امروزه درمان سرطان یکی از اصلی ترین چالش های پیش روی علم پزشکی است که البته هروز به پیشرفت ها و نتایج مطلوب تری نیز دست می یابند. سرطان در هر نقطه ای از بدن ممکن است به وجود آید. ابتلا به سرطان نازوفارنکس یکی از انواع نادر سرطان است. در ادامه به بررسی علل ابتلا به این سرطان و روش های درمان این اختلال خواهیم پرداخت. با دکتر سلام همراه باشید.
بررسی آناتومی نازوفارنکس
حفرهٔ بينى توسط تيغهٔ بينى به دو حفرهٔ کوچکتر راست و چپ تقسيم مى‌شود هر يک از اين حفرات داراى يک دهانهٔ قدامى (پرّه‌هاى بيني)، يک دهانهٔ خلفى (کوآنا) و تعدادى برجستگى‌هاى استخوانى به نام کونکا يا توربين است که از ديواره‌هاى طرفى به درون حفره برآمده‌اند. از پشت بینی تا کام نرم. آدنوئیدها که بخش فوقانی حلقه والدیر هستند در نازوفارنکس هستند. بافت لنفی می تواند باعث انسداد شود.
سينوسهاى پارانازال شامل بخش‌هاى زير هستند: سينوسهاى ماگزيلارى و اتموئيد در هر دو طرف، سينوس فرونتال و سينوس اسفنوئيد.
سرطان نازوفارنکس چیست؟
نازوفارنکس را می توان از انواع نادر سرطان به شمار آورد که خوشبختانه این نوع سرطان را جزء انواع سرطان های قابل درمان به شمار می آورند. انگلیس از جمله کشور هایی است که بررسی های زیادی در رابطه با این سرطان در آن انجام شده است؛ سالانه حدود 2400 نفر در انگلیس به این نوع سرطان مبتلا می شوند
سرطان نازوفارنکس نباید با سایر انواع سرطان که گلو را درگیر می کنند مانند سرطان حنجره وسرطان مری اشتباه گرفته شود. هر بخش از گلو، حلق و مری به بخش های مجزایی تقسیم می شود که شروع سرطان در آن ها، نام نوع بیماری را تعیین می کند.
شايع‌ترين تومور حفرهٔ بينى و سينوسهاى پارانازال، کارسينوم سلول سنگفرشى است. شايع‌ترين محل بروز تومور، دهانهٔ سينوس ماگزيلارى است. استسيونوروبلاستوما نئوپلاسم بدخيم ناشايعى است که از مخالط بويائى واقع در قسمت فوقانى حفرهٔ بينى منشاء مى‌گيرد. اين تومور به راحتى سينوسهاى اتموئيد را مورد تهاجم قرار مى‌دهد و ممکن است اوربيت را نيز درگير کند. در نازوفارنکس، کارسينوم‌هاى سلول سنگفرشى که ۸۰% از آنها غيرشاخى هستند نيز به‌طور شايع ديده مى‌شوند.
نازوفارنکس از نظر لنفاوى بسيار غنى است و تومورهاى اين ناحيه ممکن است به غدد لنفاوى زنجيرهٔ ژوگولار فوقانى و ميانى در دو طرف يا به غدد لنفاوى مثلث خلفى درناژ شوند. متاستاز به غدد لنفاوى ممکن است در ۸۰% از بيماران مبتلا به سرطان نازوفارنکس ديده شود و در ۵% از مبتلايان، اولين تظاهر بالينى تومور گردنى است.
علائم ابتلا به نازوفارنکس
- وجود توده در گردن
- افت شنوایی که معمولا تنها در یک گوش ایجاد می شود
- وزوز گوش که صدای زنگ مانند است و منبع تولید آن داخل بدن می باشد.
- مسدود شدن یا گرفتگی بینی
- خونریزی بینی
اگر این علائم را دارید و شما را نگران کرده است، به ویژه اگر چند هفته متوالی این نشانه ها را احساس می کنید، بهتر است به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید. در حالی که ابتلا به این سرطان معمولا نادر است، اما بهتر است نشانه های خود را برای آسایش خاطر هم که شده چک کنید.
از آنجایی که نازوفارنکس درمسیر عبور غذا نمی باشد، ضایعات اولسراتیو این ناحیه به ندرت موجب درد می شوند. وجود سوراخ شیپور استاش در نازوفارنکسنقش اساسی در پیدایش علایم سرطان نازوفارنکس حفره بینی دارد. فشار توده ای در نازوفارنکس بر روی سوراخ شیپور استاش مانع از باز شدن آن می شود، در نتیجه مایع ترانسودایی درگوش میانی تجمع می یابد و بیمار دچار اوتیت میانی همراه با افیوژن می شود. در این حالت بیمار از احساس پری گوش و احساس کاهش خفیف تا متوسط شنوایی رنج می برد. غالبا“ درد وجود ندارد، مگر مایع گوش بطور ثانویه عفونی شود.
علل ابتلا به نازوفارنکس
علت دقیق ابتلا به این نوع سرطان ناشناخته است. اما تعدادی از عوامل می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:
- نژادهایی که در جنوب چین یا شمال آفریقا زندگی می کنند.
- مصرف زیاد گوشت و ماهی خشک و نمک سود شده
- قرار گرفتن در معرض ویروس اپشتاین بار (EBV) این ویروس یک ویروس رایج است که تب ایجاد می کند.
- اشتغال به کارهایی که موجب می شود فرد به طور منظم در معرض گرد و غبار چوب باشد.
- ابتلای یکی از اعضای خانواده مثل والدین به این نوع سرطان
- قرار گرفتن در معرض ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) نیز ممکن است خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان نازوفارنکس را افزایش دهد.
- مردان نسبت به زنان حدود ۳ برابر بیشتر به سرطان نازوفارنکس مبتلا می شوند و میانگین سن تشخیص در آن ها حدود ۵۰ سال است.
روش های تشخیص نازوفارنکس
درصورت مشاهده علائم ابتلا به نازوفارنکس باید به سرعت به پزشک معالج مراجعه کنید که اولین اقدام پزشک معاینه گلوی شماست؛ ضمن این که اگر نیاز به انجام معاینات بیشتر باشد، بیمار باید به بیمارستان منتقل شود. در بیمارستان برای تایید تشخیص و رد دیگر بیماری ها که ممکن است علائم مشابه ای با این نوع سرطان داشته باشند از آزمایشات زیر استفاده می شود:
اسکن تصویربرداری: اسکن رزونانس مغناطیسی (MRI) یا اسکن کامپیوتری توموگرافی (CT) می تواند برای بررسی تومورها و تعیین اینکه آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر استفاده شود.
پانندوسکوپی: این روش برای بررسی دقیق تر بینی و گلو، تحت بی هوشی عمومی کاربرد دارد. در پانندوسکوپی، از یک سری تلسکوپ های کوچک که با هم ارتباط دارند استفاده می شود.
بیوپسی: بیوپسی یا نمونه برداری در طی پانندوسکوپی انجام شده و در آن یک نمونه کوچک از بافت منطقه مشکوک برداشته شده و برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه ارسال می شود.
هنگامی که این آزمایش ها کامل شوند، پزشکان قادر خواهند بود تا تشخیص خود را مبنی بر ابتلای بیمار به سرطان تایید کند. با استفاده از این آزمایشات حتی می توان درجه سرطان را با استفاده از رتبه بندی تعیین کرد و میزان پیشرفت و گسترش سلول های سرطانی را نیز تخمین زد.
درمان نازوفارنکس
تشخيص سرطان ممکن است در صورت فلج عصب فاسيال يا ساير شواهد تهاجم به غدد لنفاوى موضعى واضح باشد: در اين شرايط بايد درمان فشرده و شديد باشد و به‌طور کلي، برداشتن کامل و موضعى تومور همراه با حاشيه‌اى از بافت طبيعى براى بيوپسى مناسب است.
درمان جراحى به وسعت بيمارى بستگى دارد. عصب فاسيال بايد حفظ شود، مگر آنکه فلج شده باشد يا به‌طور مستقيم مورد تهاجم تومور قرار گرفته باشد. معمولاً در صورت وجود متاستازهغى دوردست، جراحى راديکال انجام نمى‌شود مگر در مورد کارسينوم کيستى آدنوئيد.
درمان قطعی به وسیله پرتو درمانی
کارسينوم‌هاى سنگفرشى مخاطى نسبت به اشعه حساس هستند، به‌خصوص اگر کوچک باشند يا تهاجم سطحى داشته باشند. در تومورهاى حفرهٔ دهان و اوروفارنکس در مرحلهٔ T1 و T2 (يعنى با قطر حدود ۴ سانتى‌متر) ممکن است نتايج درمان جراحى به خوبى نتايج پرتودرمانى باشد. در بعضى از موارد، پرتودرمانى در حالى که به اندازۀ جراحى مؤثر است، داراى اين مزيت است که عوارض جانبى جراحى مثل بدشکل شدن را نيز دارد. با اين حال، التهاب مخاط، گزروستومى (خشکى دهان) و احتمال نکروز استخوان و مشکلات تکلم بعد از پرتودرمانى بايد در نظر گرفته شوند. تومورهاى بزرگ حفرهٔ دهان، پاسخ خوبى به پرتودرمانى نمى‌دهند و براى اين ضايعات در اغلب موارد، جراحى و انجام پرتودرمانى موضعى بعد از آن روش درمانى بهترى محسوب مى‌شود.
خوشبختانه سلول های سرطانی که در اثر ابتلا به نازوفارنکس به وجود می آیند نسبت به تابش پرتو و پرتو درمانی حساس هستند؛ به همین دلیل این روش یکی از بهترین روش های درمانی است.
يکى از عوارض جانبى اين تومورها انسداد مجراى شنوائى و بروز اوتيت مديا متعاقب آن است. ممکن است پرتودرمانى در درمان سرطان سينوس نازال و پارانازال نيز مفيد باشد ولى شواهد فعلى دال بر اين است که پرتودرمانى بعد از جراحى در اين موارد نتايج بهترى به همراه خواهد داشت. در مراحل ابتدائى سرطان‌هاى حنجره (T1 يا T2) بهترين روش درمان پرتودرمانى است. مزيت پرتودرمانى در اين موارد اين است که توانائى تکلم باقى مى‌ماند.
تومورهاى نازوفارنکس معمولاً نسبت به پرتودرمانى حساس هستند و معمولاً امکان برداشتن آنها از طريق جراحى وجود ندارد. يکى از عوارض جانبى اين تومورها انسداد مجراى شنوائى و بروز اوتيت مديا متعاقب آن است. ممکن است پرتودرمانى در درمان سرطان سينوس نازال و پارانازال نيز مفيد باشد ولى شواهد فعلى دال بر اين است که پرتودرمانى بعد از جراحى در اين موارد نتايج بهترى به همراه خواهد داشت. در مراحل ابتدائى سرطان‌هاى حنجره (T1 يا T2) بهترين روش درمان پرتودرمانى است. مزيت پرتودرمانى در اين موارد اين است که توانائى تکلم باقى مى‌ماند.
در این باره بیشتر بخوانید: روان سرطان شناسی
هرگونه کپی برداری با ذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
