پنی سیلین از جمله آنتی بیوتیک هایی است که اغلب برای درمان سرماخوردگی های عفونی و شدید، در مواردی که فرد دچار گلودرد چرکی و عفونت های گوش شده باشد، توسط پزشک تجویز می شود. این دارو نقش مهمی در ریشه کن کردن عفونت های باکتریایی دارد. اما برای برخی از افراد همین داروی نجات بخش در درمان بیماری های عفونی، می تواند خطرناک باشد. بعضی از افراد به پنی سیلین حساسیت دارند و این حساسیت می تواند از تظاهرات پوستی تا واکنش های مرگ باری مانند مشکلات حاد تنفسی خود را نشان دهد. در این مطلب قصد داریم در مورد حساسیت به پنی سیلین بیشتر صحبت کنیم.
هنوز به طور کامل مشخص نیست که چرا بعضی از مردم دچار حساسیت به پنی‌سیلین می‌شوند و بقیه چنین مشکلی را ندارند. البته احتمال ابتلا در افرادی خاص نسبت به سایرین بیشتر است که در این میان وراثت ممکن است نقشی داشته باشد.
میزان شیوع حساسیت به پنی سیلین:
پنی سیلین نه تنها یکی از مهمترین و مفیدترین داروهای تاریخ پزشکی است، بلکه یکی از حساسیت برانگیزترین آنها هم هست. تخمین زده می شود بین ۱ تا ۱۰% افراد در جوامع مختلف به پنی سیلین حساسیت داشته باشند. این علائم می توانند از خارش و قرمزی پوست تا انسداد تنفس و آنافیلاکسی (واکنش حساسیتی شدید و مرگ آور) متغیر باشند.
البته نباید بعضی علائم عمومی بعد از مصرف پنی سیلین از جمله احساس ضعف با سردرد را به حساب آلرژی (حساسیت) ناشی از پنی سیلین گذاشت. بد نیست بدانید که تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد از افرادی که فکر می کنند به پنی سیلین حساس هستند، واقعا به این دارو حساسیت دارند و بقیه آنها علائم دیگری را به اشتباه به حساب حساسیت ناشی از پنی سیلین می گذارند.
آیا تست پنی سیلین همیشه لازم است؟
در کشورما رسم شده است که هرگاه بیمار می خواهد پنی سیلین تزریق کند، ابتدا می خواهد که حساسیت به پنی سیلین را در او تست کنند. اما تست پنی سیلین همیشه لازم نیست. در بیشتر کشورهای دنیا تست پنی سیلین به این صورت رایج نیست و اگر هم انجام شود به شکل رایج در کشور ما (تزریق زیر پوستی مقدار کمی پنی سیلین) انجام نمی شود.
تست پنی سیلین چطور انجام می شود؟
بهترین روش برای تست حساسیت به پنی سیلین روش تست خراش پوستی skin prick test است. در این روش ابتدا خراشهای ظریفی روی پوست داده می شود سپس مقداری از ماده مورد برسسی (مثلا پنی سیلین) را روی خراش ایجاد شده می گذارند. در صورتیکه علائم حساسیت بصورت قرمزی، خارش و تورم در اطراف خراش ایجاد شود، حساسیت مثبت گزارش می شود.
علائم حساسیت به پنی سیلین عبارت اند از:
- حساسیت پوستی
- کهیرها
- خارش
- تب
- تورم
- کوتاه شدن نفس‌‌ها
- خس‌خس صدا و سینه
- آبریزش بینی
- خارش چشم‌ها و اشک آمدن آن
- آنافیلاکسی
واکنش های آنافیلاکتیک
جدی ترین واکنش آلرژی به پنی سیلین واکنش آنافیلاکسی است که بسیار خطرناک و حتی کشنده می باشد. واکنش آنافیلاکسی بلافاصله پس از تزریق پنی سیلین و در آن دسته از افرادی بروز می کند که نسبت به پنی سیلین حساسیت بسیار زیادی دارند.
علایم و نشانه های واکنش آنافیلاکتیک عبارتند از:
- دشواری تنفس
- خس خس سینه
- افت فشار خون
- تورم گلو یا زبان
- سرگیجه
- از دست دادن هوشیاری
- ضعیف یا تند شدن ضربان قلب
شوک حساسیتی
شوک حساسیتی یک واکنش حاد حساسیتی است که معمولا طی 30 دقیقه و در بسیاری از موارد بلافاصله پس از تماس با یک ماده حساسیت‌زا بوجود می‌آید و با علائمی شامل کهیر، ورم حنجره، پلک، زبان، زبان کوچک، التهاب بینی، عطسه، خس‌خس سینه، تولید مخاط یا کاهش فشار خون و شوک بروز می‌کند. بیقراری و معمولا به دنبال آن غش و بیهوشی نیز ممکن است رخ بدهد.
شوک حساسیتی چه نشانه هایی دارد:
- خارش و سوزش پوست، بخصوص پوست صورت، سینه و پشت
- انقباض دردناک سینه و سختی تنفس
- سرگیجه
- بیقراری
- تهوع
- دل‌درد
- اسهال
- سردرد
- عطسه
- خارش
- خشونت صدا
نجات پس از بروز شوک، ممکن است
اقدامات اولیه برای نجات جان بیمار مبتلا به شوک حساسیتی پس از تزریق پنی‌سیلین یا دیگر داروهایی که شوک آلرژیک می‌دهد شامل اقدامات اصول احیا می‌شود. اقداماتی که بر اساس آن مجرای تنفسی بیمار را باز و اقدام به تنفس مصنوعی به وی می‌کنند.
در چنین شرایطی ابتدا باید اکسیژن خالص با غلظت بالا را به مصدوم رساند و سپس اقدام به درمان شوک کرد. اگر مصدوم بیهوش نیست باید او را به حالت طاقباز یا به پهلو خواباند. اولین داروی تزریقی برای درمان شوک حساسیتی، آمپول اپی‌نفرین است که به صورت زیر جلدی تزریق می‌شود. داروهای بعدی عبارتند از آمپول‌های آنتی‌هیستامین که داخل رگ تزریق می‌شود. داروهای گشادکننده راه‌های هوایی نیز در چنین شرایطی باید مورد استفاده قرار بگیرد.
چه زمانی باید برای درمان این مشکل به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما فکر می‌کنید که به پنی‌سیلین حساسیت دارید یا دچار یکی از علایم و نشانه‌های حساسیت به پنی‌سیلین هستید، باید با پزشک‌تان مشورت کنید. اگر این امکان برایتان وجود دارد، زمانی که دچار واکنش حساسیتی هستید، باید به پزشک‌تان مراجعه کنید؛ زیرا با این کار به تشخیص علایم‌تان کمک می‌کنید. اگر در شما یکی از علایم یا نشانه‌های آنافیلاکسی به وجود آمد، حتما باید به اورژانس مراجعه کنید.
سن این حساسیت چقدر است؟
عواملی که در حساسیت به پنی سیلین نقش دارد معطوف به سن افراد می شود و بر این اساس، این نوع حساسیت بین دوازده تا چهل و نه سالگی بیشترین شیوع را دارد. به بیان دیگر، احتمال بروز شوک حساسیتی ناشی از تزریق پنی سیلین در سنین زیر 12 سال بسیار کم است.
هشدار: دارو های تزریقی بسیار خطرناک هستند ،سهم عمده ای از عوارض جانبی و مرگ و میر ها ناشی از مصرف دارو ها به شکل تزریق است.
درمان حساسیت‌ها
در صورت ابتلا به یک واکنش حساسیتی به پنی‌سیلین، می‌توانید برای کاهش تظاهرات پوستی وخارش از ترکیبات ضد هیستامینی مانند دیفن‌هیدرامین استفاده کنید. واکنش‌های شدیدتر ممکن است نیاز به درمان با کورتون داشته باشند. واکنش آنافیلاکتیک نیز یک حالت اورژانس است و احتیاج به تزریق فوری اپی‌نفرین و مراقبت‌های بیمارستانی برای حفظ فشارخون و حمایت تنفسی دارد.
داروی پنی سیلین و این تصورات رایج
روش تهیه شربت سیر،یک پنی سیلین طبیعی
گرد آوری و تدوین: مهدیه انیسی
هرگونه استفاده با درج نام دکتر سلام و با لینک دهی مستقیم مجاز می باشد.
خوب بود