ناخن جویدن یک عادت غلط است که ممکن است تا سال ها در شخص باقی بماند و حتی در سنین بزرگسالی شخص عادت به جویدن ناخن داشته باشد،اما والدین با چه روش هایی می توانند از سنین کودکی این عادت را از فرزند خود دور کنند.
ناخن‌جويدن دغدغه‌ای است که بسياری از والدين به‌ویژه مادرها اغلب با آن روبه‌رو هستند؛ از این‌رو بررسی علت بروز اين پديده و راه‌های درمان آن برای والدين الزامی به‌نظر می‌رسد.
راهکارهای ترک عادت‌های نامناسب فرزندانبه گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان؛ «کافی است چند دقيقه از او غافل شوم، آنچنان به جان ناخن انگشتانش می‌افتد که با شدت آن‌ها را می‌جود که خون از گوشه ناخن‌هایش راه می‌افتد. هرچقدر با او حرف می‌زنم که نبايد اين کار را انجام دهد يا حتي تنبيهش می‌کنم و گاهي دادوبیداد راه می‌اندازم، فايده ندارد. گوشش بدهکار نيست! از هر فرصتی استفاده می‌کند و تند و تند ناخن‌هایش را می‌جود. اين حرکتش در جمع باعث می‌شود ديگران فرزندم را به مضطرب و عصبي‌بودن متهم کنند و حتي شیوه‌های تربيتي ما را زير سؤال ببرند.» جداي از بدفرم‌شدن ناخن‌های فرزندشان و تغيير شکل ظاهری آن‌ها، تصوری که اين عادت در ديگران و اطرافيان ايجاد می‌کند، مي‌تواند موجب ناراحتی والدين شود.
علت جویدن ناخن چیست؟
غالبا کودکان تا قبل از دوسالگی، به مکيدن انگشت روی می‌آورند که امری طبيعی است؛ اما از دوسالگی کم‌کم ناخن‌جويدن شروع و تبديل به عادتی می‌شود که گاهی تا سن جوانی و حتی ميانسالی فرد با او می‌ماند.
مصطفی نجفی متخصص روانپزشکی کودکان در اين خصوص، می‌گوید: شيوع عادت به ناخن‌جويدن در سنین پیش از دبستان و بين پنج تا هفت‌سالگی بیش از هر زمان دیگری است؛ مشکلي که هم پسرها و هم دخترها ممکن است به آن دچار شوند.
اين استاد دانشگاه در مورد دلايل ابتلای کودکان به جويدن ناخن، بیان می‌کند: یکی از مهم‌ترین دلايل می تواند اضطراب باشد. اگرچه علت اضطرابی ناخن‌جويدن اثبات‌شده نیست، اما در بسیاری مواقع به‌عنوان عامل مهمی درنظر گرفته می‌شود.
در برخی کودکان زمینه‌های وسواسی، ترس، بیش‌فعالی و… به‌عنوان علت برای آن برشمرده می‌شود و گاهی‌اوقات ناخن‌جويدن به‌دلایل محیطی است؛ یعنی ابتدا ناخن‌جويدن یک عمل بی‌معنا است که بی‌دلیل و هرازگاهی رخ می‌دهد، اما محیط کودک(خانواده، والدین، اطرافیان، مدرسه و…) به‌نحوی با آن برخورد می‌کنند که باعث تثبیت این عمل شده و آن را به حد یک اختلال می‌کشاند. حتی در برخی موارد نقش ژنتیک را هم مهم دانسته‌اند، ولی اثبات‌شده نیست.
دکتر نجفی می‌افزاید: با اين وجود هنوز هم نمی‌توان علت دقيق و مشخصی برای اين پديده پيدا کرد.
والدين آرامش خود را حفظ کنند!
به‌طورکلی بسته به ميزان شدتي که کودک عادت ناخن‌جويدن را دنبال می‌کند، مي‌توان با واکنش مناسب رفتارش را تصحيح کرد. گاهی‌اوقات کودک ناخن را به دندان گرفته و حالت جويدن را نشان می‌دهد، گاهی این مشکل به‌صورت جویدن حقیقی ناخن‌ها درآمده و کودک با دندان دقیقا ناخن‌ها را می‌جود و آن‌ها را می‌کند؛ اما گاهی مشکل شدیدتر است و علاوه‌بر جویدن ناخن‌ها، پوست اطراف ناخن‌ها را هم می‌جود و هم باعث قرمزی، التهاب، عفونت‌های قارچی، خونریزی، درد و بدشکل‌شدن ناخن‌ها می‌شود. در موارد شديدتر کودک به جويدن ناخن‌های پايش نيز متمايل می‌شود. درهرصورت مهم‌ترین و اولين توصيه به والدين اين است که بپذيرند اين مشکل قابل‌حل است و نبايد سبب نگرانی آن‌ها شود.
نجفی در اين مورد می‌گوید: قبل از هرچیز بدانيد این مشکل پیچیده و لاینحلی نیست که بگوییم هیچ راهی باقی‌نمانده است. قبل از اینکه بخواهیم مشکل کودک را حل کنیم، باید اضطراب والدین را حل کرده و به آن‌ها آرامش بدهیم؛ چراکه اضطراب والدین به فرزندان منتقل می‌شود و به‌خودی‌خود می‌تواند اوضاع را سخت‌تر و پیچیده‌تر کند؛ نه اینکه بگوییم ناخن‌جويدن طبیعی است و مشکل محسوب نمی‌شود، اما تا این حد نگرانی هم برای آن غیرمنطقی به‌نظر می‌رسد. والدين سعی کنند موضوع را بزرگتر از آنچه هست، نکنند. به‌هرحال کودکان ممکن است طی روند رشد خود دچار مسائل و مشکلاتی شوند و این قضیه با تفکر، آرامش و مشورت با متخصص قابل‌حل است.
رفتار صحيح با کودک مبتلا
يکي از بدترين رفتارها و واکنش‌هايي که والدين ممکن است در مقابل ناخن‌جويدن فرزندشان نشان دهند، تهديد يا تنبيه آن‌ها است. اين روانپزشک کودک می‌افزاید: والدینی که به تنبیه، لجبازی و تهدید روی می‌آورند، بدانند که قطعا شکست‌خورده میدان خواهند بود و در آینده هم با مشکلات بیشتری روبه‌رو می‌شوند.
نجفی ادامه می‌دهد: تشویق و تنبیه مناسب در کودکان معجزه می‌کند؛ تنبیه و تشویقی که میزان مناسب داشته باشد و در زمان مناسب ارائه شود. اگر به کودک بگوییم همیشه ناخن‌جويدن را کنار بگذار تا بستنی به تو بدهم، قطعا بعد از خوردن بستنی، ناخن‌هایش را می‌جود؛ چون به‌یکباره نمی‌تواند آن را کنار بگذارد؛ اما اگر بگوییم تا ظهر ناخن‌هایت را نجوی، بستنی به تو می‌دهم، تأثیرگذار و عملی خواهد بود. به‌علاوه تنبیه باید به این صورت باشد که چیزهایی که برای کودک خوشایند هستند، حذف شوند؛ مثلا به او بگوییم اگر تا عصر ناخن‌هایت را بجوی، اجازه نداری کارتون ببینی. قاطعیت در این روش‌ها بسیار مهم است؛ اگر قول تنبیهی یا تشویقی می‌دهید، حتما باید آن را عمل کنید. به‌علاوه تشویق شکل باج‌دادن نگیرد و یک تشویق بزرگ نباشد؛ مثلا نگوییم اگر یک روز ناخن نجوی، برایت رایانه می‌خرم؛ یک پارک رفتن برای این تشویق کافی است.
رفتارهای ممنوعه!
هرگز کودک را در برابر دیگران تحقیر نکنید و دائم به او تذکر ندهید. نگذاريد بحث همیشگی خانه‌تان ناخن‌جويدن فرزندتان باشد. دکتر نجفي با بيان اين مطالب می‌گوید: یکی از اشتباهات بزرگ والدين این است که با اطرافیان، دوست و فامیل و آشنا از این مشکل صحبت می‌کنند و به آن دامن می‌زنند. کودک این حرف‌ها را می‌شنود و متوجه اهمیت موضوع می‌شود و در بسیاری موارد همین قضیه به روشی برای جلب‌توجه تبدیل می‌شود؛ یعنی همین که دائم برای ناخن‌جويدن به فرزندتان تذکر می‌دهید، درباره او حرف می‌زنید و بر او متمرکز می‌شوید، کار او را تشدید می‌کند. کودک با خود این‌طور فکر می‌کند که هربار من ناخن می‌جوم، همه درباره من حرف می‌زنند و انگار تا ناخن‌هایم را نجوم، کسی به من نگاه نمی‌کند؛ پس به کار خود ادامه می‌دهد. درنتیجه در برخی موارد تاحدی بی‌اعتنایی‌کردن می‌تواند این رفتار را از بین ببرد.
درمان تحت نظر متخصص
به والدين توصيه می‌شود براي رفع عادت بد فرزندشان، به‌جاي گوش‌دادن به نسخه‌های اطرافيان، از راهنمایی‌های مشاور يا روان‌شناس بهره بگيرند. افراد خبره می‌توانند ضمن شناخت علت اصلي اين عادت، راهکار و برخورد مناسب و تأثیرگذار را نيز به شما بياموزند. دکتر نجفي می‌افزاید: گاهی زدن یک ماده تلخ یا تند مثل لاک‌های مخصوص ناخن‌جويدن یا حتی استفاده از چسب یا دستکش و… که مانع ناخن‌جويدن کودک می‌شود، با ايجاد احساس ناخوشايند خفيف و بيزاري از انجام کار، مي‌تواند به‌تدريج باعث ترک عادت شود.
وی ادامه می‌دهد: در برخی موارد روانپزشک از دارو درمانی برای اين عادت استفاده می‌کند.
منبع: هفته نامه امین جامعه
