عقب زدگی زانو یا به عبارت دیگر ژنورکورواتوم (Genu recurvatum) متمایل شدن زانو رو به عقب و تغییر شکل آن میباشد. در واقع عقب رفتگی زانو یک اکستانسیون(صاف شدن) بیش از مقدار لازم مفصل زانو است.این بیماری در افرادی که شلی رباط دارند و همچنین در خانوم ها بیشتر دیده میشود. عقب زدگی زانو میتواند خفیف،متوسط یا شدید باشد. شدت یافتن این مشکل باعث ایجاد درد و سرعت بخشیدن به مشکل آرتروز زانو میشود.
انواع عقب زدگی زانو
سه نوع عقب زدگی زانو وجود دارد:
1. عقب زدگی ناشی از تغییر شکل چرخشی خارجی که به بالا بردن پاشنه پا و قرار گرفتن جلوی پا رو به داخل و باقی ماندن پا در حالت اﻛﻮﺋﻴﻨــــﻮواروس در هنگام راه رفتن اشاره دارد.
2. عقب زدگی ناشی از تغییر شکل چرخشی داخلی که هنگامی بوجود می آید که جلوی پا رو به خارج می چرخد و بیمار را مجبور به اتساع زانو می کند.
3. عقب زدگی ناشی از تغییر شکل غیر چرخشی که به قرارگیری غیرعادی زانو در حالی که پا و مچ پا به صورت عادی عمل می کنند اشاره دارد.
عوارض ناشی از زانوی عقب رفته:
1- آرتروز زودرس
2- درد
3- تغییر در راستای ستون مهره ها
4- تغییر الگوی راه رفتن
5- افزایش اسیب پذیری زانو
6- افتادگی لگن
7- کوتاهی ظاهری پا
8- ظاهر ناخوشایند
علت و دلایل
موارد زیرباعث بدشکل شدن زانو میشود
- شل بودن مادرزادی لیگامنت های زانو(شلی ذاتی رباط‌های مفصل زانو)
- ضعف وبی حرکتی درماهیچه فموریس
- ضعف درمفصل زانو باعث ایجاد آسیب به لیگامنت ها وناحیه کپسولی زانو میشود
- تنظیم نبودن مناسب ماهیچه های
- مالونین (بدجوش خوردن استخوان بعد ازشکستگی) استخوان های اطراف
- ضعف درماهیچه های اکستانسور(ضعف عضلات صاف کننده مفصل
- ضعف ماهیچه های گاستروکنمیوس (درحالت
- ضایعه وآسیب به ناحیه بالای سیستم عصبی بدن به عنوان مثال همیپلیژیا .(فلج شدن اندام ) براثرآسیب به رگ های مغزی بوجود می
- آسیب وضایعه به ناحیه پایین سیستم عصب به عنوان مثال درسندروم پست پیلو post-
- نقص درمفصل پروپریسپشن (مفصلی که برای تعادل وتنظیم بدن
- عدم تناسب طول اندامهای تحتانی
- عقب رفتگی زانو به شکل
- فلج شدن
- اسکلروزیس های
- اختلالات عضلانی (دیستروفی
- محدودشدن انعطاف ماهیچه ها( محدود شدن حرکت مچ پا به سمت بالا(یعنی دورسی
- ضعف درماهیچه های پاپلیتیس (وابسته به حفره پس
- اختلال دربافت های اتصال براثراین اختلالات مشکلاتی مانند حرکت بیش ازحد مفاصل بوجودمی آید. این اختلالات شامل
- سندروم مارفان – سندروم احلرز – دانلوس
- راستای نامناسب استخوان‌های ران و درشت نی که در تشکیل مفصل اصلی زانو(یعنی،مفصل درشت نی رانی) شرکت می‌کنند.
- آسیب نورون حرکتی فوقانی(به عنوان مثال فلج نیمه بدن به دنبال یک ضایعه عروقی مغز)
- آسیب نورون حرکتی تحتانی(مثلا گاهی در نشانگان پس از فلج اطفال)
- بیماری اوستئوجنسیسیم پرفکتا
علائم
۱- زانو دچارکشیدگی بیش ازحد میشود
۲- درهنگام انجام فعالیت های روزانه دچارمشکل میشوید
۳- فشرده شدن ناحیه جلوی زانو
ارزیابی های دقیق باید انجام شود تاهرگونه پارگی درلیگامنت ها ،آسیب ها به ناحیه جلویی وناحیه میانی زانوکه شامل سطوح میانی زانو ولیگامنت های جلویی آن است تشخیص داده شود. دربعضی ازشرایط هیچ کدام ازساختارهایی که گفته شد ممکن است آسیب نبیند وهمه آسیب ها در ناحیه پشت زانو اتفاق افتد.
تحقیقاتی که برروی ساختارهای استخوان انجام شده است نشان میدهد که زمانیکه اتصالات مورب استخوانی و لیگامنت ها آسیب ببینند باعث افزایش کشش بیش ازحد زانو وعقب رفتگی آن میشود.
بهترین راه تشخیص میزان این عقب زدگی و کشیدگی بیش ازحد زانو اندازه گیری ارتفاع پاشنه پای بیمار است. اگر این اندازه درمقایسه با اندازه طبیعی مساوی بود مشکلی نخواهد بود اما اگراین ارتفاع بیشتربود زانوی شما دچار این عارضه است.
ارزیابی دقیق تر این عارضه بوسیله اشعه ایکس مشخص میشود همچنین میزان مورب بودن استخوان جلویی زانو میتواند بوسیله اشعه ایکس مشخص شود. دربیمارانی که میزان مورب بودن این استخوان کم است نسبت به بیمارانی که این میزان بیشتراست درصد ابتلا به عقب رفتگی زانو افزایش میابد. ماهمچنین برا اساس تحقیقات خود این عارضه راتشخیص میدهیم .
تشخیص
کارشناس خبره سندروم عقب زدگی زانو یک ارتوپد است. پزشک تشخیص ذیل را انجام خواهد داد:
سابقه: پزشک به تجزیه و تحلیل اطلاعات مرتبط با آسیب دیدگی های بیمار در گذشته، علائم بیماری و وضعیت سلامت عمومی وی خواهد پرداخت.
معاینه فیزیکی: معاینه فیزیکی عبارت است از معاینه زانو و تجزیه و تحلیل الگوی راه رفتن بیمار.
آزمایش ها: تصاویر اشعه ایکس و ام آر آی اطلاعات دقیقی را درمورد بافت های نرم و استخوان ها نشان می دهند. یک تصویر اشعه ایکس از بالا تا پایین پا اطلاعاتی را درمورد قرارگیری کلی زانوی بیمار ارائه می دهد.
روش های درمانی
بسته به نوع و شدت عقب زدگی زانو ممکن است پزشک گزینه های ذیل را برای درمان عقب زدگی توصیه کند:
در ابتدا ممکن است پزشک فیزیوتراپی را برای بهبود قدرت عضله چهار سر ران پیشنهاد کند تا اتساع زانو جبران شود. فیزیوتراپی همچنین شامل روش های آموزش راه رفتن است که به بیمار کمک می کند روی ترتیب دهی مناسب و حفظ کنترل روی عضو تمرکز کند. درمان های دیگر عبارتند از تکنیک های اصلاح عدم تعادل عضله و آموزش حس عمقی.
ارتزها و بریس:
ارتزها به نحو احسن از زانو محافظت می کنند. علاوه بر محافظت از زانو، باعث ثبات ران پا و محدود کردن اتساع غیر عادی مفصل زانو شده بدان وسیله باعث می شوند بیمار قادر به حرکت کردن فعالانه و حفظ یک الگوی راه رفتن هماهنگ تر باشد.ممکن است پزشک استفاده از بریس برای زانوها را پیشنهاد کند تا از اتساع بیشتر جلوگیری شود.
درمان جراحی
ممکن است پزشک در موارد شدید، استئوتومی ﭘﺮوﮔﺰﻳﻤﺎل ﺗﻴﺒﻴﺎ را برای کاهش اتساع زانو و افزایش سطح عملکرد زانو پیشنهاد کند.
اگر آسیب اتساع زانو به قدری شدید باشد که نیاز به جراحی داشته باشد پزشک اغلب از روشی استفاده خواهد کرد که آکادمی جراحان ارتوپد امریکا آن را به عنوان جراحی آرتروسکوپیک می شناسد.جراحی آرتروسکوپیک یک جراحی سرپایی کمتر تهاجمی است که در آن از برش های کوچک و دوربین استفاده می شود. به طور کلی ترمیم عبارت است از برداشتن رباط آسیب دیده و جایگزین کردن آن با یک تاندون. به عنوان مثال اگر رباط صلیبی قدامی شما پاره شود پزشک رباط پاره شده را با جایگزین کردن تاندون های همسترینگ ترمیم خواهد کرد.
اصلاح تغییر شکل زانوی عقب رفته با عمل جراحی
عقب رفتگی زانو اختلالات/ عدم توازن قابل ملاحظه ای را در شکل اعضای بدن بوجود می آورد. این بیماری توانایی فرد برای انجام فعالیت های روزانه را به میزان قابل ملاحظه ای تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند باعث ناتوانی دائمی وی شود.
این تغییر شکل های پیچیده به اصلاح جراحی نیاز دارند و اصلاح جراحی هم می تواند به روش های مختلفی انجام شود. می توان بیماری را بسته به پیچیدگی آن به دو روش درمان کرد یکی جا اندازی باز و دیگری جا اندازی بسته. در جا اندازی باز، جراح مستقیما برشی روی پوست می زند و لوازم ثابت کننده داخلی را از آن برش به داخل می فرستد. در جا اندازی بسته، از لوازم ثابت کننده خارجی استفاده می شود و هیچ برشی زده نمی شود. برخی روش های جراحی را می توان به شرح ذیل توضیح داد:
ثابت کردن خارجی: در این روش جراح ثابت کننده های خارجی مانند پیم و پیچ را اطراف استخوان شکسته در هر دو طرف لگن قرار می دهد. این پیم ها سپس به گیره ها یا میله هایی در بیرون از پوست وصل می شوند. گیره ها و میله هایی که یک فریم خارجی را شکل می دهند که باعث بوجود آمدن ثبات می شود و به استخوان امکان بهبودی می دهد.
ثابت کردن داخلی: در این روش جراح روی ناحیه آسیب دیده یک برش می زند و ثابت کننده های داخلی مانند سیم، پیچ، پیم یا صفحه هایی را از راه برش به درون می فرستد. این ثابت کننده های داخلی یا در جلو و یا در عقب لگن ثابت می شوند. چنین چیزی به پیشگیری از آسیب بیشتر مانند آرتروز و همینطور پیشگیری از دررفتگی استخوان کمک می کند. ممکن است پزشک به بیمار پیشنهاد کند که برای چند هفته از عصای زیر بغل یا عصای معمولی استفاده کرده از فعالیت هایی که مستلزم تحمل وزن توسط استخوان ها هستند اجتناب کند و اجازه دهد استخوان ها جوش بخورند.
روش ایلیزاروف: روش ایلیزاروف یک عمل به میزان خیلی کم تهاجمی است که در آن می توان اصلاح تغییر شکل را با استفاده از حلقه ثابت کننده دایره ای انجام داد. عمل ایلیزاروف در سه مرحله انجام می شود:
- مرحله عمل: در این مرحله سیم های “K” به صورت پروگزیمال و دیستال نسبت به تغییر شکل از استخوان ها عبور داده می شوند و سپس با استفاده از پیچ و مهره های ثابت کننده سیم به حلقه های الیزاروف بسته شده ثابت می شوند. سپس حلقه ها با لولاها و میله های رزوه به هم وصل می شوند.
- مرحله انحراف: این مرحله 10 روز بعد از مرحله عمل آغاز می شود و در آن پیچاندن و فشاری بکار می رود که رشد استخوان جدید را تحریک می کند. شاید رشد 3 میلی متر در روز استخوان امکان پذیر باشد. مرحله انحراف تا جایی ادامه می یابد که تغییر شکل اصلاح شود. هنگامی که تغییر شکل کاملا اصلاح شد دستگاه را قفل می کنند.
- مرحله تحکیم: این مرحله دوره ی میان قفل کردن دستگاه و تکمیل شکل گیری استخوان سخت است که ممکن است حدود 2-3 ماه زمان ببرد. هنگامی که استخوان محکم شد ثابت کننده های حلقه ای الیزاروف را بر می دارند. در ابتدا بیمار را برای تحمل بخشی از وزن بدن حرکت می دهند و بعد برای تحمل کل وزن بدن البته به او در این امر کمک می شود. بعد از آن برای محافظت از استخوان آن را به مدت یک ماه با گچ پاریس/ گچ ویژه شکسته بندی(POP) گچ می گیرند
