اسپری سالبوتامول و نحوه استفاده از آن

آلبوترول که با نام سالبوتامول نیز شناخته می شود برای درمان خس خس سینه و تنگی نفس ناشی از مشکلات تنفسی مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه استفاده می شود.

 آلبوترول به گروهی از داروها تعلق دارد که به عنوان برونکودیلاتور شناخته می شوند.

این دارو با شل کردن ماهیچه های اطراف مجاری تنفسی کار می کند تا برای راحت نفس کشیدن باز شوند. کنترل علائم مشکلات تنفسی می تواند باعث طی کردن روال عادی زندگی شود. این دارو که به صورت خوراکی مصرف می شود بلافاصله اثربخشی ندارد.

آلبوترول نباید برای حملات ناگهانی مشکلات تنفسی استفاده شود. پزشک ممکن است حین مصرف این دارو یک داروی استنشاقی سریع برای تنگی نفس ناگهانی/ حملات آسم تجویز کند. فرد باید همیشه دستگاه استنشاقی تسکین دهنده سریع را همراه داشته باشد.

اسپری سالبوتامول مجاری هوایی را گشاد می‌کند و کاربرد اصلی آن برای پیشگیری و درمان بیماران مبتلا به آسم است و علاوه بر اسپری سالبوماتول، این دارو به شکل‌های شربت، محلول استنضاقی، قرص و تزریق نیز تولید می‌شود.

این اسپری به جز بیماران آسمی، برای بیماران مبتلا به آسم ورزشی، برونشیت مزمن، آمفیزم و سایر بیماری‌های تنفسی هم استفاده می‌شود و مکانیزم آن به این صورت است که با شل کردن عضله‌های مجاری هوایی و در نتیجه باز کردن آن، باعث راحت نفس کشیدن می‌شود.

موارد مصرف اسپری سالبوتامول

*آسم:

شایع‌ترین مورد استفاده از اسپری سالبوتامول در بیماری آسم است. سالبوتامول و به طور کلی بتا۲ آگونیست‌ها به عنوان قوی‌ترین برونکودیلاتورها و به‌عنوان خط‌اول در درمان حمله آسم استفاده می‌شوند. سالبوتامول هم به عنوان داروی اصلی و سریع الاثر در درمان حمله‌های ‌آسم و هم به عنوان داروی نگهدارنده در موارد آسم مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

*بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD):

در موارد عود علایم به صورت تنگی نفس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

*برونشیولیت:

در موارد خس‌خس شدید و سختی در تنفس به صورت نبولایز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

*درد زایمان زودرس:

برای مهار دردهای زایمانی ممکن است به صورت وریدی تجویز گردد.

نحوه استفاده اسپری سالبوتامول

سالبوتامول داروی بدون نسخه نیست. بسته به مشکل شما پزشک معالج دوزاژ بخصوصی از دارو را تجویز می‌کند. سالبوتامول فقط برای تسکین علایم شما تجویز شده است و به هیچ وجه سبب علاج بیماری شما نمی‌شود. اسپری سالبوتامول را دقیقا مطابق با دستور پزشک خود مصرف و از تغییر دوز یا قطع مصرف آن بدون مشورت با پزشک جدا پرهیز نمایید. ضمنا دستورات داخل بسته دارو را نیز به دقت مطالعه کنید. اسپری سالبوتامول برای پیشگیری و نیز درمان حملات تنگی نفس بکار می‌رود. اگر پزشک شما این دارو را جهت پیشگیری از بروز آسم ورزشی تجویز کرده است، لازم است که دارو را 15 تا 20 دقیقه قبل از شروع ورزش استفاده نمایید.

چگونگی مصرف اسپری

قبل از هر بار استفاده، اسپری را به خوبی تکان دهید. یک نفس عمیق بکشید و سپس بطور کامل بازدم کنید. سپس قسمت دهانی اسپری را کاملا در دهان قرار دهید و با کمک دندان‌ها آن را ثابت نگهدارید. بعد در حالی که یک نفس عمیق می‌کشید، اسپری را فشار دهید تا یک پاف از اسپری سالبوتامول وارد حلق شما شود. حال نفس خود را لااقل 5 تا 10 ثانیه حبس کنید و بعد بطور معمولی نفس بکشید. اگر پزشک از شما خواسته است که هر بار دو پاف از دارو را استنشاق نمایید، پاف دوم را حداقل 1 تا2 دقیقه بعد استنشاق کنید. پس از هر بار مصرف دارو، دهان خود را به خوبی با آب بشویید.

*هشدار

هنگام فشار دادن اسپری سالبوتامول اطمینان حاصل کنید که دارو وارد حلق شما می شود و به زبان یا دندان های شما برخورد نمی‌کند. اگر برای کودک خود از اسپری استفاده می کنید، می توانید حین اسپری کردن دارو، بینی وی را بگیرید تا دارو فقط وارد حلق وی گردد. اگر پزشک برای شما محلول استنشاقی دارو را تجویز کرده است، باید از یک نبولایزر (وسیله ای که دارو را به بخار تبدیل می کند) استفاده کنید. از پزشک یا داروساز در خصوص چگونگی استفاده از این وسیله سوال نمایید.

مصرف سالبوتامول در بارداری

استفاده از اسپری سالبوتامول در دوران بارداری اصلا توصیه نمی‌شود چرا که امکان رخ دادن شکاف کام و نقص اعضا حتی اگر الگوی یکنواختی برای ناهنجاری‌های جنین گزارش نشود، وجود دارد.

مصرف سالبوتامول در دوران شیردهی

ترشح در شیر مشخص نیست. بهتر است در زمان مصرف دارو ، شیردهی متوقف شود.

عوارض جانبی سالبوتامول

تجويز مقادير زياد سالبوتامول قبل یا اندكی پس از بیهوشی با کلروفرم يا هالوتان ممکن است خطر آریتمی شدید بطنی را به ويژه نزد اشخاص با سابقه بيماری قلبی افزایش دهد. مصرف همزمان داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای و يا مهاركننده های مونوآمین اكسيداز (MAO) (شامل فورازوليدون وپروكاربازين) با سالبوتامول ممكن است باعث تشديد اثر دارو بر سیستم عروقی شود. مصرف همزمان اين دارو با گلیكوزیدهای دیژیتال ممكن است خطر آریتمی قلبی را افزایش دهد. مصرف همزمان سالبوتامول با كوكایین علاوه بر اثر افزايیده تحریک CNS،ممکن است اثرات جانبی عروقی هر يک را نیز افزایش دهد. مصرف همزمان با مسددهای بتا ممکن است با اثر گشادکنندگی برونش سالبوتامول مقابله نماید.

عوارض جانبی: 

• تهوع
• لرزش دست
• بی قراری
• خشکی دهان
• بی خوابی
• تپش قلب
• افزایش ضربان قلب
• استفراغ

هشدارها در مورد سالبوتامول

اگر بیماری قلبی-عروقی مثل آریتمی قلبی، عدم کفایت میوکارد و عروق کرونر، افزایش فشار خون، بیماری ایسکمی قلبی، طولانی شدن فاصله QT، پرکاری تیروئید و دیابت دارید، این دارو باید برای شما با احتیاط بسیار زیاد، تجویز شود.

درمان با محرک‌های گیرنده بتا دو آدرنرژیک ممکن است باعث کاهش شدید پتاسیم سرم شود. این اثر در صورت مصرف همزمان تئوفیلین و مشتقات آن، کورتیکوستروئیدها، داروهای مدر و بوسیله هیپوکسی ممکن است تشدید شود.

مصرف خوراكی یا تزریقی دارو می تواند انقباضات رحم را مهار نماید.

استفاده هم‌زمان این دارو با مسددهای بتاآدرنرژیک، کدئین، گليکوزیدهای دیژيتال، مهار کننده‌های منوآمین اکسيداز (MAO) و ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای، باید بااحتیاط صورت گیرد.

نکات مهم درباره سالبوتامول

اگر دوز مصرفی خود را فراموش كرديد، به محض به ياد آوردن دارو را مصرف كنيد، مگر زمانی ‌كه كمتر از يك تا 2 ساعت به دوز بعدی زمان مانده باشد.

در صورتی كه از بيماری قلبی و فشار خون بالا رنج می‌بريد، به دليل تداخل اكثر دارو‌های اين بيماری‌ها با سالبوتامول، با پزشک معالجتان حتما مشورت كنيد.

سردردهای خفيف، سرگيجه، خونريزی از بينی و گرگرفتگی و برخی موارد نه‌چندان مهم، از عوارض اين دارو است، ازاين‌رو در صورتی كه خيلی اين عوارض شديد نيست، نگران نباشيد.

دارو را حتما از نور و حرارت محافظت كنيد؛ چون بدون آن كه متوجه شويد، خاصيت خود را از دست می‌دهد.

از تماس آيروسل های استنشاقی با چشم‌ها بايد اجتناب كرد.

بيشتر از دو استنشاق در یک زمان با فواصل 21 دقيقه‌ای مصرف نشود.

قرص‌ها را بايد به طور كامل بلعيد و از له كردن ،شكستن و يا جويدن آنها خودداری نمود.

در صورتی كه پس از مصرف دارو اشكال در تنفس باقی‌مانده يا بدتر شد،بلافاصله به پزشك اطلاع داده شود.

در صورت بروز خشكی لب و گلو،پس از هر بار مصرف دارو دهان با آب شسته شود.

در صورت ضرورت مصرف همزمان يك آيروسل استنشاقی كورتيكوستروييد با اين دارو، بهتر است آيروسل سالبوتامول 5 دقيقه زودتر مصرف شود.

نگهداری داروی سالبوتامول

اسپری سالباتامول را باید داخل بسته مخصوص خودش، به طور سرپوشیده، دور از دسترس کودکان، در دمای اتاق، دور از نور مستقیم و حرارت زیاد و رطوبت  نگه‌داری کرد. به تاریخ انقضای آن توجه کنید و به هیچ وجه بعد از تاریخ انقضا از آن استفاده نکنید. اسپری را سوراخ نکنید و آتش نزنید.

نحوه استفاده از آلبوترول سولفات خوراکی

این دارو طبق دستور پزشک به طور معمول سه یا چهار بار در روز به صورت خوراکی باید مصرف شود. میزان مصرف بر اساس وضعیت پزشکی فرد و نحوه پاسخ به درمان تعیین می شود. افراد بالای 12 سال نباید بیش از 32 میلی گرم در روز مصرف کنند.

کودکان 6 تا 12 سال نیز نباید بیش از 24 میلی گرم در روز مصرف کنند. باید از این دارو برای کسب منفعت بیشتر به طور منظم استفاده شود. برای کمک به یادآوری زمان مصرف آن هر روز در زمان های مشخص مصرف شود. دوز دارویی را نباید به طور سرخود افزایش داد یا از مصرف بیش از حد آن برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی پرهیز شود.

باید بدانید هر روز از کدام داروهای خود استفاده کنید و در صورت ایجاد مشکل حاد تنفسی از کدام دارو باید استفاده شود. در صورت بدتر شدن سرفه یا تنگی نفس، خس خس سینه، افزایش خلط، بدتر شدن قرائت پیک فلو متر، افزایش استفاده از دستگاه استنشاقی سریع یا اینکه به نظر می رسد دستگاه استنشاق کننده تسکین دهنده به خوبی کار نمی کند با پزشک خود مشورت کنید.

اثرات جانبی مصرف آلبوترول

از عوارض مصرف سالبوتامول می توان به عصبی بودن، لرزش، سردرد یا سرگیجه اشاره کرد. در صورت تداوم یا تشدید هر یک از این عوارض بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید پزشک با علم بر عوارض جانبی این دارو آن را برای شما تجویز کرده زیرا وی تشخیص داده مزایای آن بیش از بروز خطر عوارض جانبی است. البته در نظر داشته باشید بسیاری از مصرف کنندگان این دارو هیچ گونه عارضه جانبی را تجربه نمی کنند.

این دارو احتمال دارد باعث افزایش فشار خون شود، بنابراین فشار خون خود را به طور مرتب چک کنید و در صورت بالا بودن نتایج به پزشک خود اطلاع دهید. در صورت بروز عوارض جانبی جدی از جمله ضربان سریع/ تپش قلب  بلافاصله با پزشک خود صحبت کنید. در صورت بروز عوارض جانبی نادر، اما بسیار جدی از جمله درد قفسه سینه و نامنظم شدن ضربان قلب بلافاصله از پزشک خود کمک بگیرید.

این دارو به ندرت باعث تشدید علائم حتی در برخی موارد نادر به ندرت کشنده و بروز مشکلات تنفسی/ آسم ناگهانی می شود. در صورت احساس خس خس ناگهانی فورا به پزشک مراجعه کنید. بروز واکنش آلرژیک بسیار جدی نسبت به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی از جمله بثورات، خارش/ تورم (به ویژه صورت/ زبان/ گلو)، سرگیجه شدید و مشکل تنفسی به سرعت به پزشک مراجعه کنید.

در نظر داشته باشید این لیست کاملی از عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف این دارو نیست، بنابراین در صورت مشاهده سایر عوارض ذکر نشده در بالا با پزشک خود صحبت کنید.

موارد احتیاط پیرامون مصرف سالبوتامول

در صورت داشتن حساسیت نسبت به آلبوترول، واکنش جدی به داروهای مشابه مانند لوبالوترول، متاپروترنول و تربوتالین و هر گونه حساسیت دیگر به پزشک خود اطلاع دهید.

سالبوتامول حاوی مواد غیرفعال است که می تواند باعث بروز واکنش های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. قبل از استفاده از این دارو سابقه پزشکی خود به ویژه در مورد مشکلات قلبی مانند ضربان نامنظم قلب، آنژین، حمله قلبی، فشار خون بالا، دیابت و تشنج را به پزشک خود اطلاع دهید.

این دارو ممکن است باعث سرگیجه در برخی افراد شود. مصرف همزمان الکل یا ماری جوانا با این دارو می تواند باعث تشدید سرگیجه شود. برای انجام کارهایی که نیازمند هوشیاری است مانند رانندگی یا کار با ماشین آلات صنعتی زمان مصرف این دارو از انجام آنها خودداری کنید.

مصرف نوشیدنی های الکلی را محدود یا به طور کامل قطع کنید، همچنین در صورت استفاده از ماری جوانا با پزشک خود مشورت کنید. قبل از انجام هرگونه عمل جراحی پزشک یا دندانپزشک خود را در مورد تمام داروهای مصرفی از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و محصولات گیاهی مطلع سازید.

در دوران بارداری سالبوتامول فقط در مواقع ضروری تجویز می شود، بنابراین درباره خطرات و مزایای آن با پزشک خود صحبت کنید. هنوز مشخص نیست آیا این دارو به شیر مادر منتقل می شود یا خیر بهتر است قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

 

فعل و انفعالات

تداخلات دارویی نحوه عملکرد داروها را تغییر داده یا خطر بروز عوارض جانبی جدی را افزایش می دهد. این سند شامل همه تداخلات دارویی احتمالی نیست. فهرستی از تمام داروهای مصرفی خود از جمله داروهای تجویزی/ بدون نسخه و محصولات گیاهی تهیه کرده و آن را با پزشک خود به اشتراک بگذارید.

دقت داشته باشید بدون تایید پزشک سالبوتامول را شروع یا متوقف نکنید یا میزان دوز مصرفی آن را برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی تغییر ندهید.

مصرف بیش از حد سالبوتامول

در صورت مصرف بیش از حد سالبوتامول و بروز علائم جدی مانند از دست دادن یا مشکل تنفس با اورژانس تماس بگیرید. از علائم مصرف بیش از حد سالبوتامول می توان به تپش قلب/ ضربان نامنظم قلب، لرزش شدید، تشنج و درد قفسه سینه اشاره کرد.

از به اشتراک گذاشتن یا توصیه مصرف این دارو برای دیگران خودداری کنید این دارو برای شما تجویز شده است. برخی آزمایش ها مانند آزمایش ریه/ تنفسی و کنترل فشار خون باید به صورت دوره ای برای نظارت بر روند پیشرفت درمان یا بررسی عوارض جانبی انجام شود.

از عوامل حساسیت زا مانند دود، گرده، شوره حیوان خانگی، گرد و غبار یا کپک های تشدیدکننده مشکلات تنفسی پرهیز کنید. طرز استفاده از پیک فلومتر را بیاموزید و به صورت روزانه از آن استفاده کنید، در صورت بروز مشکلات تنفسی به پزشک خود اطلاع دهید. از پزشک خود بپرسید آیا باید تزریق سالانه آنفولانزا را انجام دهید یا خیر.

دوز از دست رفته سالبوتامول

در صورت فراموش شدن یک دوز سالبوتامول به محض یادآوری آن را مصرف کنید؛ اما در صورت نزدیکی به زمان دوز بعدی از مصرف دوز فراموش شده صرف نظر کنید. دوز بعدی را در زمان معمول خود استفاده کنید و برای جبران دوز دارو را افزایش ندهید.

نحوه نگهداری سالبوتامول

سالبوتامول در دمای اتاق دور از نور و رطوبت نگهداری شود و از قرار دادن آن در محل هایی مانند حمام خودداری کنید. همه داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید. این دارو را داخل چاه توالت یا فاضلاب نریزید مگر اینکه این کار در محل زندگی شما مجاز باشد.

هنگام منقضی شدن یا عدم نیاز به سالبوتامول آن را به روش درستی دور بیندازید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه ایمن دور ریختن سالبوتامول با داروساز یا شرکت دفع زباله محلی منطقه زندگی خود مشورت کنید.

مترجم: الهه زارعی