مشکلات روانی، نه تنها پایه های یک زندگی زناشویی را متزلزل می کند، بلکه در نازایی و ناباروری هم اثرات بدی می گذارد. افسردگی و بیماری های روحی نه تنها در باروری زنان تاثیر مثبت دارد، بلکه در ناباروری مردان هم نقش دارند. با دکتر سلام همراه باشید.
تجربه ثابت کرده است مشارکت زن و شوهر در پرورش کودکان و تلاش برای هدفی مشترک و دوست داشتنی اغلب بنیان زندگی آنان را محکم‌تر می‌کند. این چنین است که گاه می‌بینیم فقدان کودک در زندگی یک زوج به سست شدن پایه‌های خانواده می‌انجامد.
اثرات روحی ناباروری
تحمل نداشتن فرزند و ماندن در کنار همسر برای بسیاری از همسران کابوس است، اما خیلی‌ها از این واقعه برای خود فرصت ساخته‌اند. مشکلات روانشناختی مانند اضطراب، افسردگی و فشار روانی مهم‌ترین و بیشترین مشکلاتی است که خانواده‌ه‍‌ای نابارور با آن روبرو هستند. ۸۵ درصد زوج‌های مورد بررسی با مشکلات روانشناختی ناشی از ناباروری روبرو هستند که مهم‌ترین آسیب زوج‌های نابارور ایرانی در بخش درون فردی شامل احساس خشم و عصبانیت، غم و اندوه، احساس حقارت و درماندگی، کاهش رضایت از زندگی، احساس گناه، کاهش امید به زندگی،حسادت به همسران صاحب فرزند و افسردگی و استرس است. افت شدید عزت نفس، احساس عدم زیبایی، خودسرزنش گری،ناامیدی و نبود هدف در زندگی از جمله آسیب‌های موجود در این گونه خانواده‌هاست.
زوج ها به‌تدریج درگیر مسائلی مانند مشاجره درباره هزینه‌های درمان ناباروری ، کاربرد شیوه‌های مقابله ناکارآمد و مشکلات مربوط به فرزندخواندگی و حتی مشکلات مربوط به ازدواج مجدد می‌شوند. این روند نشان می‌دهد که در ایران برای بسیاری از همسران بچه‌دار نشدن مساوی است با بن بست و این بن بست به بهای خراب کردن تمام پل‌های پشت سر به پایان می‌رسد.
اثرات ناباروری برای مردان
مشکلات روانی که پس ازآگاهی به نابارور بودن برای مردان پیش می آید عبارت است از:
- اضطراب
- نگرانی برای ازدست دادن قدرت جنسی و مردانگی
- نداشتن لیاقت جنسی
ناباروری مردان هجومی براحساسات مردانه را تداعی می کند که شامل حس رقابت، آسیب روانی و اضطراب ساختگی است. میزان ناباروی شریک جنسی مرد ۴۹% است اما معمولاً همیشه زنان از نظر باروری مورد مطالعه قرار می گیرند. استرس، افسردگی، احساس گناه و یا اضطراب در مردان نابارور موجب ناتوانی جنسی روانی در مردان می شود که احساس بی لیاقتی همراه با ناباروری را تشدید می کند. احساس استرس روانی تحت تأثیر پارامترهای اسپرم، مشکلات نعوذ را تشدید می کند و واکنش های احساسی نسبت به ناباروری را تغییرمی دهد. این مشکل باعث بی ثباتی ذهنی و عدم تعادل روانی شده و منجربه ناتوانی جنسی می شود.
تشخیص ناباروری سؤالات زیادی درمورد مردانگی برای آقایان پیش می آورد و باعث احساس خجالت در آنها می شود. به عنوان مثال ناباروری مردان اغلب به مثابه اختلال درعملکرد جنسی محسوب شده و باعث شرم می شود. بسیاری ازمردم تصور می کنند مردان نابارور از عهده وظایف زناشویی خود برنمی آیند و این امر موجب افزایش احساس ناامنی در مردان نابارور می شود.
مشکلات روانی موجب تشدید ناباروری می شود
بررسی‌ها نشان داده که اختلالات روحی و روانی در زنان ناباروری که با روش‌های لقاح خارج رحمی تحت درمان قرار می‌گیرند، جدی است. از یک طرف مشکلات روانی باعث کاهش کارآیی جسمی و پاسخ‌دهی بیمار به درمان‌های طبی ناباروری می‌شود و از طرف دیگر ادامه تداوم ناباروری و شکست‌های احتمالی در مراحل درمانی منجر به افزایش مشکلات روانی این بیماران می‌گردد.
با توجه به اهیمت موضوع سلامت روان و نقش آن در باروری، محققین پیشنهاد می‌کنند که برنامه درمان ناباروری با درمان روحی و روانی همراه باشد. باروری و تجربه حس مادری در زنان موجب احساس رضایت از خویش می‌شود و شادمانی و آستانه تحمل مشکلات را در آنان افزایش می‌دهد. ناباروری ضربه روانی شدیدی محسوب می‌شود که علاوه بر کاهش احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس در زنان موجب بروز تنش در رابطه بین فردی، اجتماعی و زناشویی می‌شود. این مشکل همچنین می‌تواند منجر به بروز اختلال در سلامت روانی فرد و مشکلات زناشویی شود و زمینه‌سازی جدایی زوجین را فراهم کند به همین دلیل درمان توام ناباروری و روان‌پزشکی در پیشگیری یا رفع مشکلات موجود بسیار موثر است.
تقویت سخت رویی
معمولا وقتی نتیجه مثبتی از درمان‌های ناباروری حاصل نمی‌شود، زوجین و بویژه خانم‌ها بشدت افسرده و ناامید می‌شوند. با توجه به این‌که درمان‌های نازایی و ناباروری هزینه بر است و از لحاظ روحی فرد را بشدت تحت فشار قرار می‌دهد و زمانی که هنوز فرصت‌های دیگری برای تکرار درمان ناباروری دارند، دیگر حاضر نیستند تن به انجام این کار بدهند.
مهم‌ترین راه کار در چنین شرایطی، تقویت سخت رویی فرد است. چنانچه از ابتدای شروع درمان‌های ناباروری درمان‌های روانشناختی نیز برای افراد انجام شود و از روش‌های واقعیت درمانی برای آنها استفاده شود در نتیجه افراد راحت‌تر پذیرای درمان‌های مداوم می‌شوند.
بعضی افراد ناباروری را با هویت خود پیوند می‌دهند و آن را با باورهای منفی نسبت به خود تلفیق می‌کنند که خود باعث حس بی‌ارزشی و بی‌کفایتی می‌شود، در نتیجه اگر بتوان این ارتباط را شکست مرز هویت فرد به‌عنوان آن چیزی که هست و توانایی باروری را به‌عنوان یک واقعه مستقل از آن جدا کرد، می‌توان استرس و فشار روانی را به شکل موثری کاهش داد.
با نازایی خود کنار بیایید
تحمل نداشتن فرزند و ماندن در کنار همسر برای بسیاری از همسران کابوس است، اما خیلی‌ها از این واقعه برای خود فرصت ساخته‌اند. در ادامه توصیه‌هایی برای این همسران بیان می‌شود که برخی از آنها قابل تامل است:
آسودگی خاطر داشته باشید، چون آرامش روند درمان شما را تسریع می‌بخشد.
رابطه عاطفی‌تان با همسرتان را ارتقا بدهید، قبول کنید که همسرتان اگر بارور نمی‌شود احساس خشم و گناه می‌کند برای آنان تسلی خاطر باشید.
بیشتر با هم بخندید و تفریح کنید. نازایی ممکن است یاس و ناامیدی را به همراه بیاورد، تفریح و با هم بودن می‌تواند فشار روانی را بکاهد.
به هم مهلت بدهید. بسیاری از مراحل درمان نازایی زمانبرند، شاید شکست بخورید، اما اگر به طرف مقابل مهلت بدهید، او را به ادامه راه دلگرم می‌کنید.
سراغ علاقه و هدف‌تان بروید، یادتان بیاید که همه راه‌ها به فرزند ختم نمی‌شود و شما صاحب آرمان‌ها و ایده ال‌های بزرگی بوده‌اید که پیش از ازدواج در حسرت آنها بودید، حالا زمان مناسبی برای برنامه‌ریزی در راه رسیدن به اهداف بزرگ زندگی‌تان است.
بالاخره این‌که سرزنش همسرتان سرزنش و بی انصافی در حق خودتان است، پزشکان از زوج‌هایی که طرف مقابلشان باردار نمی‌شود یا عقیم است غالبا می‌پرسند، آیا تنها هدف‌تان برای ازدواج با او داشتن فرزنده بوده است؟ مسلما زناشویی ابعاد گسترده‌ای دارد که تنها یک بعد آن فرزندآوری است.
نبض ما
