آنفولانزا از جمله خطرناک ترین و شایع ترین بیماری هایی است که با آغاز پائیز به سراغ شما می آید. ناقل این بیماری نوعی ویروس است؛ ویروس یک موجود غیر زنده است که برای ادامه حیات به یک میزبان احتیاج دارد تا رشته DNA یا RNA خود را درون وی تکثیر کند. این روز ها به دلیل آغاز فصل پائیز تزریق واکسن آنفولانزا بسیار رواج پیدا کرده. در ادامه به بررسی این موضوع پرداخته ایم. با دکتر سلام همراه باشید.
آنفولانزا یک بیماری ویروسی است که در هر سنی می تواند افراد را مبتلا سازد. از علائم آن تب ناگهانی، لرز، سردرد و درد عضلانی می باشد و تقریبا در تمام افراد مبتلا با سرفه خشک و گلودرد همراه است و علایمی بسیار شدیدتر از سرماخوردگی دارد. این بیماری به سرعت شیوع پیدا می کند و توسط سویه های مختلفی که هر ساله تغییر می کنند، ایجاد می شود (در تعریف ژنوتیپی، سویه یا Strain به سلول‌هایی گفته می‌شود که با سویه‌های دیگر کمتر از ۱۲٪ تفاوت ژنتیکی داشته باشد)؛ به همین دلیل است که هر سال نیاز به تزریق واکسن جدید است.
با شروع فصل پاییز سوالات زیادی در خصوص لزوم تزریق واکسن آنفولانزا و چگونگی تزریق آن مطرح می شود. آنفولانزا بیماری است که به سرعت شیوع می یابد و توسط سویه های مختلفی که هر ساله تغییر می کنند ایجاد می شود به همین دلیل است که هر سال نیاز به تزریق واکسن جدید است.
بیشترین زمان احتمال ابتلا به آنفولانزا ماه های مهر تا اسفند است. اگرچه برخی علائم بیماری سرماخوردگی و آنفولانزا مشابه هم است ولی این واکسن در مقابل سرماخوردگی از ما محافظت نمی کند. واکسن آنفولانزا دو تا سه هفته پس از تزریق بر علیه سه سویه از ویروس ها محافظت می کند بنابراین دقیقا قبل یا بعد از واکسیناسیون احتمال درگیری با سویه های بیماری زا وجود دارد.
بررسی عملکرد واکسن
بطور کلی واکسن ها ویروس و یا سرم کشته تا تضعیف شده عامل بیماری زا هستند که با تزریق آنها به بدن سیستم ایمنی تحریک شده و به مبارزه با این عوامل می پردازد. با شناسایی آنتی ژن موجود در سطح این عوامل شناسایی و مقابله با آنها در دفعات بعدی بسیار سریع تر و راحت تر خواهد بود و به علت عدم زنده بودن این عوامل؛ خطری متوجه سلامت شما نخواهد بود.
ايمني ايجاد‌شده بر اثر اين تزريق در 80درصد موارد براي يك سال است و بايد هر سال در زمان معين تزريق آن تجديد شود. علاوه بر اين ويروس آنفلوآنزا به گفته فرهاد فتاح (داروساز) 200 نوع مختلف دارد و واكسن توليد شده فقط شامل چند نوع محدود و شايع آن مي‌شود.
واکسن مناسب شما کدام است؟
دو نوع واكسن آنفولانزا براي بچه ها و بزرگسالان موجود مي باشد. نوع اول آمپول آنفولانزاي سنتي است كه حاوي ويروس زنده نيست و باعث آنفولانزا نمي شود. اين واكسن حاوي ويروس غير فعال است كه از طريق آمپول دريافت مي شود. نوع دوم واكسن آنفولانزا به صورت اسپري دماغي است، كه فلو ميست ناميده مي شود. اين واكسن حاوي ويروس ضعيف شده است كه معمولا به جز بعضي موارد ، باعث بيماري آنفولانزا نمي شود. اين نوع واكسن تنها براي افراد غير باردار ، افراد سالم و سن 2 تا 49 سال تجويز مي شود.
بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفولانزا چه زمانی است؟
ک متخصص بیماری‌های عفونی اواخر شهریور تا اواخر مهر را بهترین زمان تزریق واکسن آنفلوآنزا دانست و گفت: افرادی که به دسته بزرگی از آنتی‌بیوتیک‌ها و همچنین تخم‌مرغ حساسیت دارند یا قبلا نسبت به واکسن آنفلوآنزا حساسیت نشان داده‌اند باید از مصرف این واکسن خودداری کنند.
دکتر علیرضا جانبخش، با اشاره به شیوع آنفلوآنزا همزمان با آغاز فصل سرما، خاطرنشان کرد: بهتر است قبل از شیوع این بیماری نسبت به تزریق واکسن اقدام شود که زمان مناسب برای این کار اواخر شهریور تا اواخر مهر است.
تزریق واکسن برای این افراد ضروری است
واكسن آنفولانزاي سالانه براي هر فردي كه مي خواهد احتمال ابتلا به بيماري را در خود كاهش دهد پيشنهاد مي شود. با اين حال اين واكسن به خصوص براي افراد مستعد ابتلا به آنفولانزا توصيه مي شود. مثل افراد مبتلا به ذات الريه. ساير افراد مستعد ابتلا به آنفولانزا عبارتند از:
– همه كودكان 6 تا 18 سال
– افراد 50 سال و بيشتر
– زناني كه قصد دارند در فصل آنفولانزا باردار شوند.
– افرادي كه در آسايشگاه و بيمارستان هاي خصوصي كار مي كنند.
– بزرگسالان مبتلا به امراض مزمن قلبي و ريوي مثل آسم و يا هر بيماري كه سيستم ايمني را ضعيف كرده است.
– تميز كارهاي منزل و مراقبين نوزادان زير 6 ماه (نوزادان در اين سن براي دريافت واكسن خيلي جوان هستند)
– تمام افرادي كه در تماس با افراد مستعد آنفولانزا هستند مثل كاركنان بيمارستان و ….
موارد منع مصرف واکسن آنفولانزا
-افراد با سن 65 سال و بالاتر، بدون در نظر گرفتن شرایط جسمانی آنها
-بزرگسالان و کودکان مبتلا به بیماری های مزمن ریوی یا قلبی شامل آسم
-بزرگسالان و کودکان مبتلا به بیماری های مزمن مانند دیابت
-بزرگسالان و کودکان مبتلا به اختلالات مزمن عملکرد کلیه
– بزرگسالان و کودکان مبتلا به نقص سیستم ایمنی ناشی از بیماری ها یا مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی (مانند کورتیکواستروئیدها) یا رادیو تراپی
-کودکان و نوجوانان شش ماهه تا 18 ساله که ترکیبات محتوی استیل سالیسیلیک اسید (آسپیرین) را برای مدت طولانی مصرف می کنند و به دنبال ابتلا به بیماری آنفولانزا، در معرض خطر ابتلا به سندرم Rreye قرار دارند.
بارداری و تزریق واکسن انفولانزا
بارداری از جمله دوران بسیار حساس در زندگی هر مادری است. در این دوران حفظ سلامت مادر و فرزند هردو به عهده مادر است. بر اساس آخرین تحقیقات دانشمندان در رابطه با خطرات تزریق واکسن آنفولانزا برای سلامت جنین، مشخص شد که در صورت عدم حساسیت مادر به واکسن، هیچ خطری سلامت جنین را تهدید نخواهد کرد.
این بررسی که از «سامانه ثبت عوارض جانبی واکسن‌ها» بین سالهای 1990 تا 2012 (اطلاعات 22 سال اخیر) استخراج شده است، مبین آن است که تجویز واکسن آنفلوانزای H1N1 در دوران بارداری هیچ خطری برای جنین یا مادر به همراه ندارد. از سال 1997 واکسن آنفلوانزای غیرفعال شده تری‌والانت (TIV) برای مادران باردار توصیه شده است ولی در همه‌گیری سال 10/2009 واکسن آنفلوانزای غیرفعال شده منووالانت (MIV) برای مادران باردار که در پیشگیری از آنفلوانزای H1N1 در اولویت هستند، توصیه گردید.
اهمیت این واکسیناسیون در آن است که ابتلا به آنفلوانزا در خانمهای باردار، با افزایش خطر مرگ و میر همراه است. در این گزارش آمده است که از سال 1990 تا 2009، تعداد 118 مورد عارضه جانبی متعاقب تجویز واکسن آنفلوانزا در خانمهای باردار به ثبت رسیده است. طی همه‌گیری آنفلوانزا در سالهای 10/2009، تعداد موارد گزارش شده از عوارض جانبی تزریق واکسن آنفلوانزا 288 مورد و از سال 2010 تا 2012، این تعداد به 130 مورد بالغ گردید. به طور میانگین، این عوارض طی دو روز اول پس از تزریق واکسن گزارش گردیده است.
در طی همه‌گیری آنفلوانزا در سال 10/2009، دو مورد مرگ و میر، یکی به دلیل پارگی آنوریسم آئورت و دیگری به دلیل شوک خونریزی دهنده متعاقب عمل سزارین گزارش شده است. به طور کلی، شایعترین عارضه ثبت شده، سقط خودبخودی جنین و پس از آن زایمان زودرس بوده که با آمار جمعیت عمومی تفاوت معنی‌داری نداشته است. تقریباً 50% سقط‌های خودبخودی و 72% زایمان‌های زودرس، دست کم با یک عامل خطر (risk factor) مرتبط بوده است.بیشترین عامل خطر، سن بالای مادر (بیشتر از 35 سال) گزارش شده است.
بررسی‌های انجام شده بر روی بیش از 530 مورد عارضه گزارش شده، مبین آن است که بین سالهای 1999 تا 2009، بیشترین عوارض ناشی از تزریق واکسن در سه ماهه دوم، ولی بین سالهای 2009 تا 2012، ناشی از تزریق واکسن در سه ماهه اول بوده است. بیشترین عارضه جانبی گزارش شده غیر مرتبط با بارداری، عوارض مربوط به محل تزریق بوده است که از بین آنها، واکنش‌های آلرژیک غیر آنافیلاکتیک به عنوان فراوان‌ترین مورد به ثبت رسیده است. هفت مورد ناهنجاری مادرزادی نیز گزارش گردید ولی هیچ ارتباط معنی‌داری بین تزریق واکسن آنفلوانزا در دوران بارداری و ناهنجاری‌های مشاهده شده در جنین به دست نیامد.
عوارض دارویی
از عوارض جانبی شایع ناشی از تزریق این واکسن (یک صدم تا یک دهم) می توان به سردرد، تعریق، درد عضلات و مفاصل، تب، ضعف، لرز، خستگی، واکنش های موضعی شامل سرخی، ورم، درد و سختی محل تزریق اشاره کرد. این عوارض معمولاً طی یک تا دو روز بدون درمان برطرف می شود.
از واکنش های ناخواسته گزارش شده می توان به اختلالات خون وسیستم لنفاوی، واکنش های آلرژیک شدید، اختلالات سیستم عصبی مثل تشنج و اختلالات عروقی و پوست مثل خارش و کهیر اشاره کرد.
در این باره بیشتر بخوانید: توضیحی مهم درباره واکسن آنفولانزا برای کودکان
هرگونه کپی برداری با ذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
