در این مقاله از دکتر سلام به کارایی و عوارض لازک، لیزیک و PRK پرداخته ایم و همچنین تفاوت های میان این سه را برایتان آماده کرده ایم. کسانی که می خواهند بیشتر در مورد این سه عمل بدانند حتما این مقاله را مطالعه کنند و از دست ندهند.
پیشرفت‌های به دست آمده در زمینه جراحی‌های رفع عیوب انکساری روش‌های مختلفی را به بیماران ارائه می‌دهد که وابستگی آنها به عینک و لنزها را از بین می‌برد یا کاهش می‌دهد. پرکاربردترین جراحی رفع عیوب انکساری عمل لیزیک (LASIK) است که با موفقیت بر روی میلیون‌ها بیمار در سراسر جهان انجام شده است. با این حال بسیاری از بیماران شرایط مناسب را برای انجام جراحی لیزیک ندارند و باید جراحی‌های لیزری دیگری مانند پی آر کی (PRK) یا لازک (LASEK) را امتحان کنند.
اگر قصد انجام جراحی لیزر چشم را دارید، از جراح بخواهید که تفاوت بین جراحی‌های لازک، پی آر کی و لیزیک را توضیح دهد. جراح بهترین روش جراحی را با توجه به وضعیت دید و مشکلات چشم هر بیمار توصیه می‌کند. اگر بیمار دچار مشکل خشکی چشم باشد، لازک بهتر از لیزیک خواهد بود، حال آن که PRK برای بیمارانی توصیه می‌شود که با مشکل نازکی قرنیه یا گشادی مردمک مواجه هستند یا پیوند قرنیه انجام داده‌اند. چنانچه عمل مناسبی انتخاب نشود، احتمال موفقیت درمان کاهش می‌یابد و ممکن است عوارض بلندمدت و کوتاه مدت بروز یابد. به همین دلیل است که باید تصمیم‌گیری درباره بهترین روش درمان را به عهده پزشک معالج بگذارید.
جراحی رفع عیوب انکساری
به هر عملی که برای درمان عیوب انکساری نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم انجام شود، جراحی انکساری یا رفرکتیو گویند که به روش‌های مختلف انجام می‌شود. در عمل‌هایی مانند جراحی لیزیک، پی آر کی و لازک ابلاسیون قرنیه با استفاده از لیزر اگزایمر انجام می‌شود. در این عمل‌ها قرنیه تغییرشکل داده می‌شود تا قدرت بینایی بیمار افزایش یابد. با این حال بسیاری از افراد اصطلاح “لیزیک” را در مورد کلیه جراحی‌های رفع عیوب انکساری به کار می‌برند. سه روش جراحی لیزیک، PRK و لازک تفاوت‌های قابل توجهی با هم دارند و میزان تاثیرگذاری‌شان در شرایط خاص متفاوت است.
لیزیک
در حال حاضر جراحی لیزیک پرکاربردترین و پرطرفدارترین جراحی لیزر چشم است. لیزیک سرواژه اصطلاح “کراتومیلوز درجا با استفاده از لیزر است” و به این صورت انجام می‌شود که جراح فلپ (لایه) باریکی را، با ضخامت حدود 100 تا 180 میکرون، از بافت قرنیه می‌برد. فلپ حاوی هر دو لایه اپیتلیوم (لایه فوقانی) و بخشی از لایه استروما است. فلپ از قرنیه جدا نمی‌شود و با بافت بسیار نازکی به قرنیه متصل است، جراح فلپ را با احتیاط از روی قرنیه بلند می‌کند، سپس قرنیه زیر آن را با لیزر شکل می‌دهد. بیمار پس از این تغییر شکل می‌تواند بدون عینک ببیند. جراح پس از آن که قرنیه را به خوبی با لیزر تغییرشکل داد، فلپ را به آرامی روی قرنیه برمی‌گرداند تا در جای خود التیام بیابد. فمتولیزیک نیز روشی پیشرفته از لیزیک است. که در آن برای ایجاد برش از «لیزر فمتوسکند» استفاده می‌شود، این وسیله سرعت و دقت و ایمنی عمل را تا حد زیادی بالا می‌برد.
کارایی
پرطرفدار بودن لیزیک بی‌دلیل نیست، کارایی این روش برای اکثر بیماران فوق‌العاده است. بیمارانی که عمل لیزیک را به PRK ترجیح می‌دهند، از کوتاه‌تر بودن دوران بهبود و بازیابی سریع‌تر قدرت دید رضایت دارند. به علاوه نرخ پسرفت لیزیک بسیار پایین است و فقط پنج تا 10 درصد بیماران در سال‌های آتی به درمان ثانویه نیاز پیدا می‌کنند.
خطرها و عوارض جانبی
با این حال لیزیک نیز عوارض خاص خود را دارد. اگر ضربه شدیدی به سر وارد شود، فلپ بافت قرنیه جابجا می‌شود، این عارضه یک مورد اورژانسی است و ممکن است آسیب بلندمدتی به چشم بزند. البته چنین پیش‌آمدی بسیار نادر است. پس از آن که فلپ در جای خود التیام یافت، بعید است جابجا شود. همچنین بسیاری از بیماران از خشکی چشم شکایت دارند که یکی از عوارض جانبی جراحی است. آسیب دیدن عصب قرنیه در طول جراحی نیز باعث خشکی چشم می‌شود. دید برخی بیماران نیز در شب مختل می‌شود. دید بیماران در شب به دلایل زیر کاهش می‌یابد: ورم کردن قرنیه گاهی باعث از بین رفتن قدرت بینایی بیمار در شب می‌شود و مشکلاتی نظیر هاله بینی یا “ستاره” دیدن را نیز در شب به دنبال دارد. دید در شب گاهی به این دلیل کاهش می‌یابد که مردمک بیش از حد گشاد می‌شود و بزرگی آن با اندازه ناحیه اصلاح شده چشم تناسب ندارد. بسیاری از بیماران بلافاصله پس از جراحی با مشکل کاهش دید در شب مواجه می‌شوند، اما این عارضه معمولاً ظرف چند ماه آتی برطرف می‌شود. لیزیک خطرهای جدی‌تری را نیز به دنبال دارد. آسیب دیدگی‌های شدید و دائمی، برای مثال برجستگی قرنیه، اسکار، اصلاح غیرطبیعی، حساسیت به نورهای خاص و نابینایی، از جمله عوارض جدی لیزیک است که به ندرت بروز می‌یابد. اگر نیاز به جراحی دارید که کمترین وقفه‌ای را در زندگی روزمره‌تان ایجاد نکند، لیزیک انتخاب مناسبی به شمار می‌رود. دوران بهبود جراحی لیزیک بسیار کوتاه است و اکثر بیماران متوجه بهبود آنی بینایی می‌شوند و از همان فردای عمل از مزایای کامل آن برخوردار می‌گردند.
پی آر کی
پی آر کی مخفف کراتکتومی فوتورفرکتیو است. PRK قبل از لیزیک به عنوان روشی برای دسترسی یافتن به قرنیه ابداع شد، اما هنوز هم در بعضی شرایط بهترین و ایمن‌ترین روش جراحی رفع عیوب انکساری است. جراح لایه بسیار نازکی از بافت قرنیه، اپیتلیوم، را با لیزر یا با محلول الکل و چاقوی ظریف جراحی به طور دستی برمی‌دارد. بافت برداشته شده بسیار نازک‌تر از فلپی است که در عمل لیزیک بریده می‌شود و لایه استروما در آن وجود ندارد. تفاوت دیگر PRK با دیگر جراحی‌های لیزر چشم این است که این لایه بافتی نازک به سرجای خود برگردانده نمی‌شود، چون اپیتلیوم خود را ترمیم می‌کند. بنابراین احتمال جابجایی فلپ وجود ندارد. سپس جراح سطح قرنیه را با لیزر اگزایمر تغییر شکل می‌دهد و در پایان لنز تماسی را به عنوان پانسمان روی چشم قرار می‌دهد تا در زمانی که اپیتلیوم خود را ترمیم می‌کند و معمولاً سه تا چهار روز طول می‌کشد، از چشم محافظت کند.
کارایی
مزیت پی آر کی بر دو روش لیزیک و لازک این است که در این روش احتمال جابجا شدن فلپ وجود ندارد. همچنین چون در روش پی آر کی فقط لایه اپیتلیوم برداشته می‌شود و فلپ حاوی لایه استروما نیست، ساختار قرنیه و پوشش روی آن مانند لیزیک که جراح برش را در عمق بیشتری ایجاد می‌کند، آسیب مستقیم نمی‌بیند. در نتیجه جراحی پی آر کی روشی مناسب برای بیمارانی است که قرنیه نازک دارند، همچنین پی آر کی به سربازان یا ورزشکاران علاقمند به ورزش‌های پربرخورد توصیه می‌شود، چون پس از این روش احتمال جابجایی فلپ وجود ندارد.
خطرها و عوارض جانبی
با این حال چون در روش پی آر کی لایه اپیتلیوم برداشته می‌شود، این روش دردناک‌ترین جراحی لیزری چشم است و بیمار معمولاً تا چند روز از درد و ناراحتی شدیدی رنج می‌برد. همچنین باز هم به علت جدا کردن لایه اپیتلیوم مدت بیشتری طول می‌کشد تا بیمار قدرت بینایی خود را بازیابد. یک تا دو هفته زمان می‌برد تا بیمار بینایی کامل خود را بازیابد، در این بین برخی بیماران باید سه تا شش ماه به انتظار بازیابی کامل بینایی بمانند. بسیاری از بیماران دو چشم را همزمان عمل نمی‌کنند و منتظر می‌مانند تا چشم عمل شده بهبود یابد. به این ترتیب بیمار مطمئن است که در دوران التیام حداقل یک دید جزیی دارد.
لازک
لازک (کراتومیلوز اپیلیتوم با لیزر) از مزایای هر دو روش لیزیک و پی آر کی برخوردار است و در عین حال احتمال بروز عوارض پس از آن پایین است. بافت اپیتلیوم در روش لازک مانند روش PRK با محلول الکل ضعیف می‌شود. سپس جراح با چاقو و بدون استفاده از لیزر بافت را با احتیاط می‌برد و فلپ نازکی را از بافت بلند می‌کند. ضخامت فلپ در روش لازک حدود 50 میکرون و در روش لیزیک 100-180 است. در مرحله بعد جراح سطح قرنیه را با لیزر تغییر شکل می‌دهد و پس از آن اپیتلیوم را به سر جای خود برمی‌گرداند. در انتها نیز مانند روش پی آر کی لنز پانسمان روی چشم قرار داده می‌شود تا اپیتلیوم به مرور ترمیم یابد و روی چشم را بپوشاند. شاید کمی گیج کننده به نظر برسد، اما فرق اصلی بین لیزیک و لازک به ضخامت بافت برش داده شده مربوط می‌شود. در روش لیزیک اپیتلیوم و بخشی از لایه استروما برش داده و بلند می‌شود. اما در روش لازک و پی آر کی فقط و فقط لایه اپیتلیوم برداشته می‌شود.
کارایی
بسیاری از بیماران لازک را به دلیل کم‌خطرتر بودن به لیزیک ترجیح می‌دهند، چون همان طور که گفته شد قرنیه در روش لازک کمتر در تماس مستقیم با لیزر قرار دارد. تفاوت لازک با پی آر کی در این است که لایه اپیتلیوم در روش لازک حفظ می‌شود و در انتها سر جای خود برگردانده می‌شود تا به مرور التیام یابد. برای بیمارانی که قرنیه نازک دارند، لازک بهتر از لیزیک است، چون در روش لازک برش بافتی نازک‌تر است. بنابراین لازک برای بیماران دچار خشکی چشم گزینه مناسب‌تری است. آمار و ارقام نشان می‌دهد که درصد بیماران دچار خشکی چشم پس از لازک کمتر از لیزیک است. به علاوه همان‌طور که اشاره شد در لازک و پی آر کی پوشش روی قرنیه به اندازه لیزیک از بین نمی‌رود.
خطرها و عوارض جانبی
دوران بهبود لازک طولانی‌تر از لیزیک است، چون اتصال مجدد لایه اپیتلیوم مدتی طول می‌کشد و محلول الکل نیز چشم را تحریک کرده است. دوران بهبود پس از لازک چهار تا هفت هفته است و بیمار بینایی کامل را پس از یک تا دو هفته به دست می‌آورد. دوران بهبود لازک غالباً از پی آر کی کوتاه‌تر است، چون لایه اپیتلیوم جدا نمی‌شود و لازم نیست برای رشد مجدد آن صبر کرد. البته حفظ لایه اپیتلیوم احتمال بروز عوارض جزیی مربوط به فلپ را در آینده افزایش می‌دهد.
منبع: شعار ایران
