نمونه گیری یا بیوپسی پستان به منظور برداشتن سلول هایی از بافت مشکوک پستان انجام می شود که معمولا به صورت سرپایی انجام می شود. حتی اگر آزمایشات تصویربرداری مانند ماموگرافی و سونوگرافی قادر به شناسایی منطقه مشکوک نباشند، باز هم نمی توانیم با قطعیت رای به عدم وجود سرطان بدهیم.
نمونه برداری تنها راه موجود برای حصول اطمینان از سرطانی بودن تغییرات پستانی است. نوع بیوپسی به اندازه و محل توده و یا منطقه مشکوک بستگی دارد.
انواع بیوپسی پستان
1- بیوپسی های سوزنی
اولویت اول نمونه برداری از توده های مشکوک ، بیوپسی سوزنی است. به دو روش انجام می شود و اغلب ناراحتی کمتری برای بیمار ایجاد می کند.
الف) بیوپسی سوزنی با سوزن ظریف
به این روش FNAB یا Fine Needle Aspiration Biopsy هم گفته می شود. می تواند توسط پاتولوژیست ، رادیولوژیست یا جراح انجام شود.
مراحل کار:
_بی حسی موضعی انجام می شود
_ یک سوزن باریک وارد بافت پستان می شود و نمونه اندکی برداشته می شود
_مقدار نمونه برداری بسیار کمتر از نمونه گیری خون انجام می شود
_ درد چندانی ندارد و احتمال عفونت و کبودی بسیار پایین است
_ اگر با مکش سرنگ، مایع شفاف به مقدار زیادی خارج شد، احتمالا توده کیست است نه سرطان
_ البته مایع کیست میتواند شفاف، کدر یا خونابه ای باشد.
_ اگر توده قابل لمس باشد ، نمونه گیری به راحتی انجام می شود . اما اگر توده بسیار کوچک باشد ، ممکن است تحت سونوگرافی (بیوپسی تحت گاید سونوگرافی) یا تحت ماموگرافی سه بعدی (بیوپسی تحت گاید Stereotactic) انجام می شود.
_ روش Stereotactic در موادی کاربرد دارد که توده به دلیل کوچکی در سونوگرافی قابل تشخیص نباشد یا ماهیت میکروکلسیفیکاسیون (Microcalcification) داشته باشد ، یعنی دارای رسوب های ظریف کلسیم باشد.
ب)بیوپسی سوزنی سینه با سوزن کلفت
به این روش CNB یا Core Needle Biopsy هم گفته می شود. شبیه روش FNAB است ، اما سوزنهای مخصوصی بکار می رود.
این کار در مطب جراحان یا کلینیک های سرپایی انجامی می شود.
سوزن گاهی ۳ تا ۶ بار جابجا می شود تا نمونه گیری کاملتر باشد.
قبل از نمونه گیری ناحیه تحت بی حسی موضعی قرار می گیرد.
مزایای بیوپسی سوزنی سینه با سوزن کلفت:
از مزایای این روش اینست که نمونه برداشته شده می تواند نوع تومور سینه ، درجه و وضعیت گیرنده های سلولی آنرا مشخص کند. اما همچنان مواردی وجود دارد که شناسایی ماهیت مهاجم یا غیر مهاجم بودن سرطان وجود ندارد.
ج- بیوپسی سوزنی هسته
نمونه برداری با سوزن هسته ای (CNB) بسیار شبیه FNAB است.
سوزنی به نسبت بزرگتر و توخالی برای خارج نمودن بخشی کوچک (یا هسته های) از بافت منطقه غیر طبیعی پستان استفاده می شود.
CNB اغلب در مطب پزشک و با بیهوشی موضعی انجام می شود.
از این سوزن 3 تا 6 بار برای نمونه برداری و یا خارج نمودن هسته ها استفاده می شود.
CNB نسبت به FNAB بیشتر زمان میبرد، ولی بدلیل نمونه برداری بیشتر نتایج حاصله دقیقترند.
CNB گاهاً موجب کبودی میشود، اما معمولاً هیچگونه زخمی را درون و یا خارج پستان برجای نمیگذارد.
پزشک برای هدایت سوزن CNB معمولاً از سونوگرافی و یا عکسبرداری با اشعه ایکس بهره می برد.
اگر منطقه مشکوک به راحتی و با دست قابل لمس باشد، سوزن بیوپسی را میتوان از طریق لامسه به سمت تومور هدایت کرد.
د- بیوپسی سوزنی هسته استریوتاکتیک
نمونه برداری با سوزن هسته استریوتاکتیک از تجهیزات رادیوگرافی و کامپیوتر برای تجزیه و تحلیل تصاویر بافت پستان بهره می برد.
سپس کامپیوتر دقیقاً جایی از این منطقه غیر طبیعی را که نوک سوزن باید در آن فرو برود را نشان می دهد. زمانی که تومور را نمی توان احساس نمود و یا در سونوگرافی رویت نمود، اغلب از این آزمایش برای نمونه گیری از میکروکلسیفیکیشن های مشکوک (رسوبات کلسیمی کوچک) استفاده میکنند.
2- بیوپسی های جراحی
بیوپسی های جراحی روشی است برای کسب اطلاعات کامل از وضعیت تومور. در این روش تمام توده مشکوک یا بخشی از بافت اطراف آن خارج می شود. اغلب پزشکان بیوپسی سوزنی را به بیوپسی جراحی ترجیح می دهند ، اما در مواردی چاره ای جز بیوپسی جراحی وجود ندارد.
3- بیوپسی Excisional
در این روش تمام توده غیر طبیعی و بخشی از بافت اطراف آن خارج می شود. این کار توسط جراح در اتاق عمل و تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی کامل انجام می شود ، اغلب بیمار نیاز به بستری طولانی ندارد.
جراح سیم ظریفی را جهت شناسایی محل دقیق توده ، وارد سینه می کند و پس از عکسبرداری ، نمونه گیری انجام می شود.
به کمک این روش اندازه ، نوع ، درجه و وضعیت گیرنده های سطح سلولی تومور مشخص می شود.
4- بیوپسی Incisional
این روش وقتی کاربرد دارد که تومور اندازه بسیار بزرگی داشته باشد و امکان خارج کردن تمام آن امکانپذیر نباشد. از نظر روش انجام شبیه روش Excision است. این روش امروزه کمتر کاربرد دارد.
5- بیوپسی جراحی (باز)
اغلب پزشکان در ابتدا میکوشند تا علت تغییرات بافتهای پستان را با بیوپسی سوزنی شناسایی نمایند، ولی با این حال در برخی موارد ممکن است بیوپسی جراحی ضرورت داشته باشد. بیوپسی جراحی با برش سینه برای تخلیه تمام یا بخشی از توده و بررسی آن در زیر میکروسکوپ بکار میرود. این روش نمونه برداری باز نیز نامیده میشود.
بیوپسی برشی یکی از انواع بیوپسی جراحی:
در بیوپسی برشی تنها بخشی از منطقه مشکوک را که برای تشخیص گذاری ضروری است نمونه برداری می کنند. در بیوپسی برشی کل تومور و یا کل منطقه غیر طبیعی برداشته میشود
آمادگیهای قبل از بیوپسی جراحی پستان
- بهتر است بیمار حداقل ۶-۴ ساعت ناشتا باشد.
- در صورتیکه داروی خاصی مصرف می کند به اطلاع جراح برساند.
- بعد از بیوپسی اثر زخم بسیار کوچک خواهد بود و درد و تورم مختصری خواهد داشت که طی چند روز برطرف می شود.
- مصرف مسکن های غیر مخدر خوراکی مانند بروفن و آستامینوفن با اجازه پزشک معالج ، مجاز است.
مراقبت بعد از بیوپسی پستان
- مراقبت بعد از حراحی
- مراقب زخم ناشی از جراحی باشید
- غذاهای پروتئینی مصرف کنید
- مقابله با خستگی و کم اشتهایی
- رعایت رژیم غذایی پس از دوره درمانی
- پوشیدن لباس راحت
- جلوگیری از ورم دست ها با ورزش هوازی
- بارداری ۳ سال پس از درمان
تغذیه برای کاهش علائم بعد از جراحی سرطان پستان
یکی از شایع ترین علائم بعد از جراحی پستان، تهوع و استفراغ است که پس از پرتو درمانی و شیمی درمانی بیشتر دیده می شود. یکی از علائم دیگر سندروم تلف شدن است که در اثر بی اشتهایی بوجود می آید و با کاهش وزن و ضعف همراه خواهد بود.
بنابراین بهتر است به موارد زیر توجه کنید:
- از تعداد وعده غذایی بیشتری استفاده کنید.
- مصرف زیاد نوشیدنی های مایع
- افزایش پروتئین مصرفی
- استفاده از سوپ مرغ و سوپ سبزیجات
- مصرف غذاهایی مثل آبگوشت به جای غذای جامد
- گنجاندن ماست در وعده های غذایی
ویزیت و معاینه منظم بعد از بیوپسی و درمان پستان
متخصصان تاکید می کنند پس از پایان درمان سرطان پستان، صرف نظر از داشتن یا نداشتن علامتی که نشانه بیماری باشد، بیماران باید به طور منظم ویزیت و معاینه شوند. این معاینات باید طی دو سال اول هر سه ماه و طی سه سال بعدی هر شش ماه و سپس سالانه صورت بگیرد.
گردآوری: فرزانه پاشایی
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز می باشد.
لینک مرتبط:
بیوپسی معده و روده چگونه انجام می شود؟
بیوپسی از تومور مغزی چگونه انجام می شود؟
بیوپسی کلیه چگونه انجام می شود؟
