بررسی علل ابتلا به فیبروم ها و روش های درمان آن

اختلالات زیادی وجود دارند که سلامت شما را تهدید می کنند. از جمله این اختلالات می توان به فیبروم ها اشاره کرد. این توده های عضلانی از رحم فرد بیمار منشاء می گیرند و بسته به خوش خیم و یا بد خیم بودن پزشک معالج اقدام به درمان فرد می کند. این توده ها اغلب خوش خیم هستند و به روش های مختلفی قابل درمان هستند. در ادامه با دکتر سلام همراه باشید.

فیبروم‌ها توده‌های عضلانی هستند و منشاء آنها بافت عضلانی رحم است. حدود 95 درصد موارد این توده‌ها خوش‌خیم هستند و درصد بدخیمی در آنها خیلی کم است، اما این توده‌های خوش‌خیم گاهی مشکلاتی برای خانم‌ها ایجاد می‌کنند.

شیوع فیبروم رحمی بین جمعیت زنان زیاد است و در خانواده‌هایی که مادر یا خواهر فیبروم دارند، احتمال اینکه سایر خانم‌های هم ژنتیک با آنها فیبروم داشته باشند، زیاد است. با افزایش سن یعنی بعد از 45 سالگی نیز میزان شیوع افزایش پیدا می‌کند. البته در بعضی از خانم‌ها رشد فیبروم از سن بلوغ شروع می‌شود.

فیبروم‌ ها انواع و اندازه‌های مختلف از چند میلی‌متری و منتشر تا فیبروم‌های بسیار بزرگ دارد. فیبروم‌های منتشر ممکن است باعث بزرگی رحم شود. گاهی هم فیبروم بزرگ است و باعث نامتقارن شدن رحم می‌شود. حتی در معاینه ممکن است توده‌های داخل شکم به‌دست بخورد. فیبروم‌ها در قسمت‌های مختلف رحم رشد می‌کنند.

1. فیبروم‌هایی که در لایه بیرون رحم قرار دارند. اگر اندازه این فیبروم‌ها از 5-4 سانتی‌متر بیشتر شود، بیمار ممکن است احساس درد و سنگینی در لگن داشته باشد ولی این نوع از فیبروم باعث افزایش خونریزی نمی‌شود.

2. فیبروم‌هایی که در لابلای عضلات رحم رشد می‌کنند. هر چقدر فاصله این فیبروم‌ها به مخاط رحم نزدیک‌تر باشد، احتمال افزایش خونریزی بیشتر خواهد شد.

3. فیبروم‌هایی که درست زیر مخاط رحم قرار دارند. این فیبروم‌ها «ساب موکوس» نام دارند و معمولا با خونریزی‌های شدید، درد زیاد هنگام عادت ماهانه و لکه‌بینی همراه هستند.

در معاینه و شرح‌حال، بیماران اغلب از خونریزی زیاد، درد شدید هنگام عادت ماهانه، لکه‌بینی و گاهی هم بزرگی شکم شکایت دارند، ولی برای تشخیص قطعی فیبروم سونوگرافی و گاهی هم ام‌آر‌آی کمک‌کننده است. در سونوگرافی تعداد، ابعاد و مکان فیبروم تشخیص داده می‌شود.

بعضی از فیبروم‌های رحمی ممکن است رشد ثابتی داشته باشند و ماه‌ها و سال‌ها تغییری در آنها ایجاد نشود، اما بعضی از فیبروم‌ها رشد قابل‌ملاحظه‌ای دارند. معمولا این روند رشدی پزشکان را از این بابت که احتمال بدخیمی مطرح باشد، نگران می‌کند و چنین بیمارانی باید خیلی دقیق‌تر تحت کنترل قرار گیرند.

گاهی فیبروم آنقدر بی‌علامت است که بیمار اصلا به پزشک مراجعه نمی‌کند و فقط در سونوگرافی به‌طور اتفاقی کشف می‌شود. معمولا این بیماران هم بعد از کشف فیبروم بهتر است پیگیری شوند، مثلا هر 6 ماه تا یک سال یکبار برای انجام سونوگرافی مراجعه کنند. البته سونوگرافی‌های قبلی هم باید موجود باشد. اگر فیبروم ناگهان رشد سریعی پیدا کرد، حتما باید با جراحی برداشته و به آزمایشگاه پاتولوژی یا آسیب‌شناسی فرستاده شود.

موارد دیگری که ممکن است فیبروم برای بیمار مشکل‌ساز شود، بزرگی زیاد ( به شکل توده لگنی که ممکن است شبیه بارداری 4ماهه باشد) و دردهای شدید و فشار لگنی، فشار روی مجاری و حالب‌های ادراری، فشار روی روده و اشکال در دفع مزاجی و خونریزی زیاد و غیرقابل‌کنترل است، به نحوی که بیمار را دچار کم‌خونی می‌کند. درمان چنین فیبروم‌هایی خارج کردن آنهاست.

وقتی فیبروم باعث خونریزی می‌شود با عمل هیستروسکوپی یعنی با دوربین وارد رحم می‌شوند و فیبروم تراشیده و برداشته می‌شود.

فیبروم‌هایی که خارج از حفره رحم و مشکل‌ساز هستند باید با عمل لاپاراسکوپی(باز کردن دیواره شکم) برداشته شوند. اگر اندازه قابل‌ملاحظه نباشد و فیبروم در دسترس باشد می‌توان با عمل لاپاراسکوپی آن را خارج کرد.

روش دیگری هم به نام آمبولیزاسیون وجود دارد که در آن پزشک از طریق عروق کشاله ران، کاتتر یا لوله‌های باریکی را عبور می‌دهد. این لوله‌ها به کمک دستگاه ایکس‌ری وارد شریان رحمی و عروقی که وظیفه خونرسانی به فیبروم را دارند، می‌شوند و ماده‌ای داخل رگ‌های خون‌رساننده به فیبروم می‌شود تا رگ را مسدود کند. درواقع، حالت آمبولی ایجاد می‌شود و با قطع خونرسانی تغذیه فیبروم قطع و اندازه فیبروم کوچک می‌شود. این کار در مراکز مجهز رادیولوژی که دارای تجهیزات لازم هستند، انجام می‌شود.

وجود هر میومی به معنای هیسترکتومی یا خارج کردن رحم نیست. هیسترکتومی آخرین راه درمانی است و در مواقعی که رشد فیبروم بسیار زیاد است، فیبروم‌های متعدد وجود دارد، خونریزی زیاد است یا بیمار درد دارد و به هیچ یک از درمان‌های معمول جواب نمی‌دهد، هیسترکتومی ضرورت پیدا می‌کند. هیسترسکوپی باید زمانی انجام شود که خانم دیگر خواهان بارداری نباشد، مگر اینکه واقعا مورد

اورژانسی دیگری مطرح باشد.

رشد فیبروم‌ها با وضعیت هورمونی زن مرتبط است. به همین دلیل شیوع آنها در دوران باروری است و با یائسگی بسیاری از فیبروم‌ها از بین می‌روند یا بسیار کوچک می‌شوند. اگر فیبرومی بعد از سن یائسگی از نظر اندازه ثابت بماند یا بزرگ‌تر شود حتما باید با جراحی خارج و به آزمایشگاه آسیب‌شناسی فرستاده شود.

با وجود فیبروم بارداری اتفاق می‌افتد ولی فیبروم‌هایی که در محل لانه‌گزینی جفت قرار دارند، ممکن است مانع بارداری یا باعث سقط جنین، زایمان زودرس و خونریزی در طول بارداری شوند. معمولا فیبروم‌ها در بارداری به‌دلیل افزایش هورمون‌های زنانه بزرگ‌تر می‌شوند و باید در هر سونوگرافی شکل و اندازه فیبروم بررسی شود. اگر خانمی فیبروم دارد و جفت به آن چسبیده یا کنار آن است، تشخیص آن مهم است. هرچه فاصله جفت از فیبروم بیشتر باشد، خطرهای احتمالی کمتر خواهد شد.

فیبروم‌ها توده‌های پرخونی هستند و در بارداری پرخون‌تر هم می‌شوند. عمل سزارین به تنهایی باعث از دست رفتن زیاد خون از بیمار می‌شود. اگر فیبروم در همین حین برداشته شود، میزان خونریزی بسیار شدیدتر خواهد شد و ممکن است نیاز به تزریق خون باشد و حتی سلامت مادر به خطر بیفتد.

حتی گاهی شدت خونریزی آنقدر زیاد است که پزشک برای نجات جان بیمار مجبور است رحم را خارج کند. اگر فیبروم (Fibroma)کاملا دردسترس و پزشک هم مطمئن باشد خطری وجود ندارد می‌توان فیبروم را همراه با سزارین خارج کرد. خانم‌های بارداری که فیبروم دارند بهتر است زایمان طبیعی را انتخاب کنند، مگر اینکه فیبروم آنقدر بزرگ شده باشد که مانع عبور جنین از مجرای زایمانی شود. خانم‌هایی که فیبروم دارند، معمولا بعد از زایمان ممکن است خونریزی شدیدی داشته باشند. این افراد حتما باید تحت کنترل باشند تا خونریزی کنترل شود.

فیبروم‌ها توده‌های عضلانی هستند که به ندرت ممکن است رشد غیرعادی یعنی در حد چند کیلوگرم پیدا کنند، اما چند سال قبل از بدن یک زن هندی فیبرومی با وزن حدود 13 کیلوگرم خارج کردند. معمولا رشد فیبروم تا این اندازه در زنانی مشاهده می‌شود که دسترسی به پزشک و تجهیزات پزشکی ندارند یا به علت ترس و… دیر مراجعه می‌کنند. فیبروم‌های بزرگ می‌توانند به احشای لگنی مانند مجاری ادراری، کلیه‌ها، مثانه و روده‌ها فشار وارد کنند.

در این مواقع احتباس ادرار یا یبوست، درد، احساس سنگینی و… از علائم شایعی هستند که به دلیل فشار توده در لگن ایجاد می‌شوند. خانم‌ها باید بدن خود و تغییرات آن را بشناسند. بزرگی بی‌دلیل شکم می‌تواند علامت هشداری باشد برای اینکه احتمالا توده یا عارضه‌ای درون بدن وجود دارد. هرچقدر زودتر مراجعه شود، احتمال تشخیص زودتر و به دنبال آن درمان موفق‌تر خواهد بود. اواخر سال ٩۴ هم در کرج توده ای ١٠ کیلویی از بدن خانم ۴۵ ساله‌ای در آوردند.این فیبروم بزرگ با جراحی نفس‌گیر ٢ ساعته تیم جراحی از بدن بیمار خارج و خیلی خبرساز شد.

دکتر شیرین نیرومنش /متخصص زنان و زایمان و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

منبع: شفا آنلاین