آیا شما در دوران بارداری واژه مکونیوم را شنیده اید؟ مکونیوم به مواد زاید هضم نشده مایع آمنیوتیک بلعیده شده در دستگاه گوارش جنین اطلاق می گردد. چند روز پس از زایمان، نوزاد اولین مدفوع خود را دفع می کند که مکونیوم نام دارد. این ماده ی چسبنده و قیرگونه به رنگ سبز – سیاه و شامل زواید روده های جنین در دوران بارداری است.
مکونیوم چیست؟
عموماً از هفته ی چهاردهم بارداری، بچه ها به طور منظم مایع آمنیوتیک را می بلعند. مایع آمنیوتیک برای رشد جنین مهم است و حاوی مواد مخاطی، موی بچه (کرک ها)، سلول های روده، زردآب و آب است.
مایع از میان روده ی کوچک جنین می گذرد که اب را جذب و خارج می کند. هر باقیمانده ای که جا بماند، به روده ی بزرگ منتقل می شود. این مواد جمع میشوند و ماده ای چسبنده و قیرگونه ای را به وجود می آورند که مکونیوم نام دارد. زمانی که بچه به دوره ی کامل بارداری می رسد، مکونیوم بیشتر فضای روده را پر کرده است. در روزهای نخست پس از زایمان، پستان کلستروم تولید می کند. این ماده فواید مثبت بسیاری دارد و ملینی طبیعی است که به خارج کردن مکونیوم از روده ای فرزند تان کمک می کند. معمولا در اولین دوازده ساعت پس از زایمان بچه ی دوره ی کامل، این اتفاق می افتد. اگر مکونیوم تا چهل و هشت ساعت پس از زایمان دفع نشد، مراقبان پزشکی به انسداد روده مشکوک می شوند.
دفع مکونیوم پیش از زایمان
اگر جنین پیش از زایمان مکونیوم دفع کند، مایع آمنیوتیک آلوده می شود و رنگش سبزگونه به نظر می رسد. جنین نیز آغشته به مکونیوم می شود، خصوصا اگر ورنیکس (پوشش موم گونه ی پوست) زیادی روی سطح پوستش وجود داشته باشد. شاید بچه نیز مکونیوم ببلعد که البته اسیبی نمی رساند.
بچه هایی که پیش از زایمان مکونیوم دفع می کنند، احتمالا سیستم گوارششان بالغ شده است. و هر چه بیشتر از موعد زایمان در رحم بمانند، به احتمال بیشتری پیش از زایمان مکونیوم دفع کنند.
آیا مکونیوم خطرناک است؟
اگر کیسه ی آب پاره شود و رگه های مکونیوم مشهود باشد، معمولاً باعث نگرانی می شود. اگر رنگ آب سبزگونه باشد، معمولاً نشان می دهد که مکونیوم به تازگی دفع شده است. رنگ زرد یا قهوه ای گونه نشان می دهد که مکونیوم قبلا دفع شده یا قدیمی است. نگرانی اصلی در مایع آمنیوتیک آغشته به مکونیوم احتمال نفوذ مکونیوم به شش جنین است. این مشکل سندرم استنشاق مکونیوم نام دارد.
آسپیریشن مکونیوم
زمانی که نوزاد مکونیوم (مدفوع اول) را در مجرای تنفسی تحتانی استنشاق می کند این عارضه رخ می دهد که می تواند بسیار هم خطرناک باشد.
چه چیزی آسپیریشن مکونیوم را ایجاد می کند؟
جنین حرکت روه ای دارد، در حالیکه هنوز در رحم مادر است. مکونیوم نامی برای اولین مدفوعی است که کودک دفع می کند. مکونیوم در مایع پیرامون کودک وارد می شود و ممکن است در ریه ها یا مسیر تنفس قبل یا در زمان تولد بلعیده شود. کودکانی که تحت استرس هستند یا خارج از زمان تعیین شده مورد انتظار خود به دنیا می آیند شیوع بالاتری را برای این اختلال دارند، در حالی که هنوز در رحم هستند. عموما، آسپیریشن مکونیوم در نوزادانی دیده می شود که زود به دنیا نیامده اند.
آیا این شرایط خطرناک است و چه نوع آسیبی می تواند ایجاد کند؟
اگر مکونیوم وارد راه هوایی شود، انسداد مسیر هوایی ایجاد می کند. این جریان هوا درون و خارج بخش هایی از ریه را مسدود می کند. این حالت می تواند منجر به سطوح کم اکسیژن یا جمع شدن دی اکسید کربن شود.
اگر قابل توجه باشد، این اختلال در عملکرد ریه ها می تواند منجر به فشار خون بالای پیوسته در مسیر های خونی شود که به ریه ها منجر می شود. زمانی که این اتفاق می افتد، عدم توانایی بیشتر ریه ها برای آوردن اکسیژن به جریان خون و حذف دی اکسید کربن از خونی که از کنار ریه ها عبور می کند، وجود دارد.
مشکل متداول دیگر استنشاق مکونیوم ایجاد سوراخ در ریه ها است. این حالت پنوموتوراکس نام دارد. نشت هوا از ریه به حفره سینه اتفاق می افتد و هوا بین دیواره سینه و ریه به دام می افتد. زمانی که هوا جمع می شود، ریه را فشار می دهد و مجدد عملکرد نرمال آن را مختل می کند.
درمان آسپیریشن مکونیوم چیست؟
پیشگیری درمان اصلی است. اگر مایع لکه دار شده با مکونیوم مشخص شود، ماما آب نمک استریل شده را به رحم برای رقیق کردن مکونیوم وارد خواهد کرد. در زمان زایمان، ماما تلاش می کند که بینی و دهان را قبل از زایمان بقیه کودک تمیز کند.
اگر کودک مشکلات بیشتر یا باقی مانده داشته باشد، اکسیژن اضافی و یا حمایت تنفسی ممکن است لازم باشد. اگر مجرای تنفسی درگیر باشد، استفاده از دارویی به نام سورفاکتانت ممکن است از طریق مجرای تنفسی لازم باشد تا به تجزیه مکونیوم و بهبود عملکرد ریه ها کمک کند.
اگر کودک پنوموتوراکس یا سوراخ در ریه داشته باشد، لوله ی تخلیه ممکن است لازم باشد. این لوله ی تخلیه مجرای سینه ای نامیده می شود و بین دنده ها در کناره نشت هوا قرار داده می شود تا مانع از روی هم افتادن ریه ها شود.
درمان انجام شده چه عوارضی دارد؟
متداول ترین اثر جانبی ایجاد سوراخ در ریه از هوای به دام افتاده توسط مکونیوم یا از درجه حمایت ونتیلاتور مورد نیاز برای به دست آوردن سطوح اکسیژن و دی اکسید کربن مورد قبول است. این مشکل همانطور که در بالا بیان شد، درمان می شود.
ریه ها ممکن است از قرار گرفتن در معرض ونیتلاتور آسیب ببینند. آن ها ممکن است واکنش التهابی به تحریک مکونیوم و بودن در شرایط تهویه و تراکم های اکسیژن بالا داشته باشند. اگر این حالت اتفاق بیفتد، ممکن است بیرون آمدن از ونتیلاتور و اکسیژن اضافی را به تاخیر بیندازد. این واکنش التهابی می تواند به ندرت منجر به این شود که کودک مشکلات تغذیه ای را به خاطر کار تنفسی افزایش یافته و نیاز به اکسیژن اضافی در زمان ترخیص داشته باشد.
چه مشکلاتی می تواند ایجاد شود؟
مشکلات متداول تر مشابه با اثرات جانبی ناشی از درمان شدن است. سوراخ ها در ریه(پنوموتوراکس) یا فشار خون ریوی (هایپرتنشن پولمونری) ممکن است وجود داشته باشد و آسپیریشن مکونیوم را با مشکل مواجه سازد.
به ندرت کودکان ممکن است التهاب هایی در ریه داشته باشند که بهبود آن ها را به تاخیر می اندازد.
هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
بیشتر بخوانید:
بی اشتهایی دوران بارداری را چگونه درمان کنیم؟
دلایل و درمان تنگی نفس و حالت تهوع
خطرات ناشی از اختلال خواب در زمان بارداری
