افزایش یا کاهش طول عمر انسان از گذشته تا کنون

در نقطه مقابل، این روزها ما به غذاهایی کم کالری، پر از طعم دهنده و چربی های مضر روی آورده ایم و هوا را هم که هیچ. آیا این موضوعات سبب شده که ما عمر کمتری در قیاس با کسانی که 50 سال پیش می زیستند داشته باشیم؟

اگر بخواهیم به این ادعای قدیمی ها پاسخی منطقی بدهیم، باید در ابتدا با دو مفهوم «طول عمر» و «امید به زندگی» آشنا شویم و آن ها را در مقام آمار رسمی منتشر شده از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سازمان ملل (UN) و مرکز کنترل بیماری ها (CDC) مقایسه کنیم.

امید به زندگی یعنی میانگین عمر یک جمعیت کامل که آمار مرگ و میر در آن در نظر گرفته می شود. اما طول عمر میزان واقعی طول عمر یک شخص است. در حالی که هر دو عبارت بسیار سر راست و ساده هستند اما عدم وجود داده های تاریخی، اندازه گیری طول عمر انسان در گذشته را برای محققین کمی دشوار کرده است.

مرکز ملی آمار سلامت آمریکا در سال 2009 گزارشی منتشر کرد که در آن امید به زندگی مردم این کشور در سال 1907 (در واقع 110 سال پیش) برابر با 45.6 سال بوده. سال 1957 این رقم به 66.4 رسید و در 2007 هم به 75.5 رسیده. در حال حاضر اما بر اساس آخرین آمار سازمان جهانی بهداشت، امید به زندگی آمریکایی ها به 79.3 سال رسیده.

آمار دقیقی از میانگین امید به زندگی ایرانی ها از قرن گذشته در دسترس نیست، اما با استناد به آمار جهانی، می توان انتظار رشد مشابهی را هم داشت. طیق آخرین اعلام سازمان جهانی بهداشت، امید به زندگی ایرانی ها 75.5 سال است و در جدول کلی، ایران از بین 183 کشور در رتبه 61 قرار دارد؛ کمی بالاتر از میانگین جهانی.

اما چطور میانگین 45.6 سال به 75.5 رسیده و همینطور بالاتر می رود؟ تقریبا اکثر بیماری های کشنده (مثل بیماری های قلبی، آنفلوآنزا، وبا و…) در قرن گذشته حالا درمان شده اند یا قدرت کنترل آن ها در اختیار انسان قرار گرفته و بشر توانسته جلوی مرگ و میر کودکان و البته کشتار را هم بگیرد.

شاید 200 سال پیش بهای کشتن یک انسان چندان زیاد نبود اما حالا [دست کم] در جوامع مدرن و کشورهای پیشرفته نمی توان بر سر یک نزاع ساده چند نفر را کشت و راحت و آسوده به زندگی ادامه داد. میزان قتل و کشتار در جوامع پیشرفته کاهش داشته اما جنگ در خاورمیانه و کشتار در آفریقا همچنان عوامل مهم در کاهش امید به زندگی هستند.

از سوی دیگر، نوزادان نیز حالا امنیت بیشتری دارند. در سال 1907، از هر 1000 کودک، 10 کودک محکوم به مرگ بودند اما 50 سال بعد در 1957 این تعداد به 2.63 نفر رسید و در سال 2007 هم به 0.68 نفر کاهش یافت. طبق آمار اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، مرگ و میر کودکان زیر 5 سال در سال 2015 به 5.9 میلیون نفر رسیده، یعنی 16 هزار کودک در هر روز.

سازمان جهانی بهداشت آمار مرگ و میر کودکان در سال 2015 را 43 نفر از هر 1000 نفر اعلام کرده که پیشرفتی شگرف نسبت به گذشته است. در کشورهای پیشرفته از هر 1000 نوزاد متولد شده فقط 7 نفر می میرد اما در آفریقا این رقم به 81 نفر می رسد.

نکته جالب دیگر که البته تاثیر خاصی روی افزایش یا کاهش آمار مرگ و میر ندارد، میزان امید به زندگی بالاتر زنان نسبت به مردان است. به طور میانگین و در سراسر جهان، میزان امید به زندگی زنان 4.5 سال بیشتر از مردان است. برای مثال در ژاپن که با 83.7 سال امید به زندگی، در صدر جدول قرار دارد، سن مردان 80.5 و سن زنان 86.8 اعلام شده.

 

آمار در کشورهای مختلف کاملا متغیر است اما کمترین امید به زندگی زنان و مردان به ترتیب با سن 50.8 و 49.3 متعلق به کشور سیرالئون است.

بنابر تمام آمار اعلام شده بالا، می توان به این نتیجه رسید که اگرچه میانگین امید به زندگی به شکل قابل توجهی طی 100 سال گذشته افزایش داشته، اما طول عمر انسان از 2000 سال پیش تا به امروز تقریبا ثابت و دست نخورده باقی مانده است.

طول عمر انسان حالا 79 سال است اما یک پژوهش نظری نشان می دهد که انسان ها می توانند تا حدود 125 سال عمر کنند که البته رسیدن به این سن نیازمند مراقبت های فراوان، فناوری های روز، تغذیه و هوای سالم و البته ورزش مرتب و اصولی است.

پژوهشگران با پیری همانند یک بیماری برخورد می کنند و قصد درمان آن را دارند. طی سال های اخیر میزان سرمایه گذاری در این زمینه به طرز چشمگیری افزایش داشته و حتی برخی معتقدند که تا 20 سال دیگر می توان طول عمر انسان را به 250 سال نیز رساند و جلوی فرسودگی و پیر شدن بدن را گرفت.

آمار اگرچه رسمی و مستند نیست اما گفته های دانشمندان و پژوهشگران حاکی از آن است که می توان طول عمر را به میزان چشمگیری طی سال های آینده افزایش داد اما اینکه امید به زندگی نیز بالا برود جای سوال دارد.

پژوهشی که اکتبر سال گذشته منتشر شد نیز دلیلی دیگر برای باور آمار و ارقام فوق است. به گفته ژاو دانگ و تیمش، حداکثر طول عمر انسان کاملا ثابت بوده و تغییری در خود ندیده اگرچه از 1990 به بعد، طول عمر با کاهشی ناملموس مواجه شده.

بعضی محققین پیش بینی کرده اند که برخی فاکتورهای سبک زندگی مثل چاقی، برای اولین بار در تاریخ مدرن ممکن است افزایش امید به زندگی را متوقف کرده و یا حتی کاهش دهد.

پژوهشی که سال 2005 در ژورنال پزشکی New England منتشر شد نشان می دهد دو سوم جمعیت ایالات متحده آمریکا یا اضافه وزن دارند یا چاق هستند. و شنیده اید که می گوید چاقی مادر همه بیماری ها است. پیش بینی شده که در نیمه اول قرن 21، امید به زندگی نیز کاهش یابد.

بنابراین ادعای قدیمی ها نه درست است و نه غلط. حالا میزان مرگ و میر به شکل چشمگیری کاهش داشته و اثر این اتفاق را در رشد جمعیت زمین نیز می توان متوجه شد. اما میزان طول عمر یک شخص، ارتباط مستقیمی با میزان امید به زندگی مردم یک کشور ندارد.

به جای اینکه بگوییم انسان ها حالا بیشتر عمر می کنند، باید بگوییم حالا انسان های بیشتری زنده می مانند تا بیشتر عمر کنند و تفاوتی در میزان عمر اشخاصی که حالا زنده هستند با کسانی که صدها سال پیش می زیسته اند رصد نشده. به لطف پیشرفت های خارق العاده بشر در علم و تکنولوژی، حالا شانس بقای بیشتر نیز فراهم شده است.

دیجیاتو