ترمبوز رگ های خونی چیست؟ دوران بارداری را می توان از جمله حساس ترین مراحل زندگی هر مادری به شمار آورد؛ در این دوران بسیار حساس خطرات بسیار زیادی سلامت مادر و فرزند را تهدید می کند؛ یکی از خطرناک ترین اختالاتی که در دوران بارداری احتمال بروز آن چند برابر می شود، ایجاد ترومبوز است که بسیار خطرناک است و حتی در صورت اقدام دیر هنگام منجر به مرگ فرد می شود. در ادامه به بررسی علل بروز و روش های درمان این اختلال خواهیم پرداخت. با دکتر سلام همراه باشید.
ترومبوز
ترومبوز نوعی از اختلالات عروقی است که سبب ایجاد لخته های خون در عروق می شود. اغلب این اتفاقات برای عروق حامل اکسیژن به وقوع می پیوندد و پیامد های خطرناکی را در پی خود خواهد داشت.
خوشبختانه بسیاری از مردم با اهمیت آنها و علائم‌شان آشنا هستند، اما میزان آگاهی جامعه از آنها کافی نیست، ترومبوزها لخته‌هایی هستند که در وریدها یا سیاهرگ‌ها (که خون بی‌اکسیژن را به قلب برمی‌گردانند) شکل می‌گیرند.
عمده‌ترین آنها در ساق پا پدید می‌آید. نتیجه ترومبوز در وریدهای عمقی که در پزشکی DVT نامیده می‌شوند، مشکلات متعددی در عضو است که جریان خون آن به‌دلیل ایجاد لخته، کم یا قطع میشود و بسته به عضو درگیر، علائم متفاوتی خواهد داشت. لخته پدیدآمده در وریدهای عمقی، خصوصا ساق پا احتمال دارد بشکند و به سمت عروق ریه حرکت کند و بیماری بسیار کشنده‌ای به نام آمبولی ریه (PE) پدید بیاورد. از هر چهار نفر بیمار مبتلا به آمبولی ریوی، یک نفر ناگهان فوت میکند و اگر اقدام اورژانسی برای سه نفر بقیه صورت نگیرد آنها نیز فوت خواهند کرد.
دلایل ایجاد ترومبوز رگ های خونی
شایعترین محل لخته شدن خون بدنبال شکستگی ها ، وریدهای عمقی ساق است. البته بدنبال لخته شدن خون در ورید های ساق ممکن است در وریدهای ران و لگن هم لخته تشکیل شود و یا ممکن است شروع تشکیل لخته از همان ابتدا نه در ورید های ساق بلکه در وریدهای ران یا لگن باشد.
بدنبال شکستگی ها و ضربات شدیدی که به بدن وارد میشود بافت ها آسیب میبینند و این آسیب بافتی موجب میشود مواد شیمیایی خاصی از بافت های صدمه دیده به جریان خون وارد شوند. این مواد مکانیسم لخته شدن خون را فعال کرده و باعث تشکیل لخته در درون ورید ها میشود.
بدنبال شکستگی و ضربات اندام ها به دلایل مختلفی ممکن است سرعت جریان خون وریدی در اندام ها کاهش یابد. فشار به ورید ها به علت خونریزی یا تورم اطراف آنها یا فشار استخوان جابجا شده به ورید میتواند سرعت جریان خون در آن را کند کند. استراحت طولانی مدت بیمار موجب میشود تا انقباضات مکرر عضلات ساق که در طول روز بطور مرتب خون را در ساق به جریان انداخته و به طرف قلب پمپ میکند از بین رفته و خون در ساق بماند. این ماندن خون و کاهش سرعت خون در ورید های ساق میتواند موجب فعال شدن سیستم انعقاد خون شود.
بارداری و ترومبوز
ایجاد لخته خون در بدن بسیار خطرناک است و می تواند پیامد های بسیار خطرناکی را در خود داشته باشد. در ترومبوز نوع (DVT) که در رگ های عمقی به وجود می آید؛ اگر فرد باردار باشد، خطر بیماری چند برابر است؛ این گونه لخته ها اغلب در پاها و لگن به وجود می آیند، اما در صورت کنده شدن و حرکت کردن لخته خون به سمت ریه ممکن است باعث مرگ فرد شود.
لخته ممکن است در هر مرحله ای از بارداری تشکیل شود و تا ۶ هفته پس از تولد هم ممکن است رخ دهد.
علل ایجاد ترومبوز در بارداری
استازی : به دو علت جریان آهسته در ورید ها دیده میشود. این آهستگی در جریان خونی حتی قبل از بزرگ شدن رحم هم دیده میشود که نشان دهنده نقش هورمونی در گشاد کردن ورید های پاها است. فشار رحم بزرگ روی ورید ونا کاوا هم مزید بر علت است. و این مسئله در صورت خوابیدن بیمار به پشت بیشتر دیده می شود. و خوابیدن رو پهلوی چپ بهترین حالت در این زمینه است.
صدمه به پوشش وریدی: این صدمه در طول زایمان بخصوص در صورت استفاده از فورسپس یا جراحی بیشتر دیده میشود.
استعداد به لخته شدن خون : فاکتور های 1؛ 2؛ 7؛ 8؛ 9 و 10 در طول حاملگیافزایش می یابند. همچنین مقاومت به پرتئین C هم موجب تشدید این قضیه میشود. فعالیت محدود کننده های عوامل فیبرین و لیتک هم مثل PAI-1 و PAI-2 در طول حاملگی بیشتر میشود. این مسئله در بیماران مبتلا به مشکلات ترومبوفیلی مادرزادی بدتر هم میشود. و احنمالا 8 برابر میشود. وجود آنتی بادی های آنتی فسفولیپید هم این احتمال را در حاملگی و آنهایی که قرص ضد بارداری مصرف می کنند.
سایر عوامل که خطر ترومبوز را به همراه دارند، عبارتند از:
- سابقه ی داشتن لخته
- سن بالای ۳۵ سال
- داشتن تروبوفیلیا ( وضعیتی که احتمال داشتن لخته را افزایش می دهد)
- چاق بودن ( با حجم توده ی بدنی ۳۰ و یا بالاتر)
- دو و یا چند قلویی
- درمان ناباروری
- زایمان سزارین
- نشستن طولانی مدت
- سیگار کشیدن
- کم آبی
روش های درمان ترومبوز
درمان DVT (ترومبور ورید عمقی): می توانید با ورزش، عدم نشستن بیش از ۲ ساعت، ترک سیگار، نپوشیدن لباس های تنگ پایینتر از کمر، ازخودتان محافظت کنید. جورابهای جراحی نیز می تواند در پیشگیری از مشکل کمک کننده باشد و تزریق هپارین در موارد شدید توصیه می شود. در مورد وضعیت خود اگر نگران هستید،در ویزیت خود با پزشک با وی صحبت کنید. در درمان DVT معمولاً بستری شدن در بیمارستان و دریافت داروی هپارین است.
درمان VTE
در حالت عادی ← انوکساپارین mg/kg5/1 روزانه
زنان باردار رژیم 2 بار در روز پیشنهاد میشود چون کلیه‌ها باعث دفع بیشتر انوکساپارین می‌شوند. انوکساپارین mg/kg1 زیر جلدی 2 بار در روز یا دالتپارین U/ kg 100 بصورت 2 بار در روز شروع می‌گردد. در زمان ترخیص بعد از آنکه مطمئن شدیم قدرت تزریق به خود را دارد و اگر مریض پایدار (Stable) است با انوکساپارین mg/kg5/1 یک بار در روز یا دالتپارین 100 هزار تا 18 هزار واحد روزانه مرخص می‌گردد.
فیلترهای IVC
باید به زنانی محدود شود که VTE اثبات شده دارند و علی رغم درمان آنتی کواگولان دچار PTE مکرر می‌شوند یا کسانی که آنتی کواگولان نمی‌توانند استفاده کنند.
چک anti-Xa بی فایده است و فقط در زنانی انجام میشود که وزن 90< یا 50> داشته باشند یا دچار نارسایی کلیه باشند در این صورت برای VTE میزان anti-Xa را m/ml5/0- 2/1 در 3 ساعت بعد از تزریق تنظیم می‌کنیم. چک پلاکت هم لزومی ندارد. ولی اگر بیمار ابتدا UFH می‌گرفته و بعد به LMWH تغییر داده شده یا قبلاً سابقه تزریق UHF را داشته است، چون احتمال HIT بیشتر است پلاکت باید هر روز بین روزهای 4 تا 14 بعد از شروع LMWH یا تا زمانی که LMWH قطع شود چک گردد.
زنان باردار می‌توانند پس از اتمام دوره درمانی، باقیمانده دوران بارداری را با دوز پروفیلاکسی بگذرانند. لزومی به تنظیم دوز مجدد دارو بر طبق وزن گیری مادر باردار در طی حاملگی نیست. برای زنان باردار با VTE حاد توصیه می‌گردد. ضد انعقاد تا 6 هفته بعد از زایمان ادامه یابد و حداقل 3 ماه دوره درمانی را به اتمام رسانند.
سزارین مناسب تر از زایمان طبیعی است!
اغلب پزشکان شما را به انجام زایمان طبیعی تشویق می کنند. اما در این مورد سزارین توصیه می شود. برای کسانی که وقایع ترومبوز در نزدیک زایمان اتفاق افتاده و افراد پرخطری برای زایمان ناگهانی هستند از همان اول UFH شروع میشود که در صورت غافلگیر شدن بتوانیم از پروتامین سولفات استفاده کنیم. UFH زیر جلدی 12 ساعت قبل و وریدی 6 ساعت قبلا از اینداکشن با بی حسی موضعی قطع باید گردد.
3 ساعت بعد از جراحی یا 4 ساعت بعد از خارج کردن کاتتر اپیدورال دوز پروفیلاکسی انوکساپارین شروع می‌گردد و 12 ساعت بعد بیمار روی دوز درمانی قرار می‌گیرد. چون ریسک خونریزی وجود دارد زخم‌ها باید درن داشته باشد و بطور مکرر از لحاظ خونریزی معاینه گردد. اگر زن باردار در حال دریافت دوز درمانی LMWH برای زایمان مراجعه کرد باید تا 24 ساعت پس از دریافت آخرین دوز LMWH از بی حسی نوروآگزیال خوداری کرد.
لازم به ذکر است مصرف هر گونه قرص و دارویی که در رابطه با درمان ترومبوز معرفی شد، با نسخه پزشک مجاز بوده و باید تحت نظر ایشان مصرف گردد.
در این باره بیشتر بخوانید: در رابطه با ابتلا به ترومبوز چه می دانید؟ علت بروز آن چیست؟
هرگونه کپی برداری با لینک دهی مستقیم به سایت دکتر سلام مجاز است
