بیوپسی کبد یا نمونه برداری از کبد به منظور تشخیص بیماری های ناشناخته و موارد مشکوک در کبد صورت می گیرد. بیوپسی کبد را میتوان از دقیق ترین روش های تخمین آسیب موجود در کبد دانست. این روش در مشخص کردن میزان التهاب کبد و فیبروز کاربرد زیادی دارد. بیوپسی کبد، دقیق ترین روش برای درجه بندی بیماری های کبدی محسوب می شود.
اقدامات قبل از انجام بیوپسی کبد
* برای تشخیص اختلالات انعقادی باید آزمایش خون انجام شود؛ در صورت وجود این نوع مشکلات، نمونه برداری انجام نخواهد شد.
* یک روز قبل از آزمایش، حمام کنید و موهای زاید ناحیه شکم را کاملاً برطرف نمائید .
* روز قبل از نمونه برداری برای بستری شدن باید به بیمارستان مراجعه نمائید.
* در هنگام مراجعه به بیمارستان، نتایج آزمایشات و سونوگرافی شکم را به همراه داشته باشید.
* در صورتی که سابقه ابتلا به بیماری های خونی دارید، حتماً پزشک و پرستار را مطلع کنید.
* در صورتی که آسپرین، بروفن و یا وارفارین مصرف می کنید، یک هفته قبل از نمونه برداری با نظر پزشک مصرف داروها را متوقف کنید زیرا این داروها احتمال خونریزی حین نمونه برداری را افزایش می دهند.
* شش ساعت قبل از انجام نمونه برداری از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید.
روش های نمونه برداری از کبد
1- از طریق پوست (Biopsy Liver Percutaneous)
2- از طریق ورید ژوگولر (Biopsy Liver Transjugular)
3- از طریق الپاروسکوپ (Biopsy Liver Laparoscop)
4- از طریق جراحی
اقدامات حین نمونه برداری :
* برای انجام نمونه برداری روی یک تخت دراز می کشید.
* محل نمونه برداری (قسمت پائینی دنده ها در طرف راست شکم) توسط پزشک کاملاً ضدعفونی و توسط آمپول بی حسی، بی حس می شود این آمپول به کاهش درد شما در حین نمونه برداری کمک می کند. در ابتدا کمی سوزش دارد، اما پس از آن باعث بی حس شدن پوست می شود.
* ممکن است از شما خواسته شود تا چند بار نفس عمیق بکشید وسپس نفستان را حبس کنید تا نمونه برداری با موفقیت انجام شود.
* نمونه گرفته شده توسط همراه شما به آزمایشگاه پاتولوژی برده می شود و جواب آن را یک هفته تا 10روز بعد، از همان محل می توانید تحویل بگیرید و در نوبت مراجعه بعدی به دکتر ارائه دهید.
روش بیوپسی کبد از طریق پوست
یک سوزن توخالی ویژه از طریق پوست به داخل کبد وارد می شود. به دلیل بی حسی موضعی، شما نباید هیچ دردی احساس کنید. با این حال، شما ممکن است هنگامی که پزشک سوزن را فشار می دهد مقداری فشار احساس کنید.
به دلیل آن که با تنفس، قفسه سینه و شکم حرکت می کنند و باعث جابه جایی کبد می شوند، شما باید زمانی که سوزن وارد و خارج می شود نفس خود را برای مدت 5 تا 10 ثانیه نگه دارید (در برخی موارد شاید زمان بیشتری نیاز باشد). هنگامی که سوزن بیرون می آید یک نمونه کوچک از بافت کبد با آن بیرون آورده می شود.
پزشکی که نمونه برداری از کبد را انجام می دهد ممکن است برای افزایش دقت نمونه برداری از سونوگرافی همزمان استفاده کند. با این کار، سوزن بیوپسی دقیقا در جای مناسب قرار داده می شود. اسکن سونوگرافی بدون درد است.
روش نمونه برداري كبد از طريق وريد ژوگولر (Transjugular biopsy liver)
در اين روش لوله بسيار نازكي از طريق وريد ژوگولر (وريد گردني) به سمت وريد فوق كبدي و سپس خود كبد رسيده و سپس سوزني از داخل لوله فوق به كبد وارد شده و نمونه برداري كبد صورت مي گيرد.
اين روش در بيماران مبتلا به اختالالت انعقادي، مايع فراوان در شكم و يا در بيماران چاق مورد استفاده قرار مي گيرد. نمونه بدست آمده از اين بسيار كوچك است و ارزيابي نمونه كبدي را مشكل مي كند. روش معموال دو برابر روش نمونه برداري از طريق پوست هزينه انجام اين روش تقريبی است.
روش نمونه برداري از طريق الپاروسكوپ (Laparoscopic biopsy liver)
در اين روش لوله اي از طريق پوست وارده شکم شده که مجهز به دوربين است. سوزن نمونه برداري از طريق لوله، زير ديد مستقيم به
سمت كبد رفته ونمونه برداري كبد انجام مي شود. اين روش روش تهاجمي تري نسبت به روش هاي قبلي بوده و در مواردي كه عمل
جراحي با الپاروسكوپ در حوالي كبد انجام ميشود، مي توان به بررسي كبد و نمونه برداري از آن پرداخت. در بسیاری از موارد در
الپاروسکوپی، بیوپسی از کپسول کبد برداشته می شود بنابراین بررسی دقیق نسجی امکانپذیر نبوده و در نتیجه انتخاب روش هدایت سوزن های اتوماتیک بیوپسی کبد از پوست و با هدایت الپاروسکوپ جهت برداشتن نمونه مناسب می باشد.
روش نمونه برداری از طریق جراحی:
اين روش فقط در مواردي كه نياز به جراحي باز در حول وحوش كبد مي باشد، انجام پذير خواهد بود.
اقدامات پس از نمونه برداری :
* باید روی سمت راست خود دراز بکشید و یک ملحفه تا خورده زیر ناحیه نمونه بردرای شده گذاشته می شود.
* ممنوعیت نوشیدن آب و غذا تا 2ساعت پس از انجام نمونه برداری ادامه خواهد داشت .
* بعد از انجام نمونه برداری، به مدت شش ساعت در بخش اندوسکوپی تحت نظر خواهید بود و پرستار نبض و فشارخون شما را اندازه گیری خواهد نمود. در صورت عدم خونریزی مرخص خواهید شد ولی در صورت ادامه دل درد و بروز خونریزی به بخش منتقل خواهید شد.
* خونریزی از ناحیه نمونه برداری بلافاصله باید به پرستار اطلاع داده شود.
* بعد از ترخیص در صورت بروز تب ، درد شدید و یا هرگونه ترشح غیر معمولی (مثل ترشح خونی) از محل نمونه بردرای پزشک یا پرستار را مطلع کنید.
* بیست و چهار ساعت بعد از نمونه برداری می توانید پانسمان محل نمونه برداری را بردارید و 48 ساعت بعد می توانید حمام کنید.
* از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت شدید تا یک هفته پرهیز نمائید.
دلایل انجام بیوپسی کبد
* یافتن علت زردی
* یافتن علت نتایج تست های خونی غیر طبیعی کبدی مثل تست های آسپارتات آمینوترانسفراز و آلانین آمینوترانسفراز
* مشاهده ی میزان التهاب کبدی و یا اسکار ناشی از هپاتیت و یا سایر بیماری های کبدی
* مشاهده ی وضعیت هایی مثل هموکروماتوز و بیماری ویلسون
* بررسی پاسخ به درمان برای بیماری کبدی
* تعیین میزان سمیت داروهایی مثل متوتروکسات بر روی کبد
* بررسی عملکرد کبد پیوند زده شده
* یافتن علت تب مداوم و توجیه نشده
* بررسی توده ی کبدی یافت شده در تصویر برداری با پرتوی ایکس، سونوگرافی، و یا سی تی اسکن
* تست های کبدی غیر طبیعی که توجیهی ندارد
* بزرگ بودن کبد یا طحال بدون علت
* فیبروز کبد
* نقص های خاص در تصویربرداری کبد
* هپاتیت ویروسی مزمن
اطلاع موارد زیر پیش از انجام بیوپسی کبدی
1- استفاده از داروهایی مثل آسپرین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن، و یا ناپروکسن، داروهای رقیق کننده ی خون مثل کومادین و یا هپارین و یا داروهای ضد پلاکت مثل پلاویکس یا همان کلوپیدوگرول.
2- استفاده از هر نوع داروی قلبی
3- استفاده از هر نوع مکمل گیاهی
4- حساسیت دارویی مثل داروهای بی حسی
5- مشکلات خونریزی دهنده
6- بارداری
7- ابتلای اخیر به پنومونی
8- شرح حال تجمع مایع در شکم و یا آسیت
9- استفاده از انسولین
خطرات بیوپسی کبد
معمولا مشکلات جدی در این روش بررسی رخ نمی دهد، برخی از این مشکلات عبارتند از:
- خونریزی که ممکن است نیاز به انتقال خون و یا جراحی داشته باشد.
- پنوموتوراکس ( کولاپس ریوی)
- آسیب روده ها، کیسه صفرا، و یا کلیه ها
- عفونت شکم ( پریتونیت)
نتایج بیوپسی کبد
1- بیوپسی کبد نرمال
بافت کبد در زیر میکروسکوپ به نظر طبیعی است. نشانه ای از عفونت، التهاب، سرطان و یا سیروز وجود ندارد.
2- بیوپسی کبد غیر نرمال
سلول های غیر طبیعی، و یا بافت کبدی غیر نرمال وجود دارد. ممکن است علت آن عفونتی مثل هپاتیت، بیماری کبدی مثل سیروز، و یا سرطان باشد. اگر سرطان وجود داشته باشد، با بیوپسی نوع سرطان مشخص می شود. اگر هپاتیت وجود داشته باشد، با این تست احتمال ایجاد سیروز بررسی می شود. نتایج این تست ممکن است نشان دهنده ی شدت سیروز هم باشد.
مراجعه به پزشک با دیدن این علائم بعد از بیوپسی کبد
- نشانه های شوک، گیجی، ضعف
- درد شدید قفسه سینه، شانه و یا شکم
- مشکلات تنفسی متوسط تا شدید
- خونريزي از محل نمونه برداري
- قرمز شدن، تورم يا خارش محل نمونه برداري
- داشتن تب و بالا رفتن دماي بدن
- احساس درد پس از سه روز
- بی اثر بودن مسکن ها بر شدت درد
گردآوری و تدوین: فرزانه پاشایی
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم امکان پذیر می باشد.
بیشتر بخوانید:
بیوپسی معده و روده چگونه انجام می شود؟
بیوپسی از تومور مغزی چگونه انجام می شود؟
بیوپسی کلیه چگونه انجام می شود؟
بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان چگونه انجام می شود؟
