علم پزشکی هر روز در حال پیشرفت است و دائما بر آن است تا سطح سلامت بشر را افزایش دهد و به بهبود وضع سلامت وی بپردازد. آسیب به ستون فقرات یکی از جدی ترین و دردناک ترین مواردی است که ممکن است برای هرکسی پیش بیاید. یکی از جمله روش های بهبود بخشی به سلامت ستون فقرات استفاده از تزریق اپیدورال است که در ادامه به بررسی علل، موارد و نحوه استفاده آن خواهیم پرداخت. با دکتر سلام همراه باشید.
به تزریق دارو به فضای اپیدورال ستون فقرات به منظور کاهش موقتی یا طولانی‌مدت درد و التهاب، “تزریق اپیدورال” می‌گویند. فضای اپیدورال در خارج غشای “دورال” (سخت‌شامه) واقع‌شده است. استروئیدها، بی‌حس کننده‌ها و داروهای ضدالتهابی معمولاً در ناحیه اپیدورال تزریق می‌شوند. تزریق داروها می‌تواند درد و تورم (در داخل و اطراف) ریشه‌های عصبی نخاع را کاهش دهد.
همچنین بافت‌های اطراف اعصاب آسیب‌دیده را نیز می‌تواند به‌مرورزمان التیام بخشد. تزریق برای از بین بردن درد کمر و یا دردهای ارجاعی منتشرشده در پاها، بکار گرفته می‌شود. داروهای استروئیدی می‌توانند تورم و التهاب ناشی از بیماری‌های ستون فقرات مثل: تنگی کانال نخاعی، رادیکولوپاتی، سیاتیک و فتق دیسک را کاهش دهند.
تزریق استرویید اپیدورال مزایای تشخیصی و درمانی دارد. از نظر تشخیصی، تسکین درد پس از تزریق داروی بیحسی موضعی به فضای اپیدورال و محل آسیب عصبی احتمالی، نشاندهنده نقش فضای اپیدورال به عنوان منشا بالقوه درد است. علاوه بر این، تسکین درد طولانی مدت بیمار به مدت چند هفته پس از تزریق، نشانه وجود یک جزء التهابی در درد بیمار است؛ و نقش تزریق در کاهش این فرآیند التهابی است.
روش های گوناگونی برای تزریق کورتیکو استروئیدها به داخل فضای اپیدورال بکار میروند؛ ولی بر اساس مطالعات انجام شده، روش های ترانس فورامینال و کودال بیشترین تاثیر درمانی و کمترین عوارض را به همراه داشته اند.
تزریق اپیدورال و درمان اختلالات کمر
در تزریق اپیدورال از یک استروئید استفاده می شود که بصورت مستقیم به ناحیه اپیدورال تزریق می شود. این ناحیه درون ستون فقرات قرار دارد که همزمان با تزریق از محلول آب و نمک و یا یک داروی بی حسی نیز استفاده می شود که به منظور شست و شو و یا از بین بردن درد مورد استفاده قرار می گیرد.
فضای اپیدورال مملو از چربی و رگ‌های خونی، کیسه سخت شامه (دورال) را احاطه می‌کند. این کیسه نیز نخاع، ریشه‌های عصبی و مایع مغزی ـ نخاعی را دربرمی‌گیرد که ریشه‌های عصبی در آن شناورند.
در تزریق اپیدورال معمولاً مایعی حاوی کورتیزون (استروئید) و داروی بیحسی (لیدوکائین یا بوپیواکائین) و یا آب نمک به کار برده می‌شود.
– استروئید، یا کورتیزون، معمولاً به عنوان عامل ضد التهاب تزریق می‌شود. التهاب یکی از مولفه‌های اصلی بسیاری از کمر دردها است که کاهش آن بالطبع تسکین درد را به دنبال خواهد داشت. تریامسینولون استوناید، دگزامتازون و استات متیل پردنیزولون از جمله استروئیدهای پرکاربرد هستند.
– لیدوکائین یا زایلوکائین یک داروی بیحسی موضعی با اثرگذاری سریع است که درد را به طور موقت آرام می‌کند. اثر دیگر داروی بیحسی مورد استفاده، بوپیواکائین، دوام بیشتری دارد. اگرچه این داروهای بیحسی موضعی در اصل برای تسکین درد استفاده می‌شوند، اما به مثابه شوینده نیز عمل می‌کنند و با رقیق کردن عامل‌های شیمیایی یا ایمنی شناختی از شدت التهاب می‌کاهند.
– آب نمک برای رقیق کردن داروی بیحسی یا رقیق کردن عامل‌های شیمیایی یا ایمنی شناختی و در نتیجه کاهش التهاب تزریق می‌شود.
فواید انجام تزریق اپیدورال
کمر درد عارضه‌ای است که پزشکان درمان آن را بسیار دشوار می‌دانند. کمر درد به طور معمول با دوره‌های بهبود کاهش یا فرونشستن کامل علائم همراه است؛ هر چند درد غالباً عود می‌کند و به سندرم درد مزمن می‌انجامد.
کمر درد با توجه به نوع آسیب دیدگی به روش‌های مختلفی از جراحی گرفته تا طب سوزنی و فیزیوتراپی درمان می‌شود.
عمل‌های جراحی در صورت کارآمد نبودن درمان‌های محافه کارانه و نگهدارنده غیرجراحی و موفقیت‌آمیز نبودن آنها در کاهش درد انجام می‌شود. جراحی در صورت مواجهه با کمر درد دامن زننده به ضعف جدید، بی‌اختیاری روده یا مثانه، ناپایداری ستون فقرات یا عفونت توصیه می‌شود.
فتق شدید دیسک کمر، شکستگی یا جابه‌جایی جسم مهره و تنگی پیشرونده کانال نخاعی از علل احتمالی این تغییرات محسوب می‌شوند.
تنگی فرسایشی کانال نخاعی کمری متداول‌ترین دلیل روی آوردن بزرگسالان بالای 65 سال به جراحی ستون فقرات است.
در یکی از مطالعات به تازگی انجام شده به اثبات رسیده است که تزریق استروئید اپیدورال کودال تحت هدایت فلوئوروسکوپی (اسعه ایکس) روشی کاملاً ایمن برای مدیریت درد ناشی از تنگی کانال نخاعی به شمار می‌رود.
بررسی انواع تزریق ها به فضای اپیدورال
تزریق ترانس لامینار (Translaminar ESI)
سوزن از بین تیغه دو مهره و از وسط کمر، وارد فضای اپی دورال می شود. این روش که اینتر لامینار نیز نامیده می شود، دسترسی به فضای وسیع اپی دورال (پوشش نخاع) را فراهم می کند. تزریق به این روش به هر دو جهت (راست و چپ) محل آسیب دیده هدایت می شود.
تزریق ترانس فورامینال (Transforaminal ESI)
سوزن از بالای ریشه عصبی و خارج از فضای اپی دورال، وارد فورامن عصبی (گذرگاه عصبی) کنار مهره می شود. استفاده از ماده حاجب به تشخیص محل صحیح تزریق کمک می کند. در این روش بر خلاف روش ترانس لامینار، در هر بار تزریق فقط در کنار یک ریشه تزریق انجام می شود. در این روش می توان از محل اسکار زخم های قبلی، پیوند استخوان، میله های فلزی و پیچ دوری جست و لذا برای بیمارانی که یک بار در گذشته جراحی ستون فقرات انجام داده اند، مناسب است.
تزریق کودال (Caudal Epidural Steroid Injections)
در این روش، سوزن در ساکرال هیاتوس (سوراخی در بالای دنبالچه) قرار می گیرد. در تزریق کودال نسبت به سایر روش های تزریق اپی دورال، حجم بیشتری از دارو تزریق می شود. بسته به شدت درد، بین 10 تا 15 میلی لیتر دارو تزریق می شود.
نحوه ترزیق اپیدورال
مهره و ریشه‌های عصبی تعیین موقعیت می‌شوند.
بیمار بر روی شکم خوابیده و یک بالش مخصوص زیر شکم او قرار داده می‌شود تا بیمار راحت بوده و کمر او منعطف گردد. این موقعیت باعث می‌شود که ستون فقرات برای عمل آماده شده و جراح راحت‌تر به فضای اپیدورال دسترسی داشته باشد. پزشک با استفاده از یک فلوروسکوپ مهره‌های کمری و ریشه اعصاب مدنظر را شناسایی می‌کند. همچنین ناحیه‌ای که باید تحت بیحسی قرار بگیرد، تعیین می‌شود.
بافت‌ها تحت بیحسی قرار می‌گیرند.
بافت‌هایی که در فرایند تزریق درگیر هستند، تحت بیحسی موضعی قرار می‌گیرند.
سوزن وارد می‌شود.
پزشک به آرامی یک سوزن خمیده را در ناحیه‌ای که تحت بیحسی قرار رفته است وارد می‌کند. با کمک فلوروسکوپی، پزشک به دقت سوزن را به فضای فورامینال هدایت می‌کند تا به نزدیکی ریشه‌های عصبی برسد.
ماده حاجب رنگی تزریق می‌شود.
پزشک یک ماده حاجب را در محل تزریق کرده و با استفاده از فلوروسکوپ به جست‌وجوی منبع درد می‌پردازد و مطمئن می‌شود که سر سوزن در موقعیت صحیح قرارگرفته باشد.
استروئیدها تزریق می‌شوند.
ترکیبی از داروهای استروئید و ماده بیحسی به فضای اپیدورال تزریق می‌شود، در نتیجه ریشه‌های عصبی دردناک در معرض داروهای تسکین دهنده قرار می‌گیرند.
پایان تزریق
پس از خارج کردن سوزن و پانسمان به منظور ایجاد یک پوشش مناسب عمل تزریق به پایان می رسد. تزریق اپیدورال یکی از تاثیر گذار ترین موارد جهت درمان اختلالات ستون فقرات است و بلافاصله پس از تزریق نتایج خود را نمایان خواهد کرد. البته در برخی موارد برای کسب نتیجه حداکثری تزریق دو یا نهایتا سه بار تکرار خواهد شد.
عوارض و خطرات
– افزایش موقتی درد
– سردرد نیز بسیار نادر است، اما احتمال دارد.
– واکنش به داروها، مانند گرگرفتگی و یا بثورات جلدی
– عفونت در محل تزریق
– خونریزی (اگر سهواً عروق خونی آسیب‌دیده باشند)
– آسیب به اعصاب در محل تزریق
– فلج موقتی اعصاب منتهی به مثانه و روده، که باعث اختلال موقت در عملکرد مثانه و یا روده‌ها می‌شود.
هنگامی‌که از فلوروسکوپی یا سیتی اسکن CT استفاده می‌شود، احتمال تابش حداقلی پرتوها وجود دارد.
در این باره بیشتر بخوانید: کمر دردهای مزمن علائم و روش های درمان
ترجمه, تنظیم و گردآوری: دکتر سلام
هرگونه کپی برداری باذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
گفتید میشه تزریق رو تکرار کرد سوال من اینه فاصله دو تزریق میتونه دو هفته باشه؟ از عوارضش گفتید افزایش موقت درد این درد پس از تزریق چقدر طول بکشه طبیعیه؟