شیر مادر اولین غذایی است که به نوزاد داده می‌شود در واقع خداوند مهربان بهترين غذای ممکن را با کيفيت و کميت از شیره  وجود مادر تمام در اختيار کودک قرار داده است. اهمیت  این اکسیر حیات ماه های اولیه  زندگی تا به آ‌جایی است  که در قرآن نیز به آن اشاره شده است از جمله در  آیه 233 سوره بقره  خداوند می‌فرماید: « مادران، فرزندان خود را دو سال تمام، شیر مى‌دهند. این براى کسى است که بخواهد دوران شیرخوارگى را تکمیل کند. و بر آن کس که فرزند براى او متولد شده؛  پدر لازم است خوراک و پوشاک مادر را به طور شایسته در مدت شیر دادن بپردازد هیچ کس موظف به بیش از مقدار توانایى خود نیست! نه مادر حق ضرر زدن به کودک را دارد، و نه پدر. و بر وارث او نیز لازم است این کار را انجام دهد هزینه مادر را در دوران شیرخوارگى تأمین نماید و اگر آن دو، با رضایت یکدیگر و مشورت، بخواهند کودک را زودتر از شیر باز گیرند، گناهى بر آنها نیست و اگر خواستید دایه اى براى فرزندان خود بگیرید، گناهى بر شما نیست; به شرط این که حق گذشته مادر را به طور شایسته بپردازید. و از مخالفت فرمان خدا بپرهیزید! و بدانید خدا، به آنچه انجام مى دهید، بیناست!»

مزایای شیرمادر

امروز کارشناسان متفق‌القول به این باور رسیده‌اند که شیر مادر غذای مخصوص نوزادان، دارای مقادیر زیادی پروتئین، چربی و کربوهیدرات‌هاست؛ به صورتی‌که محتوای آن با دیگر شیرهای دیگر بسیار متفاوت بوده و تنها ویژه فرزند انسان است. این شیر به دلیل تازه بودن از نظر احتمال آلودگی میکروبی مطمئن است و  بهترین ماده غدایی برای تمامی شیرخواران حتی نوزادان نارس شیر مادرشان محسوب می‌شود، البته با توجه به وضعيت ويژه نوزاد ترکيب شير مادر نيز تغيير می‌کند. شير مادران کودکان نارس با ترکيب شير مادر کودکان ديگر متفاوت است شیر مادر حاوی مواد ضد میکروبی طبیعی و سلول‌های ایمنی است و به صراحت می‌توان این مشخصه را از اعجاز شیر مادر دانست  که خداوند دروجود زنان به ودیعه گذاشته است  تا به فراخورنیاز فرزند خویش به او بخوراند.

به طور کلی مهم‌ترین مزیتی که شیر مادر دارد  آن است که مادران شیرده کمتر دچار سرطان پستان و تخمدان و دهانه رحم می‌شوند. محققان در مطالعات جدید خود به این نتایجه رسیده‌اند که میزان زیادی پروتئین ضد سرطان (TRAIL ) در شیر مادر وجود دارد كه می‌تواند منبع خاصیت ضد سرطانی شیر انسان باشد؛ درحالی‌كه در شیر خشك اصلا TRAIL وجود ندارد و حتی به دلیل  افزودنی‌های شیمیایی برای نوزادان بستر خطرناکی هم هستند.در تحقیقی دیگر هم دانشمندان مشخص کرده‌اند مادرانی که نوزادشان را با شیر خود تغذیه می‌کنند باعث می‌شوند که فرزندشان ۱۹ درصد کمتر در معرض ابتلا به سرطان خون در دوره کودکی یا حتی پس از آن قرار گیرد. این تحقیقات نشان داده کودکانی از شیر مادرشان تغذیه نکرده‌اند بیشتر امکان دارد که در سنین ۳ تا ۵ سالگی دچار سرطان خون شوند. سید جواد علوی کارشناس طب سنتی هم  دراین بار می‌گوید:« نوزادانی که به‌مدت یک سال از شیر مادر تغذیه می‌کنند، نسبت به کودکانی که از شیرخشک تغذیه می‌کنند، کمتر مبتلا به عفونت حاد می‌‌شوند؛ بر اساس توصیه سازمان جهانی بهداشت، تغذیه با شیر مادر به‌طور انحصاری تا 6 ماه و ادامه آن کنار تغذیه تکمیلی تا دو سال باید انجام شود.»

وضعیت شیردهی در ایران

با وجود اهمیت زیادی که شیر مادر دارد و حتی از دستورات  اکید خدا در قرآن نیز هست که زنان برای  تغذیه نوزادان خود از شیر خودشان استفاده کنند متاسفانه ضعیت شیردهی زنان در ایران  چندان که باید و شاید  رضایت بخش نیست. عواملی مانند کار، تحصیلات، بهم نخوردن تناسب اندام مادر، اعتقادات سنتی و قدیمی مانند  این‌که به خاطر زردی به نوزارد شیرخشک می‌خورانند و…  از مواردی هستند که باعث می‌شوند  از شیر مادر استفاده نشود.

براساس گفته‌های معاون بهداشتی وزیر بهداشت و مقایسه آن با آمارهای ارایه‌شده توسط رییس اداره سلامت کودکان و ترویج تغذیه با شیر مادر وزارت بهداشت، شاهد کاهش تغذیه با شیر مادر تا 6 ماهگی از 90 درصد به 82 درصد هستیم. همچنین تغذیه انحصاری با شیر مادر از 9 درصد در سال 71 به حدود 55 تا 56 درصد در اواخر دهه هفتاد و 53 درصد در سال 93 رسیده و از سال 93 به بعد نیز آماری در این رابطه اعلام نشده است.

به غیر از افرادی که به دلایلی نمی‌توانند از شیر خود  برای تغذیه فرزندانشان استفاده کنند و به ناچار از شیر های ساختگی استفاده می‌منند متاسفانه خیلی از زنان به دنبال تبلیغاتی که می‌شود  راحت‌ترین کار را دادن شیر خشک به بچه‌های خود می‌دانند و از آن‌جا دراغلب موارد سودجویان از نیاز افراد  سوءاستفاده می‌کنند وحجم شیرخشک‌های وارداتی فاسد و قاچاق در کشور بالاست نمی‌توان به سلامت آن‌ها اعتمادی کرد.

 شیرخشک‌های فاسدی که به گفته کارشناسان حوزه سلامت امکان دارد باعث مسمومیت و حتی مرگ نوزادان شیرخوار هم شود. علاوه بر این شیر خشک‌های رژیمی نیز که با قیمت  نازل‌تر فروخته می‌شوند و افراد کم درآمد از آن‌ها استفاده می‌کنند هم قابل اطمینان نبوده و باید در مصرف آن‌ها احتیاط کرد. دکتر سیامک افاضلی داروساز و مدیرعامل یکی از بزرگترین کارخانه‌های داروسازی درکشور با تایید رژیمی بودن شیرخشک‌های فاسد که برای نوزادان با شرایط سلامت خاص تجویز می‌شود می‌گوید:« متاسفانه شیرخشک‌های رژیمی در کشور، در دوره‌های زمانی خاصی نایاب می‌شود و تقاضای بازار برای آن زیاد می‌شود و در چنین شرایطی مردم حاضرند شیرخشک قاچاق را به هر قیمتی و با هر شرایطی خریداری کنند؛ چنان‌چه امکان مرگ نوزادان با مصرف شیرخشک تاریخ گذشته، بسیار بالاست چراکه بدن نوزادان بویژه آن‌ها که در شرایط سلامت خاص هستند و باید شیرخشک رژیمی مصرف کنند، ضعیف است.»

لزوم فرهنگ سازی رساانه ها در شیردهی ماردان

فراموش نکنیم موضوع سلامت زنان و نوزادان موضوع ساده‌ای نیست تا از کنار آن به سادگی عبور کنیم؛ چراکه اگر امروز سلامت  نوزدان تضمین نشود فردا باید با صرف هزینه‌های بالا  آن را جبران کرد  که البته گاه همه  مشکلات  جبران پذیر نیست. به طور قطع  کاهش آمار بیماری‌های عفونی و تنفسی، هم‌افزایی روابط عاطفی بین مادر و کودک و کاهش اختلالات و بیماری‌های روانی از شاخص‌ترین مزایای تغذیه کودک با شیر مادر به شمار می‌رود که به نوعی با سلامت جامعه هم ارتباط دارد.

 لذا با  لزوم فرهنگ سازی درست توسط رسانه‌ها برای استفاده از شیر مادر امروز می‌توان تا اندازه زیادی سلامت مادران و نوزادان آن‌ها در نتیجه جامعه را با صرف هزینه  کمی تامین کرد؛ از سویی این فرهنگ سازی‌ها نقش مهمی در کاهش تغذیه کودکان با خوراک مصنوعی دارد. البته مادران شاغل هم  باید مورد حمایت کارفرمایان خود قرار بگیرند تا مبادا از سرناچاری کار و مزایای آن را به خصوص در زمان‌های ابتدایی بر سلامت نوزاد خود ترجیح بدهند.

  علاوه بر موارد  ذکر شده در بالا، نیاز به نظارت و کنترل و برخورد جدی با سوداگرانی است که منافع شخصی و گروهی خود را بر سلامت  فرزندان  کشورمان  ترجیح می‌دهند و با  کمک رانت و موقعیت‌هایی که دارند بی‌محابا اقدام به قاچاق و وارد کردن شیرخشک‌‌های فاسد  در کشور می‌کنند و عواقب بسیار بد و جبران ناپذیری به جامعه وارد می‌سازند.

منبع:طنین یاس