سندرم آنتی فسفولیپید چست؟ از علل تا درمان

سندروم آنتی فسفولیپید چیست؟ بیماری های خود ایمنی را می توان از انواع مرموز و موزی ترین بیماری هایی که انسان به آنها مبتلا می شود نام برد؛ علل ابتلا به بیماری های خود ایمنی متفاوت است و هر کدام از این دسته اختلالات دلایل مربوط به خود را شامل می شود، اما لازم است تا بدانید که بیماری خود ایمنی به آن دسته از بیماری ها اطلاق می شود که سلول های خودی بدن به بدن حمله ور می شوند که از این دسته بیماری ها می توان به سندرم آنتی فسفولیپید اشاره کرد. در ادامه با دکتر سلام همراه باشید.

سندروم آنتی فسفولیپید Antiphospholipid syndrome APS یک بیماری اتوایمون یا خود ایمنی است که تازه شناخته شده است. در این بیماری که بیشتر در زنان جوان دیده میشود آنتی بادی هایی برعلیه ماده ی فسفولیپید که بطور طبیعی در بدن وجود دارد ساخته میشود. مهمترین علامت بالینی سندروم آنتی فسفولیپید لخته شدن خون در وریدها و شریان های بدن است. این سندروم معمولا همراه با بیماری های دیگری دیده شود که شایعترین آنها بیماری لوپوس است. اهمیت این بیماری در ارتوپدی افزایش احتمال سیاه شدن سر استخوان ران است.

این بیماری می تواند تمامی گروه های سنی را در بر بگیرد؛ اما رایج ترین دوران ابتلا به آن بین 20 الی 50 سال است؛ ابتلا به سندرم فسفولیپید بسیار نادر است، تا حدی که میزان شیوع آنرا حدود 1% بیان کرده اند؛ زنان در ابتلا به این بیماری خطر بیشتری را نسبت به مردان احساس می کنند به ویژه در دوران بارداری که این نسبت به 1 به 5 در بین افراد جامعه می رسد.

علل بروز سندرم آنتی فسفولیپید

سندروم آنتی فسفولیپید یک بیماری اتوایمون یا خود ایمنی است. در این دسته از بیماری ها سیستم دفاعی بدن به اشتباه، بر علیه بافت های خودش عمل میکند و آنتی بادی های میسازد. در سندروم آنتی فسفولیپید آنتی بادی برعلیه دسته ای از مولکول ها به نام فسفولیپید ساخته میشود. این وضعیت موجب افزایش انعقادپذیری خون شده که نتیجه آن لخته شدن خون در شریان و وریدها و در نتیجه انسداد آنها است. بطور مثال لخته میتواند در شریان های تغذیه کننده قلب ایجاد شده و موجب انسداد آنها و در نتیجه بروز سکته قلبی شود.

علائم سندرم آنتی فسفولیپید

لخته شدن خون در ساق پا (ترومبوز ورید عمقی یا DVT) و انتقال آن به ریه ها (آمبولی ریه) سقط ها یا مرده زایی های مکرر و سایر عوارض بارداری مانند زایمان زودرس و بالا رفتن فشار خون در دوران بارداری (پره اکلامپسی preeclampsia) و استروک را می توان از شایع ترین علائم ابتلا به این اختلال برشمرد.

سایر علائم

نشانه های پی شناسیک. وقتی لخته خون ، جریان رسیدن خون به بخش هایی از مغز را مسدود می کند احتمال بروز سر دردهای مزمن از جمله میگرن ، زوال عقل و تشنج وجود خواهد داشت.
راش rash. در مچ دست ها و زنوان بعضی افراد ، یک راش قرمز رنگ با الگوی شبیه شبکه توری ایجاد می شود که در اصطلاح لیودورتیکولاریس livedo reticularis نامیده می شود.
بیماری قلب و عروق. در افراد مبتلا به سندرم آنتی فسفولیپید ، وجود مشکلات مربوط به دریچه ها ی قلب شایع است. دریچه های قلب برای حفظ گردش خون در چهار اتاق قلب در یک جهت ، بازو بسته می شوند. به طور خاص ، دریچه میترال، mitral valve، یعنی دریچه ای که میان اتاق های بالائی و پائینی سمت چپ قلب قرار گرفته است در این سندرم ضخیم شده و در آن توده هایی به وجود می آید و به این جهت ، خون از این دریچه به عقب پس زده می شود . این حالت را رگورژیتاسیون regurgitation می نامند. دریچه آئورت نیز که میان اتاق پائینی چپ و آئورت قرار گرفته مبتلا می شود.

تشخیص سندرم آنتی فسفولیپید

در فرد مبتلا به سندروم آنتی فسفولیپید ممکن است تعداد پلاکت های خون کاهش یابد.

در 40 درصد افراد مبتلا به بیماری لوپوس آنتی بادی های ضد فسفولیپید دیده میشود ولی تنها در نیمی از آنها لخته و ترمبوز بوجود میاید.

تشخیص این بیماری با دو نوع آزمایش خونی است که میزان آنتی بادی ضد فسفولیپید aPL را نشان میدهد. یکی از این دو آزمایش در دوبار تکرار که باید با فاصله حداقل سه ماه تکرار شوند باید مثبت شوند تا تشخیص این بیماری داده شود. البته این آزمایش ممکن است در بسیاری افراد سالم بدون علامت بالینی هم مثبت شود.

درمان این بیماری ممانعت از انعقاد خون به توسط تجویز داروهای ضد انعقادی است.

درمان سندرم آنتی فسفولیپید 

مصرف داروی ضد انعقاد خون

اگر لازم است برای درمان سندرم آنتی فسفولیپید از داروی ضد انعقاد استفاده شود باید بیش از حد احتیاط کرد تا صدمه ای بروز نکند و از خونروی پرهیز شود . در این مورد باید پیشنهاد های زیر را باید در نظر داشت:

• از انجام ورزش های دارای تماس با دیگران یا انجام هر نوع فعالیتی که ممکن است خطرناک باشد و یا سبب افتادن بر زمین گردد باید پرهیز کرد.
• از مسواک نرم تر و نخ دندان مومی استفاده شود.
• اصلاح ریش با ریش تراش برقی انجام شود.
• در زمان استفاده از چاقو ، قیچی و سایر وسایل تیز و برنده ، بیشتر احتیاط شود.

مصرف بعضی غذاها و داروها بر آثار داروهای ضد انعقاد تاثیر می گذارد. در این مورد باید از پزشک راهنمایی خواست:

رژیم غذایی

رژیم غذایی که شما به مصرف می رسانید تاثیر بسیار زیادی در میزان سلامت شما دارد؛از جمله مهم ترین عوامل در درمان سندرم فسفسولیپید مصرف ویتامین k است که برای آقایان حدود 120 و بانوان حدود 90 میک رو گرم در روز توصیه می شود البته عادات دیگری نیز در این رابطه وجود دارد که به عنوان مثال: باید از خوردن مقادیر زیاد کلم پیچ، اسفناج، کلم بروکسل، جعفری، سبزی های یقه دار، برگ سبز خردل و چغندر برگ پرهیز کرد.

مصرف دارو

بعضی داروها ، ویتامین ها و فرآورده های گیاهی ممکن است به نحوی خطرناک باوارفارین تاثیر متقابل داشته باشند. از میان داروهایی که می توان بدون نسخه تهیه کرد و بروارفارین تاثیر می کنند می توان داروهای مسکن درد، داروهای سرما خوردگی ، داروهای معده یا مولتی ویتامین ها و نیز سیر، جینکو و فرآورده های چای سبز را نام برد.

در صورت عدم استفاده از دارو های ضد انعقادی

اگر آنتی بادی های آنتی فسفولیپید موجود باشند ولی از  داروی ضد انعقاد استفاده نشود، باید احتیاطات زیر رعایت شود:

در مراجعه به پزشک ، باید گرفتاری به سندرم آنتی فسفولیپید اطلاع داده شود.

از پزشک باید خواسته شود برای کمک به پیشگیری از ترومبوز ورید عمقی ، در صورتی که به علت عمل جراحی یا سایر علل طبی ، بی حرکتی وجود دارد ، اقداماتی انجام دهد.

سیگار کشیدن ممنوع است.

برای کمک به پیشگیری از حمله قلبی و استروک باید کارهای دیگری از جمله پائین آوردن کلسترول انجام داد.

شروع درمان

در صورتی که ترومبوز موجود باشد، درمان استاندارد آغازین در ابتدا شامل تلفیقی از داروهای ضد انعقاد (رقیق کننده خون) است.

هپارین heparin

به طور مشخص در ابتدا یک شات یا انفوزیون رقیق کننده خون هپارین تجویز خواهد شد که ممکن است با یک داروی رقیق کننده دیگر به صورت قرص همراه باشد مثل وارفارین warfarin ( کومادین Coumadin)

وارفارین

بعد از چند روز درمان توام هپارین و وارفارین، ممکن است هپارین قطع شده و وارفارین، احتمالاً برای باقی عمر ادامه یابد.

آسپیرین

در بعضی موارد، ممکن است پزشک افزودن آسپیرین با مقدار خوراک پائین به برنامه درمانی توصیه نماید.

هپارین

بعضی اشکال هپارین که به نام هپارین با وزن ملکولی پائین شناخته می شوند مانند انوکساپارین enoxaparin (Lovenox) و دالتپارین dalteparin (Fragmin) توسط خود بیمار زیر جلد تزریق می شود. استفاده از هپارین در دوران بارداری مطمئن است.

آسپیرین

همراه هپارین ، ممکن است پزشک توصیه کند تا خانم باردار برای افزایش بخت بارداری موفق روزانه یک قرص آسپیرین مصرف نماید.

به ندرت، مصرف وارفارین سبب ایجاد نقایص تولد می شود و به این جهت معمولاً استفاده از این دارو در دوران بارداری توصیه نمی شود. اما به ندرت ممکن است پزشک در دوران بارداری، وارفارین تجویز کند، اما اگر منافع استفاده از وارفارین به مضارش بچربد، استفاده از این دارو مجاز است.

درمان سندرم آنتی فسفولیپید در بارداری

در دوران بارداری، به ویژه استفاده از درمان ضد انعقادی بسیار پیچیده است. درمان این دوران پر هزینه است و مستلزم انجام تزریقات منظم بوده و احتمال بروز عوارض جانبی قابل توجه را به همراه دارد.

در این باره بیشتر بخوانید: همه چیز را در مورد بیماری‌های خود ایمنی بدانیم

هرگونه گپی برداری با ذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است