دروغ و فریب از رفتارهای شایع انسانی هستند. تا همین چند دهه اخیر تحقیقات واقعی کمی درباره این که چرا مردم دروغ میگویند، وجود داشت. برخی از نظر سنجی ها نشان دهنده این بود که بیشتر از 96 درصد مردم اقرار میکنند که حداقل گاهی دروغ میگویند. دریک مطالعه ملی از 1000 امریکایی بزرگسال برطبق گزارش محققان، نشان داده شد که 60 درصد از پاسخ دهندگانی که ادعا داشتند در هرصورت دروغ نمیگویند، فقط 5 درصد از پرسشها را پاسخ گفته بودند.
این مطالعه به این نکته اشاره دارد که در حالی که میزان شیوع ممکن است گوناگون باشد، احتمالا یک گروه کوچک از دروغگویان پرخاشگر وجود دارد. واقعیت این است که بیشتر مردم از زمانی به زمانی دیگر دروغ میگویند. بعضی از این دروغها کمی مصلحتی است که برای محافظت از احساسات فردی دیگر در نظر گرفته و گفته میشود؛ در موارد دیگر این دروغها ممکن است کمی جدی شوند (مثل دروغ در رزومه کاری)، و یا حتی وحشتناک تر (مثل تلاش برای مخفی کردن یک جرم یا جنایت).
1- مردم در کشف دروغ به طرز شگفت آوری بد هستند
مردم اغلب دوست دارند تا باور کنند که در تشخیص دروغ بسیار خوب هستند. یک حکمت عامیانه میگوید: یک طیف گسترده ای از راههای گوناگون برای ریشه کن کردن این ناسازگاری وجود دارد. برخی از آنها که شیوع بیشتری دارند شامل دروغگویانی است که تمایل به بی نظمی و چرت زدن دارند. آنها نمیخواهند در چشمان شما نگاه کنند ؛ زمانی که دروغ میگویند دارای چشمان شگفت انگیزی هستند. اما محققان میگویند که بیشتر این مفاهیم به سادگی داستانهای قدیمی همسران به یکدیگر است.
در حالی که راههای زیادی برای راهنمایی در مورد کشف این ناسازگاری وجود دارد، اما محققان بیان میکنند که مردم در تشخیص دروغ بسیار بد هستند؛ در مطالعه ای در سال 2006 دریافتند که مردم فقط قادرند 54 درصد از دروغها را به وسیله تنظیم زمان آزمایشگاهی تشخیص دهند؛ آن هم با توجه به نرخ 5 درصدی شانس برای تشخیص دروغ، به سختی قابل توجه به نظر می رسد.
دیگر مطالعات نشان دادند که حتی محققان آموزش دیده نیز، چنانچه فردی دروغ بگوید یا راست، بطور قابل توجهی برای تشخیص راست و دروغ ضعیف هستند. بطور شفاف، تفاوت رفتاری بین “صداقت” و “دروغگویی” افراد، با اندازه گیری و علامت مشخصه بسیار مشکل است. محققان تلاش میکنند تا راههای متفاوتی را برای برملا شدن دروغ، پیدا کنند.
با این حال که ممکن است علامتهای گفتگویی که نشان دهنده دروغگویی فرد باشد ساده نیز نباشد (مثل دماغ پینوکیو)، اما محققان چند شاخص مفید در مورد این مشکل یافته اند:
– زبان بدن
وقتی صحبت از تشخیص دروغ می شود، افراد اغلب روی زبان بدن، که گفتگو یا علامت فیزیکی نامحسوس و نشانه های رفتاری نشان دهنده فریب است، متمرکز میشوند. برخی از علامتهای استاندارد مثل بیقراری و ناراحتی و پرهیز از تماس چشمی، از علاماتی هستند که به فرد مقابل اعلام میکنند: “پاسخگو حقیقت را نمیگوید”.
البته در تحقیقی از “الریشمن” یک روانشناس که از سال 1970 در باره حرکات چشم مطالعه میکرد، دریافته شد که حرکات چشم در همه اوقات نشان دهنده دروغگویی نیست. گاهی علامتی از تفکر در فرد می باشد و یا به طور دقیق تر، او مشغول دستیابی به حافظه دراز مدت خود است.
پس چه علامتی با دروغگویی مرتبط است؟
برخی از علامت های بالقوه که نشان می دهد فردی دروغگوست یا حداقل در حال فریب شنونده است، توسط محققان شناسایی شده که شامل موارد زیر است:
– مبهم بودن: ارائه جزئیات به مقدار اندک
– تکرار سوال قبل از پاسخ دادن به آن (بطور مثل از فردی در باره سن او سوال میشود، پاسخ را با تکرار سوال جواب میدهد: من چند سال دارم؟ من 32 ساله هستم)
– صحبت در بین بخشهای مختلف یک جمله ( جمله را کامل تمام نمیکند و در بین آن، ناگهان به موضوع دیگری می پردازد و دوباره به موضوع برمیگردد؛ که برای پرت کردن حواس شنونده است)
– شکست در پیش بینی جزئیات (زمانی که یک داستان به چالش کشیده می شود)
– رفتارهای مرتبط با اعضای بدن مثل: بازی با مو یا لمس لبها توسط انگشتان دست
2- نشانه های زبان بدن اغلب ضعیف هستند
محققان میگویند که مردم به بسیاری از نشانه های رفتاری درستی که همراه با فریب هستند، تمایل دارند. مردم به برخی از نشانه های فریب که بیشتر تکرار میشوند، بیشتر توجه میکنند مثل:
– مبهم بودن: اگر به نظر بیاید که سخنگو از قصد جزئیات مهم را ناگفته گذاشته است، ممکن است دلیل بر دروغگویی وی باشد.
– بلا تکلیفی یا شک: اگر به نظر بیاید فردی ناامن و نامطمئن است، بیشتر ممکن است به عنوان دروغگو فهمیده شود.
– بی تفاوتی: شانه بالا انداختن، بی حالتی و بی حوصلگی، ممکن است نشانه ای از دروغگویی باشد؛ چون فرد تلاش میکند تا از انتقال احساساتش و امکان صحبتش با مخاطب جلوگیری کند.
– تفکر زیاد: اگر به نظر می رسد فردی برای پر کردن جزئیات یک داستان به سختی فکر میکند، ممکن است نشانه ای از فریب دادن مخاطب باشد. اگر در مورد فردی مشکوک به دروغ بودید میتوانید از راه های زیر برای اطمینان خود استفاده کنید:
* از وی بخواهید تا داستانش را بار دیگر ولی این بار برعکس تعریف کند.
* افزایش بار معنوی، باعث میشود دروغگویی فرد برایش بسیار مشکل شود (زمانی که مجبور است دوباره داستان را وارونه تعریف کند، دچار پریشانی خواهد شد چرا که همزمان با به یاد آوردن دوباره داستان و دروغهایی که گفته، ناچار است آرامش خود را نیز حفظ کند و رفتاری مناسب نیز از خود بروز دهد؛ علاوه بر اینکه باید مراقب پاسخهای رفتاری شنونده نیز باشد. این بار ذهنی و روانی باعث میشود فرد مستاصل شود. هر چقدر پیچیدگی رفتارهایش بیشتر باشد حفظ دروغگویی برایش مشکل تر خواهد بود).
* به غرایز خود اطمینان کنید (مردم به طور ناخودآگاه دارای یک ایده بصری در باره فردی که دروغ میگوید، هستند).
3- افکار نهایی
بهترین راه در مقابل یک دروغگو چیست؟ حقیقت این است که هیچ نشانه نتیجه بخش جهانی برای شناسایی دروغگویی یک فرد وجود ندارد. همه نشانه ها، رفتارها و شاخص هایی که محققان به دروغگویی ربط می دهند، به سادگی یک سرنخ هستند که “ممکن است” نشان دهد فردی راستگوست یا خیر. پس در مرتبه بعدی که تلاش میکنید صداقت داستان فردی را اندازه گیری کنید، دست از توجه به نشانه های دروغگویی بردارید و تلاش کنید تا تشخیص رفتارهای نامحسوس مرتبط با فریب را یاد بگیرید. روشهای فعالتری مثل اضافه کردن فشار برای بار روانی و درخواست از سخنگو برای تعریف دوباره داستان خود به طور وارونه را نیز در نظر بگیرید.
در نهایت، شاید مهم تر باشد که به غرایز خود اطمینان کنید. شما ممکن است یک صداقت بزرگ بصری در مقابل ناسازگاری و تقلب داشته باشید؛ پس فقط احتیاج دارید تا به این احساسات خود خوب توجه کنید.
برگردان: سیما آزادفلاح
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است
مقاله های مرتبط:
دروغگویی به همسر برای مسائل مالی
ارتباط دروغگویی با ترس خردسالان
