رژیم گیاه خواری هم فواید زیادی برای سلامتی و شادابی دارد و هم اینکه دارای مضرات بسیاری برای بدن می باشد. در این مقاله از دکتر سلام به فواید و خواص رژیم گیاه خواری پرداخته ایم. توصیه ما این است که حتما این بخش را بخوانید.
درباره گیاه خواری حرف‌های متفاوتی زده می‌شود. عده‌ای آن را راهی برای رسیدن به سلامتی و شادابی بیشتر می‌دانند، عده‌ای به‌خاطر حمایت از حقوق حیوانات به گیاهخواری اصرار دارند و برخی هم معتقدند این رژیم به ویژه رژیم خام گیاه خواری آسیب‌زاست و باعث محرومیت بدن از منابع مفید حیوانی می‌شود.
اما واقعيت چيست؟ آيا گياه خواري مي‌تواند رژيم غذايي مناسبي به‌حساب بيايد؟
گياه چه نقشي در تغذيه دارد؟
در يك الگوي غذايي سالم، توصيه مي‌شود بيشتر كالري مورد نياز بدن از طريق مواد غذايي گياهي دريافت شود. در هرم‌هاي خوراكي تقريباً 55 تا 65درصد به غلات اختصاص داده شده و 15تا 20درصد به ميوه‌ها، سبزي‌ها و صيفي‌جات اختصاص داده مي‌شود. در بخش كوچك‌‌تري پنير و تخم‌مرغ و شير و لبنيات تازه و كم‌چرب جاي مي‌گيرند و بخش بعدي را گوشت‌ها تشكيل مي‌دهند. بنابراين مي‌توان گفت كه در تمام راهنما‌هاي غذايي توصيه مي‌شود بخش عمده دريافت مواد‌مغذي از طريق مواد‌غذايي گياهي باشند. اما گياهخواري برخلاف تصور بيشتر مردم فقط به معني حذف گوشت و منابع حيواني از تغذيه نيست. انواع مختلفي از گياهخواري وجود دارد. در بيشتر انواع گياهخواري يكي از منابع حيواني مصرف مي‌شود. مثلا در ماهي گياهخواري يا تخم‌مرغ گياهخواري، فرد علاوه بر رعايت دستورات گياه خواري مجاز است ماهي يا تخم‌مرغ هم مصرف كند. شير گياهخواري و ماكيان گياهخواري هم انواع ديگر اين رژيم غذايي هستند. اما در بين تمام اين مدل‌ها، شايد متعادل‌ترين آنها رژيم شير- تخم‌مرغ گياهخواري باشد كه در آن فرد لبنيات و تخم‌مرغ را به‌عنوان منبع پروتئيني دريافت مي‌كند.
فوايد گياه خواري چيست؟
ميوه و سبزي‌ها در برنامه غذايي اهميت زيادي دارند و كساني كه به مصرف سبزي‌ها، ميوه‌ها و غلات به‌خصوص غلات سبوس‌دار رو مي‌آورند، افراد سالم‌تري هستند. از سوي ديگر مصرف بيشتر ميوه‌ها، سبزي‌ها، غلات و حبوبات با پوست آنها و مصرف كمتر گوشت‌هاي فراوري شده خطر ابتلا به سرطان‌ها را كاهش مي‌دهد. همچنين باعث تناسب اندام بيشتر و جلوگيري از چاقي و بيماري‌هاي قلبي و عروقي خواهد بود. رژيم گياهخواري اگر درست برنامه‌ريزي شود، به‌خصوص در افرادي كه گوشت و چربي زيادي استفاده مي‌كنند، مي‌تواند باعث كاهش وزن شود. فايده ديگر اين رژيم غذايي پايين آمدن اوره، كلسترول و چربي خون است و بدن با گياهخواري از مواد زائد پاكسازي مي‌شود. اين مواد زائد مشخصا مربوط به سمومي است كه در گوشت حيوانات وجود دارد. همچنين ممكن است در دامپروري‌ها به حيوان هورمون داده شده باشدكه در اين صورت گوشت آن، داراي هورمون‌هايي است كه وارد بدن مصرف‌كننده مي‌شود و داشتن رژيم گياهخواري بدن را از اين سموم پاك خواهد كرد. كمبود چربي در رژيم گياهخواري سبب جلوگيري از سرطان پروستات مي‌شود و به‌علت بالا بودن ميزان فيبر غذايي از يبوست و بروز سرطان روده بزرگ جلوگيري مي‌كند.
مضرات گياه خواري چيست؟
براي يك فرد سالم استفاده از همه گروه‌هاي غذايي به‌طور متعادل ضروري است مگر اينكه بتوان عناصر كليدي مورد نياز بدن مانند آهن، روي كلسيم، ويتامين D و امثال اينها را كه منبع اصلي‌شان مواد غذايي حيواني هستند به گروه‌هاي غذايي گياهي اضافه كرد. يكي از مهم‌‌ترين مواد مورد نياز بدن كه در هيچ گياهي يافت نمي‌شود، ويتامين B12 است؛ ويتاميني حساس و حياتي كه براي خونسازي و تكثير سلولي اهميت دارد و تنها در منابع حيواني مانند جگر، شير، پنير و تخم‌مرغ يافت مي‌شود. بنابراين وقتي يك رژيم گياهخواري صرف را شروع مي‌كنيد، ممكن است به‌شدت دچار فقر اين ويتامين شده و به بيماري‌هايي مثل كم‌خوني، مسموميت و مشكلات پوستي دچار شويد. ايراد ديگر اين رژيم آن است كه تنوع و تعادل ندارد. مواد غذايي حاوي پروتئين و نشاسته در چنين رژيمي كم است و همين مي‌تواند منجر به كمبود‌هاي تغذيه‌اي شديد شود. بنابراين اگر قرار است به اين رژيم روي آوريد بهتر است گياهخواري با شير، تخم‌مرغ و عسل همراه كنيد. يادتان باشد در غذا‌خوردن فقط قرار نيست معده را راضي كنيد، بلكه همراه غذايي كه مي‌خوريد بايد ويتامين‌ها، مواد معدني، اسيدهاي آمينه و تعداد زيادي تركيبات شيميايي در اختيار بدن قرار گيرد. اين تركيبات مختلف را نمي‌توانيد فقط از يك گروه غذايي به‌دست بياوريد. بنابراين از همه گروه‌هاي غذايي مثل نان، غلات، سبزي، ميوه، لبنيات و گوشت استفاده كنيد.
گياه خواري سالم چگونه است؟
درست است كه انسان موجودي همه‌‌چيز خوار است و نياز به خوردن گوشت و تأمين پروتئين و املاح و ويتامين‌ها از گوشت گاو و گوسفند و مرغ و ماهي دارد اما اگر براي رژيم گياهخواري درست برنامه‌ريزي شود، مي‌تواند رژيم كاملي باشد. در واقع رژيم گياهخواري نبايد با زياده‌روي همراه باشد وگرنه عوارضي مثل كم‌وزني، كم‌خوني، فقر آهن و كمبود ويتامين را در پي خواهد داشت. رژيم اصولي گياهخواري رژيمي است كه در آن منابع گياهي مختلف به‌خصوص آنهايي كه انرژي بالايي دارند، مصرف شوند. فرد گياهخوار بايد تعداد وعده‌هاي بيشتري داشته باشد و در ميان وعده‌هاي خود حتما مغزهاي آجيلي و تخمه‌ها و دانه‌ها و ميوه‌هاي خشك را بگنجاند تا كمبود انرژي و كمبود ويتامين و املاح بدنش جبران شود. در واقع مي‌توان گفت كه گياهخواري سالم، رژيمي كم‌پروتئين‌تر از رژيم همه‌‌چيزخواري است. در اسلام هم اگرچه خوردن گوشت حلال، مجاز است اما روايات زيادي داريم كه مسلمانان را به كم‌خوردن گوشت توصيه مي‌كنند. امام‌علي(ع) فرموده‌اند: «شكم خود را گورستان جانوران نكنيد». (شرح نهج‌البلاغه، ج1، ص26) و از امام‌صادق(ع) هم حديثي روايت شده كه مي‌فرمايند: «علي(ع) اعتياد به خوردن گوشت را بد مي‌شمرد و آن را اعتيادي همچون اعتياد به شراب مي‌دانست». (بحارالانوار، ج66، ص69، ح57) بنابراين اعتدال در خوردن گوشت و كم‌خوردن آن رمز سلامتي است. نكته‌اي كه بايد به آن توجه داشته باشيد اين است كه انتخاب رژيم گياهخواري محدوديت سني ندارد اما در سنين رشد و در شرايط بارداري و شيردهي چندان توصيه نمي‌شود. همچنين بعد از 35-30سالگي بهتر است مصرف منابع چربي و گوشت قرمز كاهش يابد. اين يعني داشتن رژيمي نزديك به گياهخواري، به‌خصوص رژيم‌هاي تركيبي گياهخواري مناسب است.
خام گياه خواري؛ بدترين رژيم
خام گياهخواري نوع ديگري از رژيم گياهخواري است كه پيروانش معتقدند پختن غذا، مواد غذايي را ناسالم و غيرطبيعي مي‌كند و بايد به شيوه اجدادشان به خوردن گياهان خام روي بياورند. اما اين رژيم منشأ خطراتي است كه باعث مي‌شود پزشكان خيلي آن را توصيه نكنند. در واقع اگر در خام گياهخواري شناختي روي تركيبات گياهان نداشته باشيم، مضراتي بدن را تهديد مي‌كند. چون برخي از حبوبات و ميوه‌ها به‌طور طبيعي سمومي دارند؛ مثلا كلم‌ها يكي از بهترين منابع غذايي و دشمن سرطان معده لقب گرفته‌اند. اما از سوي ديگر تركيباتي دارند كه اگر به‌طور دائم خورده شوند بدن قادر به تأمين يد خود نيست. يا سيب‌زميني كه نشاسته دارد اگر خام خورده شود نشاسته‌اش قابل هضم نيست و علاوه بر آن جوانه آن سمي دارد كه اگر از دوز معيني فراتر رود كشنده است. بنابراين در خام گياهخواري شناخت نسبت تلفيق غلات و حبوبات و پروتئين‌ها ضروري است.
منبع: سلامت نیوز