نگهدارنده که با آن ریتینر نیز گفته می شود ابزار ارتودنسی است که بعد از درمان براکت مورد استفاده قرار می گیرد و این نگهدارنده که شامل پلاک ثابت و پلاک متحرک است به ثبیت جایگاه دندان و نظم دهی کامل به آن کمک می کند.
نگهدارنده چیست؟
دندان ها داخل استخوان یعنی بافتی زنده قرار دارند و کاملاً ساکن و بی‌حرکت نیستند. ریتینر بخشی ضروری از درمان ارتودنسی است. بیمار پس از خارج کردن بریس باید مدت معینی به طور تمام وقت و پس از آن فقط شب‌ها از پلاک نگهدارنده استفاده کند. ریتینر دندان‌ها را در موقعیت جدید نگه می‌دارد و این فرصت را به عضله‌ها و بافت‌ها می‌دهد تا به وضعیت جدید عادت کنند و بتوانند دندان‌ها را همچنان صاف و مرتب نگه دارند.
دلیل استفاده از پلاک نگهدارنده
استفاده از ریتینر به دو دلیل ضروری است:
- دندان‌ها معمولاً تمایل دارند به وضعیت اولیه برگردند و مشکل عود می‌کند.
- حرکت غیرقابل پیش‌بینی دندان‌ها به موازات افزایش سن شروع می‌شود. نتیجه این حرکت غالباً کراس بایت و به هم فشرده شدن و شلوغی دندان‌ها است.
استفاده طولانی مدت از ریتینر باعث می‌شود تغییر در موقعیت دندان‌ها در اثر افزایش سن کاهش یابد. هر چه مدت بیشتری از نگهدارنده استفاده شود، دندان‌ها نیز زمان طولانی‌تری مرتب خواهد بود.
انواع ریتینر
پلاک نگهدارنده دائمی
از پلاک نگهدارنده دائمی با نام‌های مختلفی چون ریتینر سیمی متصل شونده، نگهدارنده ثابت یا ریتینر سیمی پشت دندانی یا لینگوآل نیز یاد می‌شود. این نوع پلاک ارتودنسی دائمی محسوب می‌شود، چون فقط متخصص ارتودنسی و نه بیمار می‌تواند آن را از دهان خارج کند. ریتینر دائمی به پشت دندان‌های بیمار متصل می‌شود. پلاک نگهدارنده دائمی را برحسب نیاز و شرایط بیمار می‌توان روی شش دندان جلویی پایین و یا چهار دندان جلویی بالا قرار داد.
نقاط قوت
- قابل تشخیص نبودن برای اطرافیان
- طول عمر طولانی
- پلاک ثابت گم نمی‌شود و هزینه مضاعفی را به بیمار تحمیل نمی‌کند.
نقاط ضعف
- تمیز کردن دندان‌ها در صورت استفاده از ریتینر دائمی دشوارتر است.
- بیمار برای راحتی بیشتر باید از وکس (موم) مخصوص دندانپزشکی استفاده کند.
- بیمار باید به طور مرتب به کلینیک مراجعه کند تا متخصص وضعیت را تحت نظر داشته باشد.
ریتینر هالی
پلاک نگهدارنده هالی شناخته شده‌ترین نوع ریتینر است که به ریتینر سیمی معروف است و ده‌ها سال است که متخصصین ارتودنسی از آن به عنوان روشی مطمئن بهره می‌گیرند. ریتینر هالی از سیم و پایه قوسی آکریلیکی تشکیل می‌شود که از روی قالب گرفته شده از دهان بیمار ساخته می‌شود. نگهدارنده هالی دندان‌ها را به آهستگی به سمت موقعیت صحیح حرکت می‌دهد یا آن‌ها را در جای مناسب نگه می‌دارد. پلاک هالی را می‌توان در صورت لزوم دستکاری و تنظیم کرد. پلاک هالی متحرک است.
نقاط قوت
- پلاک در صورت آسیب دیدن قابل ترمیم است و تعویض کامل آن معمولاً ضرورتی ندارد.
- پلاک هالی از مواد بادوام ساخته می‌شود.
- تمیز کردن آن راحت است.
- از آنجایی که سیم قابل تنظیم است، متخصص ارتودنسی در صورت لزوم آن را سفت می‌کند تا وضعیت دندان‌ها تغییر نکند یا بهتر شود.
نقاط ضعف
- سیم کمانی شکلی که از روی دندان‌های جلو می‌گذرد، کاملاً مشخص است.
- ریتینر هالی گاهی باعث نوک‌زبانی حرف زدن می‌شود، البته این اختلال گفتاری عموماً فقط به روزهای اولیه استفاده از پلاک مربوط می‌شود.
ریتینر شفاف
ریتینر شفاف تقریباً نامرئی است. به موازات پیشرفت تکنولوژی و بهبود ساخت ریتینر شفاف محبوبیت آن نیز در سال‌های گذشته افزایش یافته است. نگهدارنده شفاف از پلاستیک شفاف و مطابق قالب گرفته شده مختص هر بیمار ساخته می‌شود. همان‌گونه که انتظار می‌رود، اطرافیان به سختی متوجه این پلاک می‌شوند. البته پلاک شفاف به اندازه دیگر گونه‌ها بادوام نیست و در صورت لزوم می‌توان آن را از دهان خارج کرد.
نقاط قوت
- نامرئی بودن
- راحت بودن
نقاط ضعف
نگهدارنده شفاف باید به‌طور منظم بررسی شود تا آسیب‌دیدگی آن تشخیص داده شود و در صورت لزوم تعویض شود.
تمیز نگه‌داشتن سطوح داخلی آن دشوار است.
پلاک اجازه نمی‌دهد دندان‌ها به طور طبیعی روی هم قرار بگیرند.
ویژگی‌های یک نگهدارنده (ریتینر) خوب
عامل‌های زیر هنگام تعیین بهترین نوع ریتینر در نظر گرفته می‌شود:
کارایی: تمام ریتینرها، با توجه به عادت‌های خاص هر بیمار، معمولاً بسیار سودمند هستند، البته به شرطی که به نحو صحیح از آن استفاده شود.
راحتی: تاثیرگذاری و کارایی ریتینر تا حد زیادی وابسته به تعهد بیمار به استفاده از آن است، بنابراین بیمار باید پلاکی را انتخاب کند که با آن راحت باشد. ریتینر دائمی بسیار راحت است، چون بیمار مجبور نیست اقدامی فراتر از نگهداری معمولی و رعایت متعارف بهداشت دهان و دندان انجام دهد. پلاک نگه دارنده شفاف و ریتینر هاولی باید به‌طور منظم و به روشی متفاوت از مسواک زدن و نخ کشیدن معمول دندان‌ها تمیز شود.
ظاهر: پلاک شفاف یا دائمی بهترین انتخاب برای بیمارانی است که ظاهر پلاک برایشان مهم است؛ چون این پلاک‌ها عملاً نامرئی هستند.
نگهداری از پلاک بسیار مهم است: کوتاهی در مراقبت از پلاک نگهدارنده مشکلات بسیاری مانند پوسیدگی دندان یا بیماری لثه را به بار می‌آورد. ریتینر دائمی هنگام مسواک زدن دندان‌ها آسیب نمی‌بیند. تمیز کردن پلاک ارتودنسی متحرک دشوار نیست، اما باید هر روز به طور مرتب انجام شود.
دوام: دوام هر دو نوع ریتینر دائمی و هالی بالا است، اما استحکام پلاک نگهدارنده شفاف کمتر است. برای مثال بیمارانی که عادت به دندان قروچه و روی هم فشار دادن دندان‌ها دارند، بهتر است ریتینر دیگری انتخاب کنند.
نحوه استفاده و مراقبت از پلاک متحرک
در هنگام استفاده از پلاک متحرک ارتودنسی به نکات زیر توجه داشته باشید، انجام مراقبتهای ارتودنسی در کیفیت نتایج نهایی ، تاثیر بسزایی دارد.
1- پلاک ارتودنسی را در طول مدت ۲۴ ساعت شبانه روز به غیر از زمان خوردن غذا، مسواک زدن دندان ها با مسواک ارتودنسی، و انجام فعالیت های ورزشی دارای تماس مستقیم استفاده نمایید. در هنگام شنا کردن نیز نباید از پلاک استفاده شود!
2- در هنگام مسواک زدن دندان ها، سعی کنید پلاک های دندان را با مسواک و خمیر دندان شستشو دهید. هیچ گاه از آب گرم یا آب جوش برای تمیز کردن پلاک دندان استفاده نکنید. انجام این کار می تواند باعث وارد شدن آسیب به پلاک شده و قرارگیری مناسب پلاک در دهان شما را تحت تاثیر قرار دهد.
3-پلاک را در هنگام غذا خوردن از دهان خارج کنید.
4- به خاطر داشته باشید قبل از مسواک زدن پلاک را از دهان خارج کنید و قبل از باز گرداندن پلاک به دهان نیز مسواک بزنید.
5- در صورتی که با مشکل در صحبت کردن هنگام استفاده از بریس مواجه شدید، فقط سعی کنید با تمرین کردن این مشکل را بر طرف نمایید! به این منظور می توانید با صدای بلند با تلفن صحبت کرده یا برای خود با صدای بلند در هنگام استفاده از پلاک آواز بخوانید!
هرگونه استفاده و کپی برداری با درج نام مجله پزشکی دکتر سلام (لینک دهی مستقیم) مجاز می باشد.
مطالب مرتبط :
ابزارهای فضا نگهدار ارتودنسی چیست؟
