براساس آمارهای موجود از حدود 200 گونه متفاوت عقرب که در سراسر دنیا پراکنده است، تنها حدود 20 گونه آن ها سمی هستند، در بین آنها گونه Mesobuthus Tamulus که نوعی عقرب قرمز هندی است، کشنده ترین گونه می باشد که میزان کشندگی آن در ایالت های هند بین 40 تا 30 درصد گزارش شده است.
عقرب زرد کوچک (گادیم) از جمله شایع ترین عقرب ها در استان هرمزگان است که به علت داشتن نیش کوچک، درد زیادی ایجاد نمی کند و فرد گاهی متوجه عقرب زدگی نمی شود به همین دلیل به مرکزهای درمانی مراجعه نکرده یا دیر مراجعه می کند که این تاخیر می تواند شدت علائم را چند برابر کرده و حتی منجر به مرگ شود.
فعالیت عقرب ها با گرم شدن هوا در فصل بهار و تابستان، افزایش می یابد به همین دلیل بیشترین موارد عقرب زدگی در ماه های گرم سال اتفاق می افتد.
این بند پایان روزها در منازل، لابلای لباس ها، وسایل خواب و هر نقطه ای که از دسترس دور باشد پنهان می شوند و با تاریک شدن هوا از لانه های خود خارج می شوند.
کودکان، افراد مسن، کشاورزان، کارگران و زنان خانه دار بیشتر در معرض خطر عقرب زدگی قرار دارند.
با توجه به خطر مرگ در پی گزش این حشره، کارشناسان بر اقدام درمانی درست و سریع در این خصوص تاکید دارند.
مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در همین ارتباط گفت: زهر بیشتر عقرب های سمی باعث نابودی گلبول های قرمز خون شده و در محل گزش نیز تغییر رنگ موضعی و تورم دردناک ایجاد می کند.
دکتر فاطمه نوروزیان بیان داشت: فردی که دچار گزش با این حشره شده حتما باید توسط پزشک معاینه شده و با تزریق سرم ضد عقرب درمان شود.
وی ادامه داد: علامت های عقرب گزیدگی با توجه به سن فرد عقرب زده، نوع عقرب، محل و ساعت گزش متفاوت است و واکنش ساده مانند خارش، قرمزی پوست، تورم و خون مردگی و یا علامت های شدید تر مانند تغییرات فشار خون، نارسایی تنفسی و از کارافتادگی کلیه را ایجاد می کند و در صورت تاخیر در درمان منجر به مرگ می شود پس باید خطر عقرب زدگی را جدی بگیریم.
دکتر نوروزیان تصریح کرد: با توجه به آمار بالای گزش ناشی از عقرب تمام مرکزهای بهداشتی درمانی در استان با وجود تمام کمبود ها و مشکلات، دارای سرم ضد عقرب هستند و در مواقع ضروری و مراجعه بیمار جهت درمان از این سرم استفاده می شود و کمبودی در این زمینه وجود ندارد.
وی خاطر نشان کرد: اوضاع کسی که دچار عقرب گزیدگی شده، نباید بی اهمیت تلقی شود چرا که ممکن است جان بیمار در خطر باشد و اهمال کاری به مرگ وی منجر شود.
این مقام مسئول تاکید کرد: فردی که دچار عقرب زدگی می شود باید در اولین فرصت به بیمارستان رسانده شود و نیاز است آزمایش های ویژه ای برای بیمار انجام شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان نیز گفت: فرد عقرب زده باید خونسردی خود را حفظ کند و در صورت امکان، عضو عقرب زده را ثابت یا بی حرکت نگاه داشته و پایین تر از سطح قلب قرار دهند.
دکتر غلامعلی جاودان افزود: 2 تا سه سانتی متر بالاتر از محل عقرب زدگی را با یک طناب، پارچه و یا رگ بند که حداقل یک انگشت از زیر آن رد شود ببندید و فرد را در کوتاه ترین زمان به مرکز درمانی برسانید.
وی تاکید کرد: استفاده از داروهای محلی، داغ کردن، تیغ زدن و سوزاندن به هیچ وجه توصیه نمی شود.
از جمله راهکارهایی که برای پیشگیری از عقرب گزیدگی از سوی کارشناسان حشره شناسی توصیه می شود می توان به بهسازی محیط کار در منزل، نصب توری در پنجره ها، پوشاندن فاصله در و کف زمین و درز دیوارها، جلوگیری از تلمبار کردن نخاله های ساختمانی، استفاده از تختخواب در محیط های باز و قرار گرفتن پایه های آن در یک ظرف محتوی آب یا نفت و رعایت فاصله 30 سانتی متری تخت با دیوار اشاره کرد.
از دیگر راه های پیشگیری بازرسی کناره های اتاق در زمان خواب، جلوگیری از انبار شدن لباس ها، کنترل کفش ها و لباس ها، استفاده از دستکش و چکمه توسط کشاورزان و نگهداری مرغ و خروس با حفظ بهداشت محیط است.
براساس اعلام دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در پنج ماهه اول امسال ، یک هزار مورد عقرب گزیدگی در این استان ثبت شده که دو مورد آن منجر به فوت شده است.
سال گذشته نیز بیش از سه هزار مورد عقرب گزیدگی در هرمزگان ثبت شده که سه مورد فوتی به دنبال داشته است.
جدیدترین مورد عقرب گزیدگی در استان هرمزگان در چند روز گذشته در شهرستان بشاگرد اتفاق افتاده که طی آن یک زن 76 ساله بر اثر گزش این حشره سمی جان خود را از دست داد.
این بیمار که در روستای دهندر در گافر بشاگرد دچار عقرب گزیدگی شده بود پس از مراجعه به بیمارستان سردشت و تزریق سرم، با نظر کادر درمانی مرخص شده است.
دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در خصوص مرگ این بیمار، اعلام کرده است: گزارش بیمارستان بشاگرد نشان می دهد بیمار یاد شده پس از آنکه در ساعات شب دچار عقرب گزدیدگی شده است، زمان طلایی درمان را از دست داده و ظهر روز بعد به بیمارستان مراجعه کرده است.
براساس این گزارش بیمار پس از مراجعه دیر هنگام، با وجود نداشتن علائم بالینی، سرم ضد عقرب دریافت کرده و مرخص شده و کادر درمانی هنگام ترخیص به بیمار گفته اند اگر دچار عوارض خاصی شد دوباره مراجعه کند.
بیمار پس از مراجعه به منزل، دچار مشکلاتی از جمله مشاهده خون در ادرار شده و دوباره به بیمارستان مراجعه می کند که با توجه به وخامت حال وی به بیمارستان میناب اعزام می شود اما به دلیل گسترش سم و عوارض ناشی از تاخیر در مراجعه به موقع، جان خود را از دست می دهد.
مسئولان این دانشگاه در پاسخ به این پرسش که چرا بیمارستان بشاگرد بیمار را بدون کامل شدن درمان و رفع خطر جانی از بیمارستان مرخص کرده ، بیان داشته اند: این موضوع نیازمند پیگیری بیشتر است اما اگر بیمار عقرب گزیده در شش ساعت اول مراجعه نکند، به نوعی شانس درمان کامل را از دست می دهد و هر چه زمان بیشتری بگذرد، به دلیل نفوذ سم در جریان خون با خطر مرگ مواجه می شود.
