زمانی که جنین در داخل رحم مادر تشکیل می شود، در همان هفته اول کیسه ای به دور جنین شکل می گیرد. این کیسه، کیسه آب جنینی نامیده می شود. مایعی که آمنیوتیک نام دارد و برای ادامه حیات و هم چنین کامل شدن ریه های جنین لازم است در این کیسه وجود دارد.
اگر چنانچه کیسه آب اطراف جنین پیش از هفته 38 بارداری پاره شود، فرد باردار دچار پارگی زودرس کیسه آب شده است.
یکی از مسائلی که ذهن بیشتر زنان باردار را به خصوص در ماه‌های پایانی بارداری نگران می‌کند خطر پارگی کیسه آب جنین و زایمان زودرس است اما پارگی زودرس کیسه آب جنین اتفاقی نیست که تنها در ماه‌های انتهایی بارداری رخ دهد بلکه این اتفاق ممکن است حتی در ماه‌های ابتدایی حاملگی نیز ممکن است صورت بگیرد و به اشتباه با دفع ترشحات معمول این دوران اشتباه گرفته شود و مورد پیگیری قرار نگیرد.
علل پارگی کیسه آب جنین یا سوراخ شدن کیسه آب جنین
علل بسیاری موجب پارگی زودهنگام کیسه آب جنین یا سوراخ شدن کیسه آب جنین می‌شود که در زیر به آن‌ها می‌پردازیم:
1- بارداری چندقلویی (زیرا در این وضعیت رحم بیش از حد کش می‌آید و باعث پارگی کیسه آب می‌گردد).
2- در مواردی که جنین به اصطلاح به پا باشد و سر آن به سمت پایین حرکت نکرده باشد احتمال پارگی زودرس کیسه آب زیاد است.
3-اگر شخص باردار دچار عفونت‌های مکرر و درمان نشده باشد و عفونت پرده‌های کیسه آب جنین را درگیر کند احتمال پاره شدن زودرس آن زیاد است.
4- در مواردی هم که عفونت وارد خون می‌شود و افزایش درجه حرارت مادر ممکن است به پارگی کیسه آب منجر شود. عفونت‌های موضعی نیز می‌تواند سبب پارگی زودرس کیسه آب شود.
5- از عوامل موثر در پارگی کیسه آب می‌توان به ضربه ناشی از حوادث ، تصادفات و زمین خوردن شدید اشاره کرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد کمبودهای تغذیه‌ای نیز خطر پارگی کیسه آب را در پی دارد. همین طور کسانی که وزن خیلی پایینی دارند یا سیگار مصرف می‌کنند در معرض این خطر هستند.
عوارض پارگی یا سوراخ شدن کیسه آب جنین
احتمال زایمان زودرس و نارس بودن جنین و همچنین احتمال زایمان به صورت سزارین زیاد می‌شود.
احتمال بروز عفونت در مادر و جنین بالا می‌رود.
محیط برای ادامه حیات جنین نامناسب شده و اکسیژن کافی به بدن او نمی‌رسد.
احتمال ایجاد مشکلات تنفسی و صدمات مغزی در جنین زیاد می‌شود.
افت فشارخون در مادر.
خروج زودهنگام جفت از بدن مادر ممکن است به هنگام پاره شدن کیسه مادر اتفاق بیفتد.
احتمال مرگ‌ومیر مادر و جنین در این حالت زیاد است.
اقدامات لازم برای پیشگیری از پارگی یا سوراخ شدن کیسه آب جنین
عدم انجام نزدیکی در ماه آخر بارداری (4 هفته آخر )
رعایت مسایل بهداشت و نظافت برای جلوگیری از عفونت در ناحیه تناسلی.
استراحت کافی در مورد زنان بارداری که چندقلو حامله هستند. (به ویژه در اواخر بارداری) و پرهیز از مسافرت در اواخر دوران حاملگی.
پرهیز از انجام کارهای سنگین در نیمه دوم بارداری
در انتهای بارداری همیشه تحت نظر پزشک معالج خود باشید و اوضاع را بررسی کنید.
در صورتی که سابقه پاره شدن زودرس کیسه آب را دارید، قبل از بارداری مجدد به پزشک مراجعه شود تا علل مختلف بررسی‌شده و در صورت لزوم درمان انجام شود.
تشخیص پارگی یا سوراخ شدن کیسه آب اطراف جنین
علائم پاره شدن کیسه آب جنین مایع آمنیوتیک از واژن به صورت ناگهانی و یا قطره‌قطره خارج‌شده و باعث کوچک شدن رحم به صورت یک‌باره یا به تدریج می‌گردد. برای تشخیص ابتدا مادر باردار را مورد معاینه قرار داده تا مطمئن شود که خروج مایع به خاطر بی‌اختیاری ادرار یا دفع توده موکوسی و نمی‌باشد . در نهایت تشخیص پاره شدن زودرس با انجام مانور والسالوا یا فشار ملایم بر روی فوندوس و خروج مایع سرویکس قطعی می‌شود.
برای مطمئن شدن از دفع مایع آمنیوتیک و سوراخ بودن کیسه جنین آغشته شدن مایع به موکنیوم نشانه پارگی پرده‌هاست که برای تشخیص آن باید مایع جمع‌آوری شده و تست فرن و نیترازین به صورت آزمایشگاهی انجام شود.
تشخیص قطعی پارگی و سوراخ شدن کیسه آب به وسیله نوعی تست تعیین PH صورت می‌گیرد و برای دقت بیشتر نتیجه آزمایش سونوگرافی نیز درخواست می‌گردد که در آن حجم مایع آمنیوتیک نسبت به سن بارداری تعیین می‌شود اگر حجم کم شده باشد تشخیص سوراخ بودن کیسه آب داده می‌شود و اگر حجم مایع آمنیوتیک طبیعی باشد مادر می‌تواند مراقبت را طبق روال گذشته داشته باشد.
درمان
اقدامات لازم در زمان بروز پارگی یا سوراخ شدن کیسه آب جنین
مراجعه فوری به مراکز درمانی بستری شدن در صورت نیاز
انجام اقدامات درمانی لازم با توجه به سن بارداری توسط پزشک
انجام معاینه در بیمارستان و تشخیص دقیق پاره شدن کیسه آب
سونوگرافی تشخیص دقیق سن جنین و ارزیابی میزان آب دور جنین(مایع آمنیوتیک)
توجه به پیدایش علائم عفونت در مادر و جنین در صورتی که سن جنین کمتر از 33 هفته باشد مادر در بخش زایمان به دقت مورد مراقبت قرار می‌گیرد و ضربان قلب جنین کنترل می‌گردد.
زمانی که سن جنین 33 هفته یا بیشتر باشد، بیمار با تحریک وارد مراحل زایمان می‌شود و ختم بارداری صورت می‌پذیرد.
تجویز از آنتی بیوتیک مناسب جهت پیشگیری از عفونت (تحت کنترل پزشک معالج)
از آنجا که جنین می‌تواند از هفته 26 تا 28 زنده بماند و قبل از آن معمولاً قادر به زنده ماندن نیست اگر پارگی پیش از هفته 26 باشد متأسفانه نمی‌توان جنین را زنده نگه داشت و مادر باید بستری شود و تحت نظر قرار بگیرد اما در ماه‌های بالاتر یعنی حدود 34 تا 36 هفتگی ترجیح داده می‌شود که جنین داخل رحم بماند.
حتی در مواردی که پارگی اندک است گاهی حتی دیده‌شده که استراحت مادرمی تواند سبب تشکیل مجدد مایع آمنیوتیک شود اما مادر طی بارداری بایستی هر گونه ترشح مایع از خود را به عنوان یک علامت قابل پیگیری تلقی کند.
منبع: کودک آنلاین
