درماتیت سبورئیک یک عارضه پوستی شایع است که حدود 4 درصد از جمعیت جهان به آن مبتلا هستند. شوره سر نیز شکل خفیفی از درماتیت سبورئیک کف سر می باشد و نیمی از افراد بزرگسال را درگیر کرده است. درماتیت سبورئیک در مردان نسبت به زنان شایع تر است. این عارضه در هر سنی بعد از سن بلوغ می تواند اتفاق بیفتد.
علت درماتیت سبورئیک
تصور می‌شود که عامل درماتیت سبورئیک نوعی قارچ به نام مالاسزیا است و درماتیت سبورئیک زمانی ایجاد می‌شود که این قارچ بیش از حد رشد کند یا سیستم ایمنی بدن شخص بیش از حد به آن واکنش نشان دهد. این قارچ از نوع قارچی که باعث برفک یا کپک در غذا می‌شود نیست. درماتیت سبورئیک معمولا با هیچ بیماری زمینه‌ای در ارتباط نیست، اما ممکن است در صورت ابتلای شخص به HIV شدید‌تر شود. این عارضه همچنین در بین افرادی که به پارکینسون مبتلا هستند، بیشتر شایع است.
خستگی مفرط و استرس نیز گاهی می‌تواند باعث بروز ناگهانی درماتیت سبورئیک شود. این عارضه در آب و هوای سرد بیشتر از آب و هوای گرم شایع است و ارتباطی با رژیم غذایی فرد ندارد.
علائم درماتیت سبورئیک
علائم درماتیت سبورئیک در بین افراد مختلف، متفاوت است. نواحی از پوست که دچار این عارضه شده‌اند، قرمز رنگ هستند، نسبت به لمس حساس هستند و حالت پوسته‌پوسته دارند که این حالت هم باعث ناراحتی و آزار شخص می‌شود و هم به لحاظ ظاهری ناخوشایند است و خصوصا در صورت پوشیدن لباس تیره رنگ و ریختن پوسته‌ها روی لباس (شوره‌ها)، باعث خجالت فرد می‌شود. البته بعضی افرادی که به این عارضه دچار می‌شوند، مشکل شوره (یا پوسته شدن سطح پوست) را ندارند.
درماتیت سبورئیک به چه شکلی است؟
نواحی از پوست که به درماتیت سبورئیک دچار هستند، قرمز رنگ بوده و دارای پوسته‌های چرب هستند. این حالت معمولا در یک یا دو ناحیه از بدن ایجاد می‌شود اما ممکن است در مواردی نیز به صورت گسترده باشد. نواحی که اغلب به درماتیت سبورئیک دچار می‌شوند عبارتند از:
روی سر:
شدت درماتیت سبورئیک در سر می‌تواند خفیف و به صورت شوره‌های معمولی سر یا به صورت شدید و به شکل قرمزی پوست سر و جدا شدن پوسته‌های بزرگ‌تر و ترشح مایع از قسمت‌های ملتهب سر باشد.
پوست سر:
معمولا در ماتیت سبورئیک در صورت در نواحی بین ابرو و کناره‌های بینی و روی گونه‌ها ایجاد می‌شود. در مواردی ممکن است پلک‌ها نیز قرمز، متورم و پوسته‌پوسته شوند.
داخل و اطراف گوش:
در برخی افراد، درماتیت سبورئیک در کانال داخلی گوش، حفره بیرونی گوش یا در پشت گوش ایجاد می‌شود. در این موارد ممکن است پوست دچار عفونت باکتریایی شده و این عفونت باعث پوسته‌پوسته شدن و ترشحات پوستی شود. التهاب کانال گوش می‌تواند باعث انسداد آن شود.
روی قفسه‌ی سینه یا بالای کمر و بین دو شانه:
در این حالت، درماتیت سبورئیک به صورت ضایعات پوستی به رنگ سرخ یا صورتی با مرز مشخص است که به صورت پوسته‌پوسته می‌باشد.
در محل‌های تا شدن و چین‌خوردگی پوست:
این عارضه گاهی در نواحی مرطوب پوست مانند پوست زیر سینه، خط میانه باسن، زیر بغل و چین‌خوردگی‌های روی پوست شکم ایجاد می‌شود. در این حالت، پوست این نواحی به صورت براق و صورتی‌رنگ و ترک‌خورده درمی‌آیند.
در نواحی تیره‌تر پوست:
در این نواحی ممکن است با بروز درماتیت سبورئیک، رنگ پوست روشن‌تر یا تیره‌تر از پوست اطراف خود شود.
نحوه تشخیص درماتیت سبورئیک
تشخیص درماتیت سبورئیک با معاینه‌ی پوست انجام می‌شود و معمولا نیازی به گرفتن نمونه‌ی پوستی یا آزمایش خون نمی‌باشد، اما در صورتی که شخص در معرض ابتلا به HIV باشد، لازم است مورد آزمایش قرار گیرد. انجام این کار برای تشخیص زود هنگام HIV و جلوگیری از پیشرفت بیماری و بهبود سلامت فرد، بسیار اهمیت دارد.
در صورتی که پزشک به وجود عفونت قارچی پوست سر مشکوک باشد، نمونه‌ی پوسته‌های روی سر را به آزمایشگاه می‌فرستد تا در صورت وجود قارچ کچلی در سر، این مشکل تشخیص داده شود.
در برخی موارد تمایز دادن درماتیت سبورئیک با انواع دیگر درماتیت بسیار مشکل است، خصوصا اگر درماتیت به صورت گسترده در بدن ایجاد شده باشد یا در نواحی خاصی مانند پلک چشم یا آلت تناسلی باشد. گاهی اوقات درماتیت سبورئیک شدید در ناحیه سر می‌تواند شبیه به پسوریازیس باشد. در موارد ابتلا به پسوریازیس، پوسته‌های جدا شده از سر ضخیم‌تر و سفید‌تر هستند و معمولا صورت شخص به عارضه پوستی دچار نمی‌شود.
آیا می‌توان این عارضه را کاملا درمان کرد؟
با روش‌های مختلف می‌توان درماتیت سبورئیک را بهبود داد یا کاملا برطرف کرد، اما روش درمان قطعی و دائمی برای این عارضه وجود ندارد و ممکن است با قطع درمان، درماتیت سبورئیک دوباره بازگردد.
درمان درماتیت سبورئیک یا سبوره در نوزادان:
کلاه گهواره یا همان درماتیت سبوره نوزادان معمولا خود بخود ظرف شش ماه الی یکسال بهبود خواهد یافت . رعایت کردن اصول درمانی زیر به تسریع روند درمان نوزاد شما کمک خواهد نمود :
- شامپو کردن روزانه سر نوزاد با یک شامپوی مخصوص نوزادان
- برس کشیدن موها زمانی که شوره ها و پوسته ها نرم شدند
- استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک نظیر هیدروکورتیزون
درمان درماتیت سبورئیک یا سبوره با کرم ها ، شامپو ها و پماد های کنترل کننده التهاب:
هیدروکورتیزون ، فلوسینولون و دزونید ، کورتیکواستروئیدهای موضعی هستند که می توانید بر روی پوست سر یا نواحی مبتلا بمالید . این داروها بسیار موثر اند و استعمال آن ها نیز راحت است ولی تنها برای مدت کوتاه قابل استفاده اند و اگر استفاده از آن ها برای بیش از ده روز ادامه یابد ممکن است عوارض جانبی آن ها پدیدار شوند که شامل نازک شدن پوست و تشکیل خط و استریا بر روی پوست خواهد بود . از جمله ترکیبات درمانی بسیار خوب غیر کورتیکو استروئیدی می توان به کرم کلوال دی اس دوکری اشاره نمود که با داشتن پیروکتون اولامین و گلیکولیک اسید به خوبی به درمان درماتیت سبورئیک کمک می کند.
درمان درماتیت سبورئیک یا سبوره با شامپوهای ضد قارچ:
شامپو کتوکونازول روش موثری در درمان است محصوصا اگر همراه با یک محصول حاوی کلوبتازول دو بار در هفته استفاده گردد . شامپو کلوال دی اس دوکری نیز از جمله شامپوهای خوب در درمان درماتیت سبورئیک به شمار می رود.
درمان درماتیت سبورئیک یا سبوره با ضدقارچ خوراکی:
پزشک ممکن است برای شما قرص تربینافین را نسخه نماید که بیشتر در موارد شدید و مقاوم این اتفاق خواهد افتاد . تربینافین ممکن است عوارض جانبی نظیر آسیب به کبد و واکنش های آلرژیک را به همراه داشته باشد و به همین دلیل گزینه آخر در درمان محسوب خواهد شد.
درمان درماتیت سبورئیک یا سبوره با داروهایی که بر روی سیستم ایمنی شما تاثیر می گذارند:
کرم ها و لوسیون های حاوی تاکرولیموس ( یا پروتوپیک ) و یا پیمکرولیموس ( یا الیدل ) می توانند موثر باشند . این داروها عوارض کمتری از کورتیکواستروییدها دارند ولی به دلیل خطرات کارسینوژنیک یا سرطان زایی هیچ گاه گزینه اول درمان نخواهند بود و در ضمن هزینه درمانی بسیار بالاتری نسبت به کورتیکواستروییدها دارند.
درمان درماتیت سبورئیک یا سبوره با کرم ها و ژل های ضد باکتری:
می توان از ژل ها و کرم های مترونیدازول به میزان دو بار در روز جهت درمان درماتیت سبورئیک نیز استفاده نمود.
درمان درماتیت سبورئیک یا سبوره با نور درمانی:
این درمان ترکیبی شامل پسورالن همراه با نور درمانی است ( فتوکموتراپی ) . پس از خوردن قرض پسورالن و یا استفاده موضعی از پسورالن بر روی ناحیه مبتلا، شما در معرض امواج فرابنفش یا UV قرار خواهید گرفت . این درمان البته در همه افراد و افراد با موهای ضخیم قابل استفاده نیست.
توصیه های کلی درمان درماتیت سبورئیک
– درماتیت سبورئیک خفیف تا متوسط به کرم های ضدقارچ موضعی نظیر کتوکونازول و یا ژل هایی نظیر سیکلوپیروکس جواب خوبی می دهند .
– شستشوی روزانه صورت با شامپوهای ضد شوره یا صابون های حاوی پیریتون زینک ، سلنیوم سولفاید ، یا سولفاستامید سولفور که با آب رقیق شده باشند نیز موثر است . کرم ها یا لوسیون های استروئید موضعی گروه VI یا VII ( هیدروکورتیزون یا دزونید ) 2 بار در روز به مدت چند روز ممکن است به صورت دوره ای برای کنترل بیماری لازم باشند .
– استعمال دراز مدت پماد الیدل یا Elidel جایگزین درازمدت موثری برای استروئیدهای موضعی است .
– بهترین درمان برای درگیری خفیف تا متوسط پوست سر ، شستشوی مکرر و طولانی مدت با شامپوهای ضدشوره است .
– کف سولفاستامید یک درمان جایگزین موثر است . این داروه هنگام خواب و برای چند روز مصررف می شود و در صورت لزوم می توان آن را تکرار کرد .
– برای برداشتن پوسته های متراکم ، ضخیم و چسبناک باید روغن معدنی گرم یا زیتون را روی پوست سر مالید و چند ساعت بعد شست .
– موارد شدید ممکن است برای ریشه کن کردن پتیروسپوروم اووال به درمان خوراکی ضدقارچ نیاز داشته باشند . این درمان ها عبارتند از کتوکونازول 200 میلی گرم هر روز یا فلوکونازول 150 میلی گرم هر روز یا ایتراکونازول 200 میلی گرم هر روز به مدت یک الی دو هفته .
– آنتی بیوتیک های خوراکی ضد استافیلوکوک نظیر سفالکسین یا کلوگزاسیلین باید برای عفونت ثانویه همراه با ترشح زیاد سرم و تشکیل دلمه به کارگرفته شود .
– برای سرکوب بلفاریت ( پوسته پوسته شدن پلک و قرمز شدن پلک ) می توان از ماساژ پلک ها و شستشوی مکرر با شامپوهای ضدشوره حاوی پیریتون زینک یا تار استفاده کرد.
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
بیشتر بخوانید:
نحوه مراقبت از پوست در فصل گرما
روش های خانگی برای زیبایی و مراقبت از پوست
همه چیز درباره مراقبت از پوست خشک صورت
نوشتید با رژیم غذایی ارتباط نداره ولی برای من با خورون موز بدتر میشه