بسیاری از خانم های باردار تصور می کنند توصیه پزشکان به پیاده روی و داشتن تحرک به خصوص در ماه های آخر بارداری تنها به دلیل زایمان راحت تر است. اما این پیاده‌روی و تحرک به جز اینکه باعث بهتر شدن جریان خون در رگ‌ها می‌شود، از بروز آمبولی ریه که بیماری شایعی در قبل و بعد از زایمان است هم جلوگیری می‌کند.
آمبولی ریه پس از زایمان
آمبولی ریه به مسدود شدن عروق ریه و انسداد مکانیکی در شریان‌های ریه گفته می‌شود. آمبولی ریه بعد از زایمان در هر 7هزار حاملگی یک‌بار رخ می‌دهد گرچه احتمال بروز آن هم قبل از زایمان و هم بعد از زایمان وجود دارد. نحوه بروز این عارضه در قبل و بعد از زایمان یکسان است اما آمبولی‌هایی که پس از زایمان اتفاق می‌افتند، درصد مرگ و میر بیشتری دارند
لخته شدن ورید‌های عمقی همراه با آمبولی ریه
تقریبا 70 درصد از کسانی که دچار آمبولی ریه می‌شوند، لخته شدن ورید‌های عمقی هم در آنها مشاهده شده است. این عارضه ممکن است هم در زایمان طبیعی و هم در سزارین اتفاق بیفتد. اما درصد آن در زایمان سزارین بیشتر است چون در سزارین بیمار جراحی شده و مقداری خون از دست داده است که همین می‌تواند از عوامل بروز آمبولی باشد. خطر بروز آمبولی ریه در مادران از هفته اول بعد از زایمان تا 6 ماه بعد وجود دارد اما در اولین هفته پس از زایمان بیشتر اتفاق می‌افتد. خانم‌هایی که تازه زایمان کرده‌اند ممکن است در هفته اول تحرک‌شان کم شود و همین کم‌تحرکی یکی از فاکتور‌های بروز آمبولی است.
علائم آمبولی را بشناسید
از علائم آمبولی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– تنگی نفس ناگهانی در بیمار، که شایع‌ترین نشانه است و تقریبا در 80 درصد از بیماران دیده می‌شود.
– درد قفسه سینه
– سرفه
– سنکوپ
– خونریزی ریوی ( شامل سرفه‌های خونی یا خلط خونی می‌شود که از علائم بالینی آمبولی هستند )
در صورتی که آمبولی ریه به مرحله حاد و پر‌خطر برسد و 60 تا 85 درصد از عروق ریه مسدود شوند، فشار خون ریه اتفاق می‌افتد. اما اگر 75 تا 85 درصد عروق ریه مسدود شوند، گردش خون ریه مسدود شده و به مرگ ختم می‌شود. با لخته شدن ورید‌های عمقی،لخته خون ایجاد شده و ورید مسدود می‌شود که به آن ترومبوز می‌گویند.
عوامل بروز آمبولی
– زایمان سزارین
– دیابت
– خونریزی
– کم‌خونی
– ویار شدید حاملگی
– بی‌تحرکی (شامل کسانی می‌شود که در دوره بارداری باید استراحت داشته باشند و یا کسانی که بعد از بارداری تحرک چندانی ندارند)
– چاقی
– حاملگی چند‌قلویی
– فشار‌خون حاملگی (پره‌اکلامپسی)
– عفونت بعد از زایمان
– بارداری در سن بالاتر از 35 سالگی
– دخانیات (بیش از 10 سیگار در روز)
– سابقه ترومبوز یا آمبولی
– سرطان
– لوپوس (نوعی بیماری پوستی)
– مسافرت‌های طولانی و بی‌تحرکی زیاد ناشی از آن
– سندروم نفروتیک (سندرومی مرتبط با کلیه‌ها)
– خونریزی بعد از زایمان
– تزریق خون
– بیماری قلبی
– جراحی ارتوپدی بر اثر شکستگی پا که بی‌تحرکی ناشی از آن موجب بروز آمبولی شده و خود این جراحی هم یکی از عوامل بروز آن است.
علائم ترومبوز
ترومبوز علائم تیپیک ندارد اما معمولا شروع آن سریع و ناگهانی است. معمولا درد و ورم ساق و ران پا در این افراد قابل مشاهده است. اما گاهی تشخیص آن بسیار مشکل است چون خانم‌های باردار به دلیل بارداری ورم می‌کنند و نمی‌توان هر ورمی را به ترومبوز نسبت داد. البته اکثر این افراد نشانه‌ای ندارند و روش‌های تشخیصی هم با نظر پزشک انجام می‌شود.
آمبولی مایع آمنیوتیك از عوارض سزارین
پیشگیری و درمان آمبولی
خانم‌ها برای پیشگیری از آمبولی ریه، باید به موارد زیر توجه داشته باشند:
– مراقبت‌های بارداری را انجام دهند.
– به پزشک شرح‌حال مناسب بدهند و اگر سابقه‌ای از لخته شدن خون در خانواده دارند به او بگویند.
– نباید بی‌تحرک بمانند.
– باید کم‌خونی‌شان را اصلاح کنند.
– بعد از زایمان نباید به مدت‌های طولانی دراز بکشند.
– نباید سیگار بکشند.
– باید از جوراب‌های واریس یا الاستیک استفاده کنند.
برای پیشگیری از بروز این عارضه در بیمارانی که زمینه ارثی دارند و یا مشکوک به آمبولی هستند، دارو‌های ضد‌انعقادی تجویز می‌شود. ضمن اینکه درمان آمبولی هم معمولا با هپارین و دارو‌های ضد‌انعقادی انجام می‌شود.
تحرک و مصرف مایعات فراوان مانع آمبولی می‌شود
مصرف مایعات فراوان و تحرک پس از عمل جراحی می‌تواند مانع لخته شدن خون در رگ‌ها و آمبولی شود. برخلاف تصور برخی زنان چیزی به نام استراحت پس از زایمان وجود ندارد زیرا استراحت موجب لخته شدن خون می‌شود چنانچه فردی مجبور است در تخت بماند باید پاهای خود را مدام تکان بدهد.
شاید شما هم زمینه ژنتیکی داشته باشید
جالب است بدانید که بسیاری از افراد اصلا نمی‌دانند که سابقه ژنتیکی این بیماری را دارند. افرادی که سابقه‌ی مرگ ناگهانی در اثر آمبولی ریه در خانواده دارند و یا افرادی از خانواده‌ی نزدیک‌شان دچار ترومبوز شده‌اند و چنین تجربه‌هایی دارند ممکن است مشکوک به آمبولی ریه باشند. همچنین خانم‌هایی که دچار ترومبوز می‌شوند اما باردار نیستند و هیچ‌کدام از علائم آمبولی هم در آنها مشاهده نشده است، به احتمال زیاد زمینه ژنتیکی دارند.
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
بیشتر بخوانید:
خطرات ناشی از اختلال خواب در زمان بارداری
بی اشتهایی دوران بارداری را چگونه درمان کنیم؟
