هر ساله اثرات افسردگی شدید، بیش از 16 میلیون امریکایی بزرگسال را درگیر میکند. نزدیک به یک سوم این افراد با هیچ درمان سنتی و یا داروهای ضد افسردگی تسکین پیدا نمیکنند. وقتی افسردگی درمان نشود، همانگونه که خطر خودکشی در بین آنها وجود دارد، خطر وابستگی به داروها و یا اعتیاد به الکل نیز در آنها افزایش پیدا میکند.
استفاده از داروی کتامین (نوعی بیحس کننده) میتواند امیدی باشد برای افرادی که درمانهای دیگر برای افسردگی آنها جوابی نداده است. با تحقیقات اخیر در مورد استفاده از کتامین، مشاهده شده است که این دارو به سرعت اثر میکند، باعث بهبود چشمگیر در خلق و خو شده و میتواند برای افرادی که دیگر داروهای ضد افسردگی به آنها خوب جواب نداده است، مفید باشد.
شواهدی در دست است که مدیریت غذا و دارو (FDA)، دو داروی مبتنی بر کتامین را برای پیشرفت درمان و نیز سرعت بیشتر درمان افسردگی به بازار عرضه میکند. مطالعات انجام شده بر روی کتامین هنوز بسیار اندک است و در دسترس بودن آن نیز درحال حاضر فقط محدود به کلینیک های کتامین و مطالعات پژوهشی می باشد. هنوز محققان در مورد چگونگی درمان افسردگی به وسیله این داروها و عوارض جانبی دراز مدت آن، راه درازی در پیش دارند. آنها فقط میگویند: «کتامین میتواند بسیار کمک کننده باشد».
دکتر جرارد ساناکورا متخصص برنامه تحقیقی افسردگی از دانشگاه یال میگوید: “در تمام طول عمرم این یک توسعه هیجان انگیز برای درمان اختلالات خلقی به طور بالقوه است”.
1- کتامین چیست؟
کتامین نوعی داروی بیحس کننده است که برای کاهش و قطع درد استفاده میشود. اولین بار به طور گسترده در سال 1960 برای جراحی سربازان در طی جنگ ویتنام از آن استفاده شد. همچنین از آن به عنوان آرامبخش در حیوانات نیز استفاده میشد. بعلاوه در کند کردن روند درد، کتامین باعث میشد تا مصرف کننده احساسی شبیه به جدا شدن از بدنش را تجربه کند. در سال 2000 محققان، تحقیقی در مورد اثرات کتامین در درمان افسردگی را شروع کردند. در طی سالها، محققان کشف کردند که کتامین باعث میشود تا خلق و خو بسیار سریعتر از داروهای ضد افسردگی بالا رود؛ بخصوص وقتی که برخی از آنها دیگر جواب ندهد.
2- مورد استفاده کتامین برای درمان چیست؟
بر طبق نظر مدیریت غذا و داروFDA ، کتامین به عنوان یک بیحس کننده برای جراحی و روشهای تشخیص معرفی شده است. همچنین از آن برای درمان افسردگی، داشتن افکار خودکشی، اختلال استرس پس از حادثه و دیگر اختلالات خلقی و نیز درد ناشی از عصب درگیر، استفاده میشود.
3- کتامین را از کجا میتوان تهیه کرد؟
شما میتوانید آن را در کلینیک های کتامین پیدا کنید. بیشتر از 20 کلینیک در کشور وجود دارد؛ اما دارو فقط در 12 ایالت قابل دسترسی است. همچنین کتامین برای انجام آزمایشات بالینی به آزمایشگاهها داده میشود.
4- نحوه مصرف کتامین چگونه است؟
معمولا کتامین را به عنوان یک داروی داخل وریدی به درون رگ تزریق میکنند؛ چون این سریعترین راه برای رسیدن دارو به مغز است. اغلب افراد ابتدا با 6 دوز از یک دوره 2-1 هفته ای آن را شروع میکنند، سپس دوز آن را هر 5-3 هفته بالاتر می برند. برای گرفتن نتایج طولانی مدت گاهی لازم است درمان را یکسال یا بیشتر ادامه داد.
5- کارکرد آن چگونه است؟
دکتر بروکس متخصص بیهوشی و مدیر پزشکی تزریقات کتامین میگوید: محققان هنوز به خوبی نمی دانند کتامین برای درمان افسردگی چگونه کار میکند؛ اما آنها چند نظر دارند: برخلاف ضد افسردگی ها که به وسیله “تغییر تعادل مواد شیمیایی مغز، مثل سروتونین و دوپامین” کار میکنند، کتامین به وسیله “تغییر راههایی که سلولهای مغز با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند” کار میکند.
اگر شما یک کامپیوتر را در نظر بگیرید، چگونگی کارکرد کتامین همانند تعمیر سخت افزار است؛ در صورتی که ضد افسردگی ها شبیه به تعمیر نرم افزار کار میکنند. کتامین انواعی از گیرنده ها را در مغز مسدود میکند که به نام NMDA شناخته میشوند و چنین تصور میشود که در افسردگی نقش دارند. در مطالعات اخیر یافت شده است که حتی اگر کتامین برای مدت کوتاهی در بدن بماند، دارو میتواند دارای اثرات طولانی مدتی بر افسردگی باشد.
کتامین همچنین بر روی گیرنده های دیگری از مغز مثل گیرنده های اپیوئید که بر درد و افسردگی موثرند نیز کار میکند. پروفسور روبن آباکیان از مدرسه علوم دارویی و داروسازی، که دارای مطالعاتی در مورد استفاده از کتامین است میگوید: “من فکر میکنم این قابلیت کتامین، که همزمان هم به گیرنده های NMDA و هم به دیگر گیرنده های مغز ضربه می زند، آن را یک داروی منحصر به فرد میسازد.
6- کتامین چقدر خوب کار میکند؟
برخلاف ضد افسردگی ها که هفته ها طول میکشد تا اثر کنند (و گاهی بیشتر)، کتامین در عرض چند ساعت اثر میکند. برای افرادی که در معرض خودکشی هستند، این اثر سریع میتواند باعث حفظ جان آنها شود. دکتر بروکس میگوید: بعضی از بیماران من با چندین روانپزشک ملاقات داشته و دوز های مختلفی از انواع داروهای ضد افسردگی مصرف کرده اند، بسیاری از آنها دست به خودکشی زده اند، اما با مصرف کتامین چیزی که آنها گزارش می دهند، روشن شدن خلق و خوی تاریک آنهاست.
اگر چنانچه اضطراب وجود داشته باشد، ناگهان احساس اضطراب کمتری ایجاد میشود. گاهی برخی از آنها به من میگویند که « دکتر این اولین بار است که پس از یک هفته از رختخواب بیرون می آیم» و این برای من اصلا غیر معمول نیست که بعد از مصرف کتامین، در دفتر من و در روبروی من نشسته اند. دکتر ساناکورا تاکید میکند که کتامین یک تعمیر سریع نیست؛ افراد این نظر را دارند که «این یک درمان معجزه آساست، شما یک دوز از آن را مصرف میکنید و افسردگی شما برای همیشه می رود»؛
اما بر طبق مطالعه دکتر ساناکورا در سال 2017 :”ما شواهد اندکی از این عقیده داریم. اثرات اولیه دارو بر روی افسردگی میتواند به سرعت محو شود (ظرف یک الی سه روز)، بیشتر افراد نیاز دارند تا آن را برای ماهها یا حتی سالها تکرار کنند تا بهبودی کامل و طولانی مدتی داشته باشند. اضافه کردن درمان های رفتاری- شناختی ممکن است به اثرات ضد افسردگی کتامین کمک کند.
7- اثرات جانبی آن کدام است؟
درست بعد از مصرف دارو، افراد اغلب اثرات جانبی متضادی را تجربه میکنند که یک نوع از احساس” وجود داشتن در خارج از بدن” است. اشیاء ممکن است متفاوت از چیزی که هستند به نظر بیایند، رنگها ممکن است تار به نظر بیایند و یا اینکه شما ممکن است احساس کنید از بالا به بدن خود که پایین است نگاه میکنید. این احساس در حدود یک ساعت بعد از تزریق طول میکشد و سپس ناپدید میشود، در حالی که اثرات دارو همچنان ادامه دارد.
دارو ممکن است باعث تحریک فشار خون شده و یا صدای نامنظم قلب را باعث شود. برای بسیاری از افراد، این احتمالا یک مشکل نیست، اما ممکن است برای افرادی که اختلال قلبی دارند، این عارضه جانبی خطرناک باشد. پزشکان در باره اثرات طولانی مدت کتامین زیاد مطلع نیستند؛ چون مطالعات آنها در طول دوره های کوچکی از زمان صورت گرفته است. مطالعات همچنین ارتباط بین مصرف منظم کتامین را با مشکلات حافظه و دیگر مشکلات مرتبط با تفکر را گزارش می دهند؛ اما به نظر نمی رسد که به دلیل استفاده از آن برای درمان افسردگی باشد. پزشکان همچنین در این باره نگرانند که مبادا این دارو مورد سوء استفاده قرار گیرد؛ البته هنوز این مسئله ثابت نشده است.
8- چرا کتامین از طرف FDA برای درمان افسردگی تائید نمیشود؟
برای اثبات هر گونه داروی جدید، FDA نیاز به شواهدی دارد که ثابت کند این دارو خوب کار میکند و باعث صدمات بزرگتری نمیشود. FDA شواهدی از آزمایشات بالینی صدها و یا حتی هزاران بیمار را گرفته و بر اساس آنها اقدام میکند. بیشتر مطالعات صورت گرفته بر روی کتامین بسیار کوچک به نظر می رسند (در حدود 25 تا 50 فرد مبتلا به افسردگی). نظر به اینکه کتامین جزو داروهای عمومی است، شرکتهای دارویی نمیتوانند آن را ثبت کرده و پول خود را به دست بیاورند. اگرچه شرکتها، در حال توسعه داروهای دیگری بر اساس کتامین هستند.
در آگوست 2016 ، FDA «اسکتامین» را در یک مسیر سریع برای تایید قرار داد و آن را به عنوان “یک درمان پیشرفته” معرفی کرد. «اسکتامین» که به صورت اسپری بینی است، در مرحله سوم آزمایشات بالینی قرار دارد. داروی دیگری نیز که بر روی گیرنده های NMDA کار میکند و به نام Rapastinel (GLYX-13) نامیده میشود، به عنوان یک درمان پیشرفته در اوایل 2016 معرفی شده است.
9- مردم قبل از امتحان کتامین، چه باید بکنند؟
هیچ دستورالعملی در درمان افسردگی با کتامین وجود ندارد؛ اما اخیرا و درماه مارس، انجمن روانپزشکی امریکا یک بیانیه مشترک، یک تحلیل و بررسی از موضوع را به وسیله یک گروه از کارشناسان و به منظور کمک به درک بیشتر ما منتشر کرد.
10- برخی مشاوره ها از این بیانیه مشترک میگوید:
– مطمئن شوید که از پزشک در باره نشانه های افسردگی، تاریخچه درمان و دیگر شرایط دارویی بپرسید. همچنین قبل از شروع مصرف کتامین، چنانچه مشکلاتی در رابطه با سوء مصرف مواد داشتید، با پزشک درمیان بگذارید.
– در باره تاریخچه سلامتی خود آگاه باشید؛ چون دانستن سابقه سلامت شما، به پزشک اطمینان می دهد که مزایای این نوع درمان بیشتر از خطرات آن است.
– پزشک باید علائم حیاتی شما را قبل و بعد از درمان چک کند. (علائمی مثل فشار خون، ضربان قلب و سطوح اکسیژن).
– نظر به اینکه تزریق دریافت می کنید، کارکنان پزشکی کلینیک باید شما را در مورد هر گونه اثرات ذهنی و جسمی ناشی از مصرف دارو نظارت کنند. باید در مورد داشتن یک روش عملیاتی روشن در مورد چگونگی مدیریت، به هنگام روبرو شدن با مشکل تسهیلاتی وجود داشته باشد.
برگردان: سیما آزادفلاح
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است
