هنگامی که مایع اطراف جنین یا مایع آمنیوتیک از حد استاندارد خود فراتر رود و بیشتر گردد، در اصطلاح پزشکی زن باردار به پلی هیدرآمنیوس دچار شده است. اگر پس از اندازه گیری توسط پزشک، عددی که از آزمایش بدست می آید، بیشتر از 25 باشد برای بررسی های بعدی پلی هیدرآمنیوس به پزشک متخصص سفارش می شود.
موارد خفیف پلی هیدرآمنیوس به ندرت نیاز به درمان دارند و ممکن است خود به خود رفع شوند. معمولا بدون مداخله در برخی از موارد که سبب ناراحتی می شوند، می توان ادامه بارداری را کنترل کرد.
در سایر موارد، درمان برخی بیماری های زمینه ای مانند دیابت ممکن است باعث رفع پلی هیدرآمنیوس شود.
اگر پلی هیدرآمنیوس با احتمال زایمان زودرس، تنگی نفس یا درد شکمی همراه باشد، نیاز به درمان ویژه در بیمارستان دارد.
وظایف مایع آمنیوتیک در بارداری چیست؟
همانگونه که در بالا اشاره شد، حفاظت جنین در مقابل ضربه و محافظت از بند ناف در مقابل تحت فشار قرار گرفتن یکی از وظایف این مایع می‌باشد. بند ناف تحت فشار قرار گرفته می‌تواند در فرایند اکسیژن رسانی دچار اختلال شده و این باعث به خطر افتادن جنین می‌شود. سایر وظایف این مایع شامل موارد زیر می‌باشد:
– حفاظت از جنین و رحم در مقابل عفونت
– منبع موقت غذایی برای جنین
– کمک رسانی به جنین برای تنفس و تحرک
– حفظ دمای ثابت برای محیط رشد و نمو جنین
– کمک به رشد و بهبود عملکرد ریه، کلیه و دستگاه گوارش
علت پلی هیدرآمنیوس
– در بیشتر موارد نامشخص است.
– ناهنجاری دستگاه عصبی جنین
– دیابت در جنین
– مصرف مواد مخدر توسط مادر
– برخی عفونت ها در مادر
– ایدیوپاتیک
– افزایش برون‌ده ادراری جنین: ماکروزومی، ترانسفیوژن قل به قل، تومور هیدروپس فتالیس.
– کاهش جذب جنین از راه لوله گوارش: گاستروشزی، اگزومفالوس²، آترزی مری، آترزی دئودنوم، بیماری هیرشپرونگ.
– کاهش میزان بلع جنین: آننسفالی، اسپینا بیفیدا، تومور‌های صورت، ماکروگلوسی، دیستروفی میوتونیک.
– افزایش ترشح مایع آمنیوتیک به وسیله جفت بزرگ: دیابت، بارداری چند قلو.
– افزایش دفع ادرار در صورت وجود برخی ناهنجاری های دستگاه عصبی جنین می تواند باعث پلی هیدرآمنیوس شود.
– افزایش مایع آمنیون در زنان دیابتی معمولا در سه ماهه سوم رخ می دهد.
– در زنان دیابتی نیازمند مصرف انسولین خطر بروز این عارضه 5 برابر بیشتر است.
علائم پلی هیدآمنیوس
– تنگی نفس شدید (گاهی مادر تنها در حالت ایستاده قادر به نفس کشیدن است)
– تورم پاها، ناحیه تناسلی و دیواره شکم
– در موارد نادر به علت فشار زیاد رحم روی مجاری ادراری، کاهش دفع ادرار رخ می دهد.
– دشوار شدن شنیدن صدای قلب جنین
پیامد های حاملگی در موارد پلی هیدرآمنیوس
– جدا شدن زودرس جفت (دکولمان جفت)
– اختلال عملکرد رحم
– خونریزی بعد از زایمان
تدابیر درمانی پلی هیدرآمنیوس
در اولین قدم ضروری است علت زیاد شدن مایع آمنیون مشخص شود. درمان، تنها در موارد علامت دار لازم است. در صورتی که سونوگرافی وجود نقص قابل توجهی را در جنین نشان دهد، مشاوره با والدین باید انجام شود.
– از آنجایی که ناهنجاری های جنینی سهم عمده ای در بروز این اختلال دارند ضروری است سلامت جنین با انجام سونوگرافی سلامت تا حد ممکن تضمین شود.
– با آزمایش قند خون پزشک مادر را از نظر ابتلا به دیابت بررسی می کند. در صورت کنترل قند خون مادر، پلی هیدرآمنیوس نیز بر طرف خواهد شد.
– در موارد خفیف، استفاده از مسکن شبانه برای رفع احساس ناراحتی موثر خواهد بود.
– آمنیوسنتز (با خارج کردن در حدود 500 میلی لیتر مایع) و یا تجویز ایندومتاسین (برای کاهش برون‌ده ادراری جنین)، را باید در نظر گرفت. تجویز ایندومتاسین در 50 درصد از موارد، موثر است، ولی ریسک PDA و نارسایی کلیوی را افزایش می دهد.
– افزایش شانس بقاء جنین.
عوارض پلی هیدرآمنیوس
مال پرزانتاسیون، مرده زایی، دکولمان، پرولاپس بند ناف، خونریزی پس از زایمان، خونریزی قبل از زایمان، افزایش شانس زایمان سزارین.
در صورتی که مادر تنگی نفس و دردهای شکمی داشته و به دشواری راه می رود، بستری در بیمارستان توصیه می شود. استراحت در بستر و محدودیت مصرف آب و نمک بی تاثیر است اما میتوان یک دوره درمان کوتاه مدت با داروی اندومتاسین برای مادر آغاز کرد.
کم کردن مایع آمنیون با خروج مایع طی آمنیوسنتز نیز میسر است هر چند که یک درمان موقت برای کاهش علائم مادر است.
تأثير پلی هيدرآمنيوس بر زايمان
پلی هيدرآمنيوس خطر زايمان زودرس را افزايش می دهد بنابراين مادر بايد تحت نظر باشد. با شروع مراحل زايمان، خارج شدن مقدار زيادي مايع از رحم خطر پارگي جفت (جدا شدن زودرس جفت) يا پرولاپس بند ناف(قرار گرفتن بند ناف در گردن رحم و احتمال تحت فشار قرار گرفتن آن) را افزايش مي دهد. هر دو اين وضعيت ها كودك را در خطر كمبود اكسيژن قرار داده و ممكن است نياز به سزارين اورژانس باشد.
توصیه های مقابله با عوارض پلی هیدرآمنیوس
– سعی کنید استراحت کنید به خصوص در مراحل آخر بارداری
– وعده های غذایی سبک میل کنید.
– از انجام حرکات سریع اجتناب کنید.
– در هنگام خواب با استفاده از بالش شکم خود را حمایت کنید.
– از ادویه های تند و هر نوع غذایی که منجر به تشدید سوزش سردل می شود اجتناب کنید.
– بلافاصله پس از صرف غذا دراز نکشید.
– در هنگام انجام کارها حتما از کسی کمک بگیرید.
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است
