رحم یکی از اندام های جنسی است که متعلق به بانوان است. رحم وظایف مختلفی را بر عهده دارد که ازجمله می توان به نگهداری تخمک، بارور سازی آن و محلی برای رشد و نمو جنین اشاره کرد؛ همچنین علل به وجود آمدن دوره های قاعدگی نیز ریخته شدن دیواره رحم است. بیماری ها و اختلالات مختلفی وجود دارند که سلامت رحم را تهدید می کنند که از جمله می توان به پلیپ رحم اشاره نمود که در ادامه به علل ایجاد و روش های درمان آن خواهیم پرداخت. با دکتر سلام همراه باشید.
پولیپ در واقع رشد بافت رحم بطور موضعی است که بصورت یک تکه گوشت اضافه در داخل حفره رحمی ظاهر میشود و یکی از شایعترین علل خونریزیهای غیر طبیعی رحم هم در خانمهای قبل از سنین یائسگی وهم در افراد یائسه میباشد.تعداد و سایز و مکان آنها متفاوت است . پولیپ ها توده هایی منفرد یا متعدد با اندازه چند میلی متر تا چند سانتی مترهستند که ممکن است در حفره رحم ویا دهانه رحم بوجود آیند .رشد و نمو بافت غیر سرطانی که در رحم و سرویکس بروزمی نماید را پولیپ رحمی گویند.
در اغلب موارد پولیپ رحم به شکل غیر سرطانی می باشند ، اما لازم به ذکر است که اگر پولیپ های رحم درمان نشوند سرطانی می باشند. اندازه پولیپ رحم متفاوت است از چند میلیمتر تا چند سانتی متر متغیر می باشد ، پولیپ ها توسط یک پایه باریک یا پهن به دیواره رحم می چسبند. اکثر پولیپ رحم معمولا در بخش رحم باقی می مانند اما در برخی از با پیشرفت آنها به بخش گردن رحم نیز وارد می شوند.
افرادی که در خطر ابتلا به پلیپ رحمی قرار دارند
بانوان در سنین 40 تا 50 سال بیش از بانوان جوان‌تر در معرض ایجاد پولیپ دهانه رحم هستند. پولیپ رحم عموماً پس از یائسگی دیده میشود، هر چند بانوان جوان‌تر از 200 سال نیز به ندرت دچار پولیپ رحم می‌شوند. احتمال شکل‌گیری پولیپ رحم در صورت چاقی یا داشتن اضافه وزن، فشار خون بالا یا مصرف تاموکسیفن (داروی مخصوص درمان سرطان سینه) افزایش می‌یابد.
علل بروز پلیپ رحمی
پولیپ های رحمی را می توان نوعی تومور خوش خیم نیز نامید؛ به گفته متخصصین در اغلب موارد پولیپ ها و نیز فیبروم ها سلول های خوش خیم هستند که به راحتی قابل درمان بوده و جای نگرانی وجود ندارد؛ محققین بر این باورند که علت اصلی به وجود آمدن اینگونه پولیپ ها و فیبروم ها می تواند در اثر ترشح بیش از حد هورمون هایی از قبیل استروژن تولیدی و نیز وارد شدن این هورمون به جریان خون و به دنبال آن کاهش میزان پروژسترون باشد.
علائم ابتلا به پلیپ رحمی
- خونریزی نامنظم قاعدگی؛ مثلا داشتن دوره های عادت ماهانه با شدت و مدت متفاوت.
- خونریزی بین دوره های قاعدگی
- عادات ماهانه خیلی شدید
- خونریزی واژن بعد از قاعدگی
- نازایی
البته بعضی زنانی که دارای پولیپ رحم هستند، ممکن است خونریزی کمی در عادت ماهانه داشته باشند و یا حتی بدون علائم بالا باشند.
روش های تشخیص بیماری
برای تشخیص پولیپ رحم معمولاً آزمایش‌ها و عمل‌های زیر انجام میشود:
- سونوگرافی ترانس واژینال:
دستگاه دستی ظریفی به نام ترانسدوکتور یا دگرساز سونوگرافی وارد واژن میشود. دستگاه با تابش امواج صوتی تصاویری را از داخل رحم، برای مثال ناهنجاری‌های موجود، به دست می‌دهد.
- سونوهیستروگرافی:
این عمل گاهی پس از سونوگرافی ترانس واژینال انجام میشود. متخصص با لوله باریکی به نام سوند مایع استریل را وارد رحم می‌کند. این مایع باعث منبسط شدن رحم میشود و تصویر سونوگرافی بهتر و واضح‌تری را از توده‌های درون حفره رحم به دست می‌دهد.
- هیستروسکوپی:
هیستروسکوپی دارای دو کاربرد تشخیصی یا درمانی است. متخصص لوله بلند و باریک مجهز به تلسکوپ دارای منبع نور (هیستروسکوپ) را از راه واژن و دهانه رحم وارد رحم می‌کند و داخل رحم را معاینه می‌کند..هیستروسکوپی گاهی در کنار جراحی برداشتن پولیپ انجام میشود.
- نمونه‌برداری از آندومتر:
متخصص با استفاده از وسیله پلاستیکی نرم بافت را از دیواره‌های داخلی رحم جمع می‌کند. نمونه برای آزمایش و بررسی وجود ناهنجاری به آزمایشگاه فرستاده میشود.
- کورتاژ:
کورتاژ در اتاق عمل انجام میشود و دارای دو کاربرد تشخیصی و درمانی است. متخصص با وسیله فلزی بلندی به نام کورت بافت را از دیواره‌های داخلی رحم جدا می‌کند. در انتهای کورت حلقه کوچکی وجود دارد که به پزشک اجازه می‌دهد تا بافت یا پولیپ را خراش بدهد. باف یا پولیپ جدا شده برای آزمایش و بررسی سرطانی بودن زائده به آزمایشگاه فرستاده میشود.
پولیپ رحم و بارداری
خود پولیپ به تنهایی عامل ناباروری نیست اما برداشتن آن درافراد نابارور قبل از درمان باعث بهبود نتیجه و افزایش احتمال بارداری بعد از IUI و IVF میشود.پولیپ باعث افزایش سقط در افراد باردارنشده و بر نتیجه بارداری اثر منفی ندارد.
همانگونه که در ابتدای این مطلب گفته شد، رحم اندام نگهداری و رشد و نمو جنین است؛ به همین سبب سلامت آن ارتباط مستقیمی با قابلیت بارداری در فرد دارد. نکته جالب اینجاست که اکثر پولیپ های رحمی زمانی کشف شدند که فرد برای معاینه سونوگرافی برای تشخیص علل ناباروری به پزشک معالج مراجعه کرده بودند.
در آوردن پولیپ الزاما روی بارداری این افراد کلا در این موارد توصیه به برداشتن می شود. پولیپ های رحمی شانس سقط و عوارض حاملگی را بالا نمی برد. پولیپ های خونریزی دهنده باید برداشته شوند که هم خونریزی برطرف شود و هم بررسی از نظر بدخیم نبودن به عمل آید
چنانچه پولیپ با علائم همراه نباشد، درمان آن ضرورتی ندارد. با این حال پولیپی که باعث خونریزی شدید قاعدگی باشد یا احتمال پیش سرطانی یا سرطانی بودن آن داده شود، باید درمان شود. به علاوه پولیپی که مشکلاتی مانند سقط جنین یا ناباروری را برای بارداری ایجاد کند نیز باید برداشته شود. پولیپ ایجاد شده پس از یائسگی نیز باید خارج شود.
روش های درمان
روش‌های درمان پولیپ دهانه رحم به شرح زیر است:
دارو درمانی:
داروهای منظم کننده تعادل هورمونی مانند پروژستین یا آگونیست‌های هورمونی آزاد کننده گنادوتروپین به صورت موقتی تجویز میشود. این داروها علائم را تسکین می‌دهد. البته علائم معمولاً پس از توقف مصرف دارو مجدداً عود می‌کند.
هیستروسکوپی:
متخصص زنان و زایمان وسایل جراحی را از طریق هیستروسکوپ وارد رحم می‌کند و پولیپ‌ها را برمی‌دارد.
کورتاژ گاهی همزمان با هیستروسکوپی انجام میشود. متخصص داخل رحم را با هیستروسکوپ مشاهده می‌کند و با کورت پوشش داخلی رحم را خراش می‌دهد و پولیپ را برمی‌دارد. پولیپ برای بررسی خوش‌خیم یا سرطانی بودن به آزمایشگاه فرستاده میشود. این روش برای پولیپ‌های کوچکتر کاربرد دارد.
چنانچه نتوان پولیپ را با انجام این روش‌ها خارج کرد یا اگر پولیپ سرطانی باشد، جراحی دیگری باید انجام شود. در صورت وجود سلول‌های سرطانی در پولیپ رحم باید عمل هیسترکتومی یا جراحی خارج کردن رحم انجام شود.
در این باره بیشتر بخوانید: پولیپ رحمی چیست و راه درمانش چیست؟
تدوین و گردآوری: حسن جوانبخت
هرگونه استفاده با درج نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است
