند کودکان، زنان باردار و سالمندان ایجاد کند. در بیشتر موارد بروز بیماری‌های فراموش شده مانند همین بیماری اسکوروی نتیجه رفتارهای غیر معمول دنیای مدرن مانند رژیم‌های سخت یا عادات غذایی نامناسب مثل استفاده زیاد از غذاهای آماده و پر از نیترات است. استفاده متعادل از همه مواد غذایی و پرهیز از رفتارهای پرخطر می‌تواند در پیشگیری از این بیماری مفید باشد.
تهیه و تنظیم: ساناز مطلبی خامنه کارشناس تغذیه و رژیم درمانی
منبع: دکتر سلام
