تست اعصاب کرانیال چگونه تستی است

هسته ی زوج ششم در برجستگی حلقوی قرار دارد. این عصب کره ی چشم را به خارج می برد . برای معاینه از بیمار می خواهیم در حالی که سر خود را ثابت نگه داشته ، به طرفین نگاه کند . اگر ضایعه ای در عصب باشد نه تنها کره ی چشم به خارج نمی رود بلکه بدلیل برتری نیروی زوج سوم ، چشم به سمت داخل کشیده می شود و بیمار حالت لوچی پیدا می کند.

  زوج هفتم : عصب چهره ای (facial nerve)

هسته ی این عصب در برجستگی حلقوی قرار دارد . شاخه ی حسی آن چشایی دو سوم قدامی زبان را تامین می کند . شاخه های حرکتی آن همگی ماهیچه های صورت را که شامل عضلات پیشانی ، بالا برنده ی ابروها ، حلقوی پلکها، اطراف لبها و بطور کلی عضلاتی که در شکلک در آوردن و خندیدن بکار می رود ، عصب می دهند.

روش معاینه ی عصب هفتم

از بیمار می خواهیم دستورهای زیر را اجرا کند :

• پلکها را محکم ببندد.
• دندانهایش را نشان دهد.
• سوت بزند یا لبها را غنچه کند.
• ابروها را بالا ببرد.

چگونگی انجام آزمایش چشایی

در حالی که زبان از دهان خارج شده است ، با پنبه ی اغشته به آب نمک یا شربت، چشایی بیمار را بررسی می کنیم، بدین صورت که از بیمار می خواهیم چشمان خود را ببندد و پس از مالیدن ماده ی مورد نظر به یک نیمه ی زبان ، چنانچه طعمی حس نمود ، بدون اینکه زبان را درون دهان ببرد دست خود را بلند کند.

در فلج مرکزی ، عدم تقارن تنها در بخش پایینی چهره دیده می شود و بیمار می تواند چشم هایش را ببندد ، ولی در فلج محیطی تمام ماهیچه های یک نیمه ی صورت فلج می گردند و بیمار نمی تواند چشم سمت ضایعه را ببندد وگاهی ابروی خود را بالا ببرد.

  زوج هشتم : عصب دهلیزی – حلزونی (vestibulocochlear nerve)

هسته ی این زوج مغزی در محل پیوند پل مغزی به بصل النخاع قرار گرفته است . این عصب دو شاخه دارد :

• شنوایی
• دهلیزی

روش معاینه ی عصب شنوایی

برای معاینه شاخه ی شنوایی ، جلوی مجرای هر گوش بیمار نجوا می کنیم و از او می پرسیم صدایی می شنود یا نه؟ می توانیم از ساعت مچی هم استفاده کنیم.

شاخه ی دهلیزی عصب هشتم

نشانه های آسیب شاخه ی دهلیزی سرگیجه ، تهوع و نیستاگموس است.

برای آزمایش بیمار را روی تخت نشانده ابتدا از او می خواهیم که به سمت چپ نگاه کند ، سپس در همان حال سر او را بسرعت طوری به عقب خم می کنیم که سر و گردن ۴۵ درجه زیر سطح افق قرار گیرد. در حالی که هنوز چشم های بیمار به طرف چپ است ، به مدت ۳۰ ثانیه سر او را در همان وضعیت نگه می داریم و به چشم های او از نظر بروز نیستاگموس توجه می نماییم ؛ همچنین در مورد بروز سرگیجه و حالت تهوع از بیمار سوال می کنیم . آزمایش بالا را دوباره انجام می دهیم ولی این دفعه بیمار باید به راست نگاه کند.

چنانچه هنگام انجام آزمون بالا سرگیجه ، تهوع و نیستاگموس بروز نماید ، دلیلی بر وجود ضایعه ی محیطی دستگاه دهلیزی می باشد که با تکرار آزمایش از شدت نیستاگموس و نمودهای بالینی دیگر کاسته می شود و حتی ممکن است ناپدید گردد. در آسیب های مرکزی با انجام آزمایش position تغییری در نشانه ها و علامات بیماری پدید نمی آید.

  زوج نهم : عصب زبانی – حلقی (glossopharyngeal nerve)

هسته ی زوج نهم در بصل النخاع قرار دارد. این عصب همراه با اعصاب دهم ( واگ) و یازدهم از سوراخ گردنی خارج می شود و دارای شاخه های حسی و حرکتی می باشد. عصب نهم جزو دستگاه پاراسمپاتیک نیز به شمار می آید.

• حس گلو ، لوزه ها ، شیپور استاش و صندوق صماخ و چشایی یک سوم پشتی زبان با زوج نهم است.
• شاخه های حرکتی این عصب نیز به گلو و کام نرم می رود.

روش معاینه ی عصب نهم

• از بیمار می خواهیم دهانش را باز کند و بگوید /a/ ، ته گلو را از نظر حرکت کام نرم بررسی می کنیم. آیا زبان کوچک در خط میانی است یا نه؟
• آزمایش رفلکس gag با آبسلانگ
• بررسی حس لمس و درد گلو با آبسلانگ
• نوع حرف زدن . در ضایعات زوج نهم صدا تو دماغی می شود.(nasal speech)
• 
• 

نشانه های آسیب زوج نهم :

• کاهش یا از بین رفتن رفلکس gag
• کمی اشکال در بلع بیمار
• از بین رفتن حس چشایی یک سوم پشتی زبان
• انحراف زبان کوچک به سمت نیمه ی سالم
• اختلال حس درد در گلو ، لوزه و پشت زبان
• افزایش بزاق به دلیل گرفتاری شبکه ی صماخی در آسیب های گوش میانی

  زوج دهم : عصب واگ (vagus nerve)

رشته های حرکتی این عصب از هسته ی آمبیگوس بصل النخاع آغاز شده همراه با زوج نهم توزیع می شود. عصب واگ شاخه هایی به ماهیچه های کام ، گلو و حنجره می دهد و انشعابات پاراسمپاتیک آن نیز به قفسه سینه و احشای شکمی می روند. تنطیم کشش تارهای صوتی مربوط به زوج دهم می باشد ، از این رو در ضایعات آن ممکن است خشونت صدا بروز کند. گرفتاری دو طرفه ی عصب واگ به انسداد گلو و لزوم انجام تراکئوستومی منجر خواهد شد. چنانچه آسیب دو طرفه در بصل النخاع سبب گرفتاری عصب دهم شود ، بلعیدن مواد غذایی دچار اشکال می شود . خطر فرو رفتن غذا به شش ها به وجود می آید. قطع دو طرفه عصب واگ منجر به مرگ می شود.

  زوج یازدهم : عصب شوکی (accessory nerve)

عصب یازدهم دارای دو بخش مغزی و نخاعی است و هسته ی آن در بصل النخاع قرار دارد . قسمت مغزی آن با اعصاب نهم و دهم همراه است و بخش خارج جمجمه ای یا نخاعی آن از سوراخ بزرگ استخوان پس سری خارج می شود و به ماهیچه های ذوزنقه ای و جناغی – چنبری – پستانی عصب می دهد.

روش معاینه ی عصب یازدهم

• از بیمار خواسته می شود در برابر فشار معاینه کننده شانه ها را بالا بیاورد.
• از بیمار خواسته می شود بطور همزمان شانه هایش را بالا بیاورد. در صورت گرفتاری عصب یازدهم ، سمت مبتلا کاهش قدرت و حرکت را نشان می دهد ، معمولا در چنین مواردی شانه ی طرف ضایعه افتاده تر به نظر می رسد.
• قوام و توده ی ماهیچه های جناغی – چنبری – پستانی دو طرف معاینه و با هم مقایسه می شود.
• در حالی که بیمار مقاومت می کند ، سرش را به طرفین می چرخانیم . با این کار قدرت ماهیچه های جناغی – چنبری – پستانی مشخص می شود.
• 
• 

  زوج دوازدهم : عصب زیر زبانی (hypoglossal nerve)

هسته ی عصب دوازدهم در بصل النخاع قرار دارد . این عصب از مجرای زیر زبانی خارج می شود و به ماهیچه های زبان عصب می دهد.

روش معاینه عصب دوازدهم

• از بیمار می خواهیم زبان را خارج کند ، سپس به تقارن ، حرکت ، قدرت و قوام زبان توجه می کنیم.
• از بیمار می خواهیم زبان خود را به داخل گونه ها فشار دهد. همچنین در حالی که زبان درون دهان قرار دارد ، آن را از نظر وجود فیبریلاسیون بررسی می کنیم. در آسیب های یک طرفه زبان ، انحراف آن بسمت ضایعه خواهد بود.
• 
•