درد سیاتیک کمر و پا علل و روش های درمانی

درد سیاتیک از درد عصب سیاتیک ناشی می شود و ممکن است برای راه رفتن و فعالیت جسمی انسان مشکل ایجاد کند و این عارضه بیشتر در رده سنی بین 20 تا 60 سال اتفاق می افتد، در این مقاله به روش های درمانی درد سیاتیک می پردازیم.

رگ (عصب) سیاتیک چیست؟

عصب سیاتیک پا یکی از بزرگترین و طولانی ترین عصب ها در بدن و ضخامت آن به اندازه یکی از انگشتان شما است و در ناحیه پایین ستون مهره ها قراردارد. این رگ از ناحیه تحتانی مفصل کمر شروع می شود و به طرف لگن و باسن کشیده شده است و سپس در ناحیه ساق پا یعنی ناحیه ای که به دو قسمت در زانو تقسیم شده است قرار دارد. هرساق پا دارای یک رگ سیاتیک است. در صورت آسیب به عصب سیاتیک از لگن تا بالای ساق هر کدام از علائم زیر می توانند ایجاد شوند.

– اختلال در کارکرد عصب پرونئال عمقی و بدنبال آن عدم توانایی در بالا آوردن مچ و انگشتان پا بر اثر فلج شدن عضلات اکستانسور مچ پا و انگشتان پا

– اختلال در کارکرد عصب پرونئال سطحی و بدنبال آن کاهش یا از بین رفتن حی پشت پا و انگشتان پا

– اختلال در کارکرد عصب تیبیال و بدنبال آن عدم توانایی در پایین آوردن مچ پا و خم کردن انگشتان پا و کاهش حس یا از بین رفتن حس کف پا و زیر انگشتان پا

علت درد سیاتیک کمر و پا

درد رگ سیاتیک بر اثر شرایطی ایجاد می شود که روی ستون مهره ها و عصب هایی که از مفصل کمر عبور کرده است، تاثیر میگذارد. از طرف دیگر این آسیب دیدگی ها بر اثر افتادن روی زمین یا تومورهای عصب سیاتیک یا ستون مهره ها ایجاد می شود. شرایط رایجی که باعث بروز درد می شود، در ادامه ذکر شده است:

بیرون زدگی دیسک: مهره ها یا استخوان های ستون مهره ها بوسیله یک قسمت غضروف از یکدیگر جدا شده اند، این غضروف ها باعث لغزنده شدن مفصل و نرم شدن آن هنگام حرکت می شوند. زمانیکه اولین لایه از غضروف ها پاره می شود، بیرون زدگی دیسک ایجاد شده و ماده درونی دیسک می تواند بیرون بزند و باعث فشار روی عصب سیاتیک و در نهایت منجربه درد پا و کمر و بی حسی در ناحیه تحتانی بدن شود که به آن درد رگ سیاتیک یا درد عصب سیاتیک هم می گویند. بر اساس مطالعات انجمن جراحان ارتوپد آمریکا از هر 50 نفر یک نفربا مشکل بیرون زدگی دیسک در طول زندگی مواجه می شود.

تنگی کانال نخاعی ستون مهره ها: به این نوع اختلال استنوزیس ستون مهره های ناحیه کمر گفته می شود. این شرایط با تنگ شدن کانال های نخاعی ایجاد می شود این تنگی باعث ایجاد فشار روی نخاع و عصب سیاتیک می شود.

اسپوندیلوزیس(تغییرات استخوانی که باعث فشار به عصب می شود): این شرایط بر اثر فرسودگی دیسک ایجاد می شود. زمانیکه یکی از استخوان های ستون فقرات یا مهره ها به مهره دیگر فشار بیاورد این فشار باعث فشار و درد رگ سیاتیک می شود.

سندروم پیریفورمیس: این سندروم یکی از اختلالات نادر ماهیچه ای است که در ماهیچه پیریفورمیس ایجاد می شود (این ماهیچه ناحیه تحتانی ستون مهره ها را به استخوان ران متصل کرده است). گرفتگی و انقباض در این ماهیچه باعث ایجاد درد سیاتیک می شود، که بر اثر فشار روی ناحیه ران که عصب از آن عبورکرده است، ایجاد می شود. سندروم پیریفورمیس با انجام فعالیت هایی مانند نشستن های طولانی مدت، افتادن روی زمین ایجاد و منجر به درد عصب سیاتیک می شود.

زمان مراجعه به پزشک متخصص

سیاتیک های خفیف معمولا با گذشت زمان بهبود می یابند. درصورتی که علایم سیاتیک بهبود نیافت و بعد از گذشت هفته ها در بدنتان باقی ماند به پزشک مراجعه کنید سیاتیک هایی که شدید است به ندرت به جراحی نیازدارد. در صورت بروز نشانه های زیر به مراقبت های فوری نیاز است.

1- دردهای ناگهانی و شدید درمفصل کمر و ساق پا وبی حسی و ضعف در ساق پاها

2- دردی که درهنگام یک آسیب جدی مانندتصادف اتفاق می افتد

3- عدم کنترل روده و مثانه

4- علائمی که به جای بهبودی شدیدتر می شوند و این به دلیل آسیب های جدی به عصب است مخصوصا آسیب هایی که باعث ضعف وبی حسی درعصب می شود.

5- علائمی که در هر دو ساق پا رخ میدهد که به آن سیاتیک دوطرفه گفته می شود که باعث عملکرد بد در روده و مثانه می شود و نشان دهنده بروز سندروم سوداایکواینا Cauda equine (سندروم دم اسب) است.سندروم سوداایکواینا (سندروم دم اسب) بر اثر فشارهایی که بر عصب بوجود می آید ایجاد می شود و درحدود 2 درصد براثر بیماری بیرون زدگی دیسک است.

روش های درمان درد سیاتیک کمر و پا

در برخی از موارد هیچ اقدام درمانی لازم نبوده و عارضه به‌خودی‌خود بهبود می‌یابد.

روش‌های محافظه کارانه (بدون عمل جراحی) در بسیاری از موارد بهترین گزینه به‌ حساب می‌آیند. ممکن است موارد زیر را به منظور کاهش علائم عارضه و تسکین التهاب توصیه کند:

– منطقه‌ی آسیب‌ دیده را گرم کرده و یا بر روی آن یخ بگذارید. برای ۴۸ تا ۷۲ ساعت اولیه از یخ و سپس از گرما استفاده کنید.

– از مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن و استامینوفن استفاده کنید.

– راه‌های مراقبت از کمر در خانه:

استراحت در تختخواب توصیه نمی‌شود.
به مدت چند روز فعالیت خود را کاهش دهید. سپس به آرامی آن‌ها را از سر بگیرید.
به مدت ۶ هفته پس از شروع درد، از برداشتن وزنه و یا چرخاندن کمر خود خودداری کنید.
پس از ۲ تا ۳ هفته دوباره ورزش کردن را شروع کنید. از جمله ورزش‌هایی برای تقویت عضلات شکم و افزایش انعطاف‌ پذیری ستون فقرات.

داروها: داروهای مسکن مانند پاراستامول و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) برای درمان درد سیاتیک استفاده می‌شوند. در مواردی که تصور می‌شود گرفتگی عضلانی علت ایجاد درد است، داروهای شل کننده‌ی عضلانی توصیه می‌شوند.

فیزیوتراپی: منیپولاسیون، استفاده از گرما و یخ و همچنین ورزش‌های مخصوص، می‌توانند در درمان این عارضه مفید باشند.

تزریقات: در صورت جواب ندادن موارد بالا، ممکن است پزشک شما تزریق داروهای خاصی را به منظور کاهش التهاب در اطراف عصب تجویز کند. همچنین ممکن است برای تسکین درد شدید ناشی از رنجش عصب، داروهای دیگری نیز تجویز شوند.

روش‌های درمانی جایگزین: ممکن است در برخی از افراد، روش‌هایی چون استئوپاتی، کایروپراکتیک، ماساژ و یا طب سوزنی بتوانند علائم را کاهش دهند.

جراحی: با اینکه اکثر موارد سیاتیک در عرض چهار تا هشت هفته بهبود می‌یابند، ممکن است در موارد شدید و طولانی که با انجام روش‌های درمانی بدون جراحی بهبود نمی‌یابند، نیاز به انجام عمل جراحی باشد. هدف از عمل جراحی، برداشتن فشار از روی عصب سیاتیک می‌باشد.

راهکارهایی برای پیشگیری ابتلا به درد سیاتیک کمر و پا

با این که کمردرد به علت سیاتیک و یا عوامل دیگر، عارضه‌ای شایع است، می‌توان با رعایت موارد زیر از بروز آن جلوگیری کرد:

– حفظ حالت مناسب بدن به هنگام ایستادن، راه رفتن و نشستن

– انجام ورزش‌هایی که تناسب‌ اندام و قدرت و انعطاف‌پذیری بدن در نواحی عضلات شکم و ستون فقرات را حفظ می‌کنند.

– روش‌های درست بلند کردن اجسام را تمرین کنید. به هنگام بلند کردن یک جسم، زانوهای خود را خم کرده و کمر را صاف نگه‌ دارید. با انجام این کار، فشار ناشی از بلند کردن جسم بر روی استخون لگن و پاها وارد می‌شود نه بر روی کمر. جسم را نزدیک به بدن خود نگه‌ دارید. هر چه جسم از بدن شما دورتر باشد، فشار بیشتری بر روی کمر وارد می‌شود.

– در زمان نشستن مطمئن شوید که کمر شما به‌ خوبی حمایت می‌شود. از صندلی‌هایی استفاده کنید که به‌ خوبی کمر شما را در برگرفته و حالت آن‌ها مناسب بدن طراحی شده است. یک بالش گرد کوچک در پشت کمر می‌تواند به حمایت از کمر کمک کند.