هیسترکتومی چیست؟ دیواره های رحم بسیار ضخیم هستند به طوریکه به عنوان قوی ترین عضلات بدن یک زن به شمار می آید. در هنگام زایمان همین دیواره ها دچار انقباضات عضلانی و در نتیجه خروج نوزاد و درد زایمان می شوند. اما در برخی شرایط فرد در اثر بیماری، مجبور به برداشتن رحم و یا هیسترکتومی می شود. در این مطلب قصد داریم شما را با این عمل جراحی و انواع آن آشنا نماییم.
برداشتن رحم یا هیسترکتومی
رحم یک عضو گلابی شکل عضلانی است که در داخل محوطه لگن قرار دارد. به عمل جراحی که هدف از انجام آن برداشتن کامل یا قسمتی از رحم می‌باشد عمل هیسترکتومی (Hysterectomy) یا زهدان برداری گفته میشود. بسیاری از بیماری های رحم با عمل هیسترکتومی ، با یا بدون برداشتن تخمدان یا تخمدان ها بهبود می یابند.
انواع هیستروکتومی
هیستروکتومی کامل:
از شایع ترین نوع جراحی های می توان به هیستروکتومی کامل اشاره کرد ، در این نوع برداشتن رحم دهانه رحم برداشته نمی شود .
هیستروکتومی رادیکال:
دراین نوع جراحی برداشتن رحم نواحی بالایی مهبل، دهانه رحم، رحم و برخی زا بافت های نرم درون لگن برداشته میشود.
انجام این جراحی حتما باید توسط متخصص زنان که دارای تبحر است انجام شود، این هیستروکتومی معمولا زمانی انجام می شود که بانوان به سرطان دهانه رحم مبتلا هستند.
هیستروکتومی جزئی:
در این نوع جراحی دهانه رحم برداشته نمی شود بلکه فقط رحم برداشته می شود.
هیستروکتومی بدون برداشتن تخمدان:
زمانی که نیازی به برداشتن تخمدان ها نمی باشد بلکه رحم را فقط خارج می کنند، تاثیر مثبت مستقیمی بر تندرستی اشخاص دارد، زیرا ترشح هورمون ها ادامه داشته و تخمدان ها دست نخورده باقی خواهند ماند.
در مواقع عادت ماهانه شخص با درد عضلانی مواجه است زیرا انقباض عضلات صورت می گیرد.
لازم به ذکر است ترشح هورمون ها تا قبل از یائسگی ادامه خواهد داشت، با یائسه شدن دیگر تغییرات هورمونی در شخص انجام نخواهد شد .
هیستروکتومی با برداشتن یک تخمدان:
مواقعی که پزشک متخصص زنان و زایمان رحم را در می آورد با فقط برداشتن یک تخمدان، تخمدان ها به وظایف خود به طور طبیعی عمل می کنند بنابراین نیازی به هیچ درمان هورمونی نمی باشد، در این جراحی در آوردن رحم با برداشتن یک تخمدان صورت می گیرد .
هیستروکتومی با برداشتن هر دو تخمدان:
در این جراحی در آوردن رحم با برداشتن هر دو تخمدان انجام می شود .
زمانی که نیاز است هرتخمدان را پزشک متخصص زنان و زایمان برداشته، به سبب عدم ترشح هورمون ها تغییراتی در بانوان می شود که در ذیل به بیان آنها می پردازیم:
- گر گرفتگی
- یائسگی نابهنگام
- پایدار نبودن حالتهای احساسی
- شخص در کارهای روزمره احساس ناتوانی می کند.
برای برداشتن رحم سه راه وجود دارد:
1- از راه شکم:
این روش با برش شکمی انجام می شود.
2- از راه واژن:
این روش بدون برش شکمی انجام می شود و روش بسیار خوبی است که میزان عوارض آن از جراحی شکمی کمتر است.
3- روش لاپاراسکوپ:
(جراحی با حداقل برش) که در بیماران خاص قابل انجام است و مزایای خاص خودش را دارد.
بهترین روش، جراحی از طریق واژن است که در صورتی که بیمار شرایط آن را داشته باشد، انجام می شود.
چه زمانی باید عمل هیسترکتومی انجام بگیرد؟
این عمل یکی از گزینه‌های درمانی در زنان مبتلا به فیبروئید، اندومتریوز، بیماری التهابی لگن و یا دوره‌های سنگین قاعدگی می‌باشد. اگر فردی به پرولاپس رحم مبتلا باشد ممکن است پزشک برای ترمیم پرولاپس از عمل هیسترکتومی استفاده نماید. با این حال این عمل بیشتر در زنانی انجام میشود که سرطان نداشته باشند اما به علت خونریزی و درد شدید در ناحیه‌ی رحم ترجیح می‌دهند که رحم خود را بردارند.
عوارض هیسترکتومی چیست؟
عوارض جانبی این عمل که ممکن است در برخی موارد بروز کند عبارتند از:
° خونریزی شدید در هنگام عمل
° نوسانات خلقی ناشی از عدم تعادل هورمونی
° پوکی استخوان
° افزایش وزن
° عفونت مثانه و یا برش جراحی که ممکن است لازم باشد فرد آنتی بیوتیک مصرف کند.
° آسیب دیدن مثانه یا حالب
° ترومبوز وریدی که البته بسیار نادر است. (به ایجاد لخته خون در سیاهرگ‌های ساق پا، ران یا لگن ترومبوز وریدی گفته میشود.)
° التهاب و درد مزمن لگنی
° نئوپلاسم‌های سرویکس
° سرطان تخمدان (معمولاً همراه هیسترکتومی برای کاهش احتمال بروز سرطان تخمدان، تخمدان‌ها نیز از بدن خارج می‌شوند.)
دوره‌ی بهبود بعد از عمل
پس از عمل به مدت چند روز استفاده از مسکن های قوی تجویز میشود. همچنین استفاده از پمپ درد یک روش خوب برای کاهش درد پس از عمل می‌باشد. اغلب زنان به مدت 3 الی 5 روز بعد از عمل جراحی در بیمارستان بستری می‌شوند. دوره نقاهت عمل تا رسیدن به بهبودی کامل نیز 4 الی 6 هفته به طول می‌انجامد.
چند نکته:
انجام این عمل در اکثر زنان هیچ تاثیر منفی بر روی لذت جنسی آنان نخواهد گذاشت؛ به گونه‌ای که حتی در برخی موارد با بهبود زندگی جنسی همراه خواهد بود.
بسیاری از زنان پس از 6 هفته قادر به برقراری رابطه جنسی خواهند بود. در این خصوص با پزشک خود مشورت نمائید.
اگر قبل از انجام عمل هیسترکتومی سرطانی وجود نداشته باشد و دهانه رحم برداشته شده باشد، از این به بعد دیگر نیازی به انجام تست پاپ اسمیر نیست. در صورتی که این عمل به صورت جزئی انجام شده باشد، بعد از عمل نیز نیاز به انجام تست پاپ اسمیر باقی خواهد ماند.
انجام عمل هیسترکتومی در موارد وجود سرطان رحم تنها راه درمان می‌باشد و راه حل جایگزینی وجود ندارد.
مراقبت های پس از عمل برداشتن رحم
پس از عمل، بیمار در بخش بستری شده و مدت آن به وضعیت بیمار و نظر پزشک بستگی دارد.
۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از عمل می بایست از تخت پایین آمده و راه بروید.
بهتر است هر ۲ ساعت یکبار نفس عمیق بکشید و سرفه کنید. این حرکت از عفونت ریه جلوگیری می کند. برای جلوگیری از هر گونه احساس ناراحتی در هنگام سرفه و تنفس عمیق، می توانید یک بالش بر روی محل عمل قرار دهید.
۴۸ ساعت پس از عمل، طبق نظر پزشک استحمام بطور ایستاده مانعی ندارد. محل زخم را می توان با آب و شامپو بچه شیته و سپس محل عمل را خشک کرد. پس از آن نیازی نیست که روی محل عمل را بپوشانید.
آنتی بیوتیک و مسکن تجویز شده را حتما طبق دستور پزشک استفاده نمایید.
پس از ترخیص از بیمارستان باید در منزل به اندازه کافی استراحت داشته باشید.
پس از عمل احساس اضطراب، عصبانیت، ترس، افسردگی و نا امیدی طبیعی است. می توانید با در میان گذاشتن این احساسات با نزدیکان خود از میزان آن بکاهید.
با انجام این عمل به جز ایجاد محل بخیه، هیچ تغییری در بدن شما از جمله چاق شدن و یا رویش موهای زاید و بلند در صورت یا بدن دیده نخواهد شد.
بهتر است پس از عمل، از مواد غذایی غنی از پروتئین مانند گوشت، ماهی، پنیر، شیر، سویا و تخم مرغ استفاده کنید.
برای کشیدن بخیه ها می توانید ۷ تا ۱۰ روز پس از عمل به پزشک خود مراجعه نمایید.
از لباس های آزاد استفاده کنید.
۲ تا ۴ هفته پس از عمل وجود کمی ترشح یا خونریزی از واژن طبیعی است.
به دنبال از بین رفتن درد و قطع خونریزی، فعالیت های روزمره وکارهای سبک منزل مانند شست و شوی ظرف ها را می توانید انجام دهید.
تا ۲ ماه (۸هفته) نباید نزدیکی داشته باشید.
معمولا ۶ تا ۸ هفته پس از عمل بهبودی کامل حاصل خواهد شد.
تا ۳ ماه نباید ورزش حرفه ای یا سنگین انجام دهید.
فعالیت خود را ۴ تا ۶ هفته کاهش دهید.
اجسام سنگین تر از ۲ کیلوگرم را بلند نکنید.
فعالیت های شدید یا ورزش سنگین انجام ندهید.
تا دو هفته رانندگی نکنید.
برای بالا و پایین رفتن از پله ها بسیار آرام و پله به پله حرکت کنید.
پیاده روی کنید و به تدریج تا حدی که می توانید سرعت و مسافت را افزایش دهید.
علائم هشداردهنده:
در صورت وجود یکی از علائم زیر پس از عمل برداشتن رحم فورا به مرکز درمانی یا پزشک خود مراجعه کنید :
° قرمزی، تورم یا ترشح چرک از محل عمل
° ترشح بدبو از واژن
° درجه حرارت بیش از ۴/۳۷ (تب)
° خونریزی شدید از واژن
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
بیشتر بخوانید:
بانوان بخوانند! نشانه های ابتلا به سرطان رحم کدامند؟
مراقبت های دائم در برابر سرطان رحم
توصیه های پزشکی برای پیشگیری از سرطان رحم
