تنگی نفس در سه ماه سوم بارداری و هم چنین در اوایل بارداری در میان زنان باردار امری طبیعی است. به طوریکه ۷۵ درصد از زنانی که تا به حال احساس تنگی نفس نداشته اند، در طول بارداری دچار نفس تنگی می‌شوند. اگر تنگی نفس به دلیل برخی فشارهای فیزیکی مانند بالا رفتن از پله‌ها باشد، در این صورت کاملاً طبیعی و بی‌ضرر است.
چه عواملی باعث تنگی نفس در بارداری می‌شود؟
مشکلات تنفسی در دوران بارداری به طور عمده به دلیل ایجاد تغییرات طبیعی در بدن انسان به منظور وفق دادن خود جهت نگه داشتن فرزند، رخ می‌دهد. این وضعیت همچنین تنگی نفس نیز نامیده می‌شود. در ادامه چند تغییر که در سه ماه‌های مختلف بارداری رخ می‌دهند و می‌توانند منجر به نفس تنگی شوند، ذکر شده است.
سه ماهه اول
– قفسه‌ی سینه جهت افزایش ظرفیت ریه بازتر می‌شود، و به سمت بالا و بیرون حرکت می‌کند بنابراین پوشیدن لباس‌های تنگ دشوار می‌شود.
– هورمون پروژسترون نیز در تنگی نفس نقش دارد. این هورمون باعث می‌شود بدن اکسیژن بیشتری را وارد جریان خون کند و در نتیجه باعث افزایش ظرفیت ریه می‌شود. بنابراین بدن باید تلاش بسیار زیادی جهت خروج میزان اضافی دی‌اکسید کربن کند.
– با اینکه تعداد تنفس مانند دوره‌ی پیش از بارداری است، اما عمیق‌تر نفس می‌کشید و این امر موجب احساس نفس تنگی می‌شود.
– همچنین، در اوایل بارداری، حجم خون تا حدود ۵۰ درصد افزایش می‌یابد، به همین دلیل قلب بیشتر از قبل کار می‌کند. این وضعیت باعث تنفس بیشتر حتی در زمانی که در حال استراحت هستید، می‌شود.
سه ماهه دوم
– هورمون‌های بارداری مانند سه ماهه اول به بدن امکان دریافت اکسیژن بیشتری می‌دهند، بنابراین باعث تحریک مغز جهت افزایش تعداد و عمق تنفس می‌گردد.
– هورمون‌ها همچنین موجب تورم مویرگ‌ها در دستگاه تنفسی شده که باعث می‌شود احساس کنید به سختی نفس می‌کشید.
سه ماهه سوم
– کودک در حال رشد و گسترش رحم به دیافراگم فشار وارد می‌کنند (عضله‌ای که زیر قفسه سینه قرار دارد) و میزان فضای ریه‌ها را محدود کرده و در نتیجه باز شدن آن دشوار می‌شود.
– بنابراین این وضعیت باعث سریع‌تر نفس کشیدن می‌شود انگار که در یک دوی ماراتون شرکت کرده‌اید. این حالت برای شما و جنین کاملا طبیعی و بی ضرر است.
– در طول سه ماهه آخر بارداری احساس نفس تنگی خواهید کرد به خصوص هنگامی که موقعیت جنین در بدن بالا باشد یا مایع آمنیوتیک بیش از حدی وجود داشته باشد.
همچنین ممکن است زمانی که از پله‌ها بالا می‌روید، اجسام سنگین حمل می‌کنید یا بطور غیر معمولی دچار افزایش وزن شده باشید، نفستان بند آید. تنگی نفس همچنین می‌تواند در زمانی که دوقلویا تعداد بیشتری باردار باشید رخ دهد. در این شرایط باید تا آنجا که می‌توانید استراحت کنید.
گاهی اوقات تنگی نفس می‌تواند نشان دهنده‌ی این باشد که مشکلی وجود ندارد. این شرایط عبارتند از:
– کم خونی: اگر دچار فقر آهن باشید، گلبول قرمز خونتان کم است (سلول‌های قرمز خون اکسیژن را از ریه‌ها به سایر نواحی بدن حمل می‌کنند و دی اکسید کربن را از بدن به ریه‌ها باز می‌گردانند) و بدن به سختی برای تامین اکسیژن شما و فرزندتان تلاش می‌کند. تنگی نفس به عنوان یکی از علائم کم خونی گسترش رخ می‌دهد.
– آسم: می‌تواند دلیل دیگری برای تنگی نفس باشد و در صورتی که مشکل تنفسیتان به دلیل این بیماری یا هورمون‌های بارداری باشد باید به پزشک مراجعه نمایید.
– اگر تنگی نفس همراه با سوزش قلب، تپش قلب یا سردی انگشتان دست و پا باشد می‌تواند نشان دهنده‌ی یک مشکل جدی قلبی یا ریوی باشد. در این صورت باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
چگونه می‌توان تنگی نفس در دوران بارداری را تسکین داد؟
1) تمرین وضعیت قرارگیری مناسب بدن
– وضعیت صحیح قرارگیری بدن باعث تسکین تنگی نفس می‌شود. در حالت نشسته قفسه‌ی سینه‌ی خود را بالا گرفته و شانه‌هایتان را عقب ببرید. این حالت فضای کافی برای باز شدن ریه‌ها را فراهم می‌کند.
– در حالت خوابیده با استفاده از چند بالش بدن خود را بالا نگه دارید تا باز شدن فضای حفره شکمی باعث تسکین شما شود.
– همچنین اگر به پهلو خوابیده‌اید از یک بالش اضافه برای بالا بردن سرتان استفاده کنید.
2) وضعیت خود را تغییر دهید
اگر قرار گرفتن در یک حالت برای مدت طولانی باعث احساس نفس تنگی می‌شود جهت تنفس راحت وضعیت خود را تغییر دهید. ممکن است بهتر باشد بایستید تا فشار بر روی دیافراگم کم شود.
3) آرام باشید
به علائم بدن خود توجه کنید و هر زمان نیاز به احساس آرامش دارد استراحت کنید. هنگامی که احساس می‌کنید نفستان بند آمده استراحت کنید. کاری که انجام می‌دهید را متوقف کنید و چند نفس عمیق بکشید تا زمانی که احساس بهتری کنید. حدود 20 دقیقه استراحت کنید و مجدداً فعالیت خود را از سر بگیرید.
4) تمرینات تنفسی انجام دهید
تمرینات تنفسی به افزایش ظرفیت ریه کمک کرده و امکان تنفس بیشتری را از سینه فراهم می‌کند (زیرا تنفس شکمی به دلیل گسترش رحم دشوار است). می‌توانید تمرینات تنفسی زیر را انجام دهید:
– نفس عمیق بکشید در حالی که دستان خود را به دو طرف و به سمت بالا می‌برید.
– سپس در حالی که دستانتان را دوباره به پایین می‌آورید نفستان را خارج کنید.
– در حالی که عمل دم را انجام می‌دهید سرتان را بالا برده و هنگام بازدم پایین بیاورید.
– با قرار دادن دستان خود روی قفسه سینه، نفس خود را به جای اینکه به شکم هدایت کنید به طرف سینه بکشید.
– هنگام نفس عمیق دنده‌ها را به طرف دستان خود فشار دهید. تنفس عمیق را تمرین کنید بطوری که هرگاه تنفس شکمی برایتان دشوار شد، بتوانید به راحتی تنفس از سینه را انجام دهید.
5) ورزش
عدم تناسب اندام و ورزش می‌تواند تنگی نفس را افزایش دهد، بنابراین برخی ورزش‌های سبک را تمرین کنید. هنگام ورزش کودک شما نیز باید اکسیژن کافی دریافت کند.
– تمرینات ایروبیک در اوایل بارداری می‌تواند تنفس را بهبود بخشد و نبض را کنترل کند. قبل از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک مشورت کنید.
– اگر هیچگونه فعالیتی را شروع نکرده‌اید اکنون زمان مناسبی برای شروع یوگا است. حرکات کششی یوگا امکان تنفس مناسب را فراهم می‌کنند.
– پیاده‌روی سریع و شنا نیز باعث افزایش توانایی تنفس عمیق و حفظ تناسب اندام می‌شود.
– به نشانه‌های بدن خود توجه کنید و در هیچ ورزشی افراط نکنید. این ورزش‌ها استقامت کافی برای کنار آمدن با علائم تنگی نفس را بطور موثری فراهم می‌کنند.
چگونه می‌توان از تنگی نفس در بارداری جلوگیری کرد؟
1) به اندازه کافی آب بنوشید
تنگی نفس یکی از علائم شایع کم شدن آب بدن است. آب کافی بنوشید و از نوشیدنی‌هایی همچون قهوه، چایی، نوشابه و الکل پرهیز کنید. این نوشیدنی‌ها باعث اضافه وزن شده و می‌توانند تنگی نفس را بدتر کنند.
2) غذای سالم بخورید
شما باید وزن خود را در دوران بارداری کنترل کنید. درست از زمانی که برای باردار شدن برنامه‌ریزی می‌کنید سعی کنید وزن و تناسب اندام ایده‌آل خود را حفظ نمایید. مصرف یک رژیم غذایی سالم و متعادل از تنگی نفس جلوگیری می‌کند. یک رژیم غذایی مناسب باعث متناسب ماندن وزن شده و تنفس را آسان می‌کند.
3) از انجام امور پرفشار اجتناب کنید
اجسام سنگین را بلند و جابه‌جا نکنید. سعی کنید برای مدتی از انجام کارهای پرفشار خودداری نمایید.
احساس نفس تنگی چه مدت طول می‌کشد؟
در اوایل بارداری جنین ممکن است به سمت لگن حرکت کند که در این شرایط نفس تنگی کمتر می‌شود.
اگر مادرباردار از نظر تناسب اندام مشکل داشته باشد ممکن است نفس تنگی او را آزار دهد در این صورت بهترین راه حل انجام تمرینات ورزشی ملایم در دراز مدت است که می‌تواند احساس بهتری به او بدهد.
این تمرینات مناسب حس اطمینان خاطری به او می‌دهد که جنین در رحم مادر از اکسیژن کافی بهره‌مند خواهد شد.
میزان هورمون پروژسترون بعد از تولد نوزاد در بدن مادر کاهش می‌یابد و فشار وارده بر دیواره رحم و پرده دیافراگم بلافاصله پس از تولد کاهش می‌یابد.
اگر چه که تغییرات ایجاد شده در قفسه سینه و سیستم تنفسی برای برگشت به حالت اولیه خود قبل از حاملگی ممکن است ماه‌ها طول بکشد.
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
بیشتر بخوانید:
بی اشتهایی دوران بارداری را چگونه درمان کنیم؟
دلایل و درمان تنگی نفس و حالت تهوع
خطرات ناشی از اختلال خواب در زمان بارداری
