اصلاح ناهنجاری های دندان و فک با درمان به وسیله ارتودنسی صورت می گیرد که دکتر سلام در این مقاله شما را با انواع ارتودنسی و زمان و سن مناسب برای ارتودنسی آشنا می کند و اطلاعات مفید درباره ارتودنسی به شما ارائه می دهیم.
عوارض عدم درمان ارتودنسی چیست؟
منظور از ارتودنسی ثابت این است که بیمار نمی‌تواند دستگاه ارتودنسی را از دهان خارج نماید. در دستگاه ارتودنسی ثابت اجزا به صورت نگین هایی برروی دندان چسبانده شده و ثابت می‌گردند. به این نگین‌ها براکت می‌گویند. این روش درمانی برخلاف درمانهای متحرک، وابسته به همکاری بیمار نمی‌باشد.
به گزارش بلاغ، حرکت دندانها در فضای مناسب، تنظیم دندانهای شلوغ و اصلاح روابط دندانهای دو فک می‌باشد. دندانها به این دلیل نامرتبند که یا شخص سایز فکش کوچک است و یا سایز دندان هایش درشت می‌باشد و جهت مرتب کردن دندانها با ارتودنسی ثابت یا متحرک نیاز به ایجاد فضای لازم جهت وارد کردن دندانهای خارج از قوس به داخل قوس دندانی داریم. در ادامه این مطلب را به نقل از بیتوته بخوانید.
ارتودنسی ثابت چیست؟
ارتودنسی ثابت (Fixed orthodontics)
منظور از ارتودنسی ثابت این است که بیمار نمی‌تواند دستگاه ارتودنسی را از دهان خارج نماید. در دستگاه ارتودنسی ثابت اجزا به صورت نگین هایی برروی دندان چسبانده شده و ثابت می‌گردند. به این نگین‌ها براکت می‌گویند. این روش درمانی برخلاف درمانهای متحرک، وابسته به همکاری بیمار نمی‌باشد.
درمان ارتودنسی ثابت
در درمانهای ارتودنسی ثابت می‌توان ماهی یک میلیمتر دندان را حرکت داد و این امر در بعضی مقاطع درمانی چندان مشهود نخواهد بود. در بعضی از موارد از بیمار براساس نوع ناهنجاری دندان کشیده می‌شود. در این گونه از بیماران در چند جلسه اول حرکت دندانها بخوبی مشهود است و دندانها به جای فضای خالی حرکت داده می‌شوند که از نظر بیمار به خوبی قابل مشاهده است. بیمار می‌بایست ماهی یک بار جهت درمان ویزیت شود.
در هر جلسه بعد از فعال کردن کش ها، سیم‌ها و یا فنر‌ها ممکن است بیمار مقداری درد داشته باشد که به مرور زمان در هفته اول کاهش می‌یابد. گاهی در بین جلسات معاینه به دلیل حرکت دندانها ممکن است مقداری از انتهای سیم‌ها از آخرین دندان خارج شود و باعث احساس تیزی و آزار گونه بیمار شود که در این صورت نیاز است بیمار وقت اورژانس گرفته و زودتر از موعد مقرر به مطب مراجعه نماید تا انتهای سیم کوتاه شود.
در مرحله ارتودنسی ثابت براکت‌ها بر روی دندانها چسبانده می‌شوند و یک سیم از بین براکت‌ها گذرانده می‌شود که با کش‌های بسیار ظریف به براکت‌ها انداخته می‌شود. این کش‌ها می‌توانند سفید و یا رنگی باشند. این کش‌ها در هر جلسه تعویض می‌شود، ولی سیم‌ها ممکن است هر جلسه عوض نشود و براکت‌ها هم تا انتهای دوره درمانی در دهان باقی می‌مانند.
در بعضی از موارد نیاز است که از بیمار دندان کشیده شود که براساس نوع ناهنجاری، شدت ناهنجاری، سن مراجعه بیمار، می‌تواند هر نوع دندانی باشد که معمولاً آسیاهای کوچک فک بالا و پایین می‌باشد. اما به عنوان یک قانون هرگز نباید دندانهای نیش کشیده شود حتی اگر کاملاً بیرون زده و یا نهفته باشند مگر شرایط به گونه‌ای باشد که دندان نیش نهفته در موقعیتی قرار گرفته باشد که امکان حرکت دادن آن وجود نداشته باشد.
معمولاً دندانهای آسیای کوچک کشیده می‌شوند و دندان نیش در فضای مناسب قرار داده می‌شود. گاهی براساس شرایط موجود ممکن است یک دندان ثنایا از فک پایین در قسمت جلو کشیده شود. فواصل دندانی کشیده شده با رفع شلوغی دندانهای دیگر و یا با عقب بردن دندانهای قدامی فک بالا و پایین پر می‌شوند. فواصل ایجاد شده در اثر کشیدن دندانها با حرکت سایر دندانها در پایان درمان به طور کامل بسته می‌شود و بیمار مشکلی از نظر داشتن فضا بین دندانها، نخواهد داشت.
معمولاً بیماران نگران هستند که در صورت کشیده شدن دندانها فضای آن‌ها خالی می‌ماند، اما در صورتی که دستور کشیدن دندان به درستی داده شده باشد این نگرانی بی مورد است. در اثر درمان ارتودنسی و حرکت دندانها به فضای دندان کشیده شده، ممکن است فضا برای رویش دندانهای عقل محیا گردد. کشیدن دندان عقل یا مولر سوم باعث مرتب شدن دندانهای جلو نمی‌شود و از فضای دندان عقل یا مولر سوم نمی‌توان برای منظم کردن دندانهای نیش یا قدامی استفاده کرد.
به شرط وجود سلامت لثه‌ها و بافت‌های نگه دارنده دندانها امکان حرکت دندانها با ارتودنسی ثابت در هر سنی وجود دارد. گرچه با افزایش سن مختصری سرعت حرکت دندانها کاهش می‌یابد. ولی به عنوان یک قانون کلی بهتر است بیمار قبل از بلوغ ویزیت شود تا بتوان از رشد فکین در جهت رفع ناهنجاری کمک گرفت.
ارتودنسی ثابت به دلیل پیچیدگی و نیاز به ظرافت کاری بالاتر، طولانی بودن مدت درمان، در دوره دندانپزشکی عمومی آموزش داده نمی‌شود و آموزش آن فقط در دوره تخصصی ارتودنسی انجام می‌شود؛ بنابراین بایستی برای درمان با ارتودنسی ثابت فقط به متخصص ارتودنسی مراجعه کرد.
مدت درمان ارتودنسی ثابت
طول درمان ارتودنسی ثابت به طور متوسط ۲ سال می‌باشد، ولی براساس نوع ناهنجاری بیمار و شدت مشکل می‌تواند بیشتر هم بشود.
در طول درمان اتودنسی ثابت از چه غذاهایی باید اجتناب کرد؟
بیمار در هنگام دوره درمانی ثابت نباید غذاهایی با قوام سفت مثل ته دیگ، بلال، میوه‌های هسته دار، زیتون و … را استفاده نماید. در غیر این صورت براکت از دندان جدا می‌شود که می‌بایست براکت جدیدی برای بیمار چسبانده شود که این امر می‌تواند باعث طولانی شدن زمان درمان و آسیب به دندان گردد. در این دوره بیمار از نظر بهداشت، به مراقبت‌های خاصی نیاز دارد تا از ایجاد تغییر رنگ و پوسیدگی در دندانها جلوگیری به عمل آید.
عوارض عدم درمان ارتودنسی
– اشکال در جویدن و هضم غذا را به همراه دارد.
– به خاطر فشار اضافی به لثه، دندانها لق می‌شوند.
– به خاطر سایش غیر طبیعی، دندانها ضعیف می‌شوند.
– می‌تواند باعث سردردهای مزمن یا دردهای صورت شود.
– گاهی به دلیل تنگی فک، مشکلات تنفسی مانند تنفس از طریق دهان ایجاد می‌شود.
– گاهی به دلیل تنگی فک انحراف در فک و عدم تقارن صورت ایجاد می‌شود.
– دندانها به راحتی تمیز نمی‌شوند و در نتیجه پوسیدگی و مشکلات لثه را به همراه خواهد داشت.
– گاهی به علت جفت نشدن صحیح دندانها، گاز گرفتن مکرر زبان یا گونه پیش می‌آید.
– ممکن است موجب ایجاد ناراحتی مفصل گیجگاهی
– فکی شود که احتمال دارد با مشکلات شنوایی نیز در ارتباط باشد.
سن مناسب ارتودنسی
درمان بستگی به نوع ناهنجاری، شدت مشکل دارد. اگر سن بیمار کمتر باشد درمان راحت تر، کوتاه‌تر و موفقیت آمیزتر خواهد بود. در بیمارانی که دارای مشکل فکی هستند حتما باید بیمار را قبل از بلوغ معاینه کرد. در مورد پسر‌ها ۹ سالگی و در مورد دختر‌ها ۸ سالگی معمولا مناسب‌ترین زمان است.
براساس نوع ناهنجاری می‌توان زودتر هم انجام شود به عبارت دیگر در بعضی از موارد باید درمان را حتی زودتر از ۸ – ۹ سالگی شروع کرد که نوع ناهنجاری تعیین کننده آن است. اگر متخصص ارتودنسی در بیمار مشکل فکی را تشخیص دهد، باید با کمک دستگاه‌های ارتودنسی مشکل فکی بیمار درمان شود چراکه در صورت عدم درمان در زمان مناسب، دیگر نمی‌توان مشکل بیمار را فقط با ارتودنسی درمان کرد و بیمار نیاز به جراحی فک خواهد داشت؛ بنابراین ویزیت به موقع در درمان ناهنجاری‌های دندان و فک بسیار اهمیت دارد، ولی اگر بیمار دارای مشکل فکی نباشد و فقط دندانهای او نیاز به درمان برای ردیف شدن داشته باشند در آن موقع می‌توان درمان را در هر سنی انجام داد گرچه در آن شرایط هم بهتر است درمان را در محدوده ۱۰ تا ۱۲ سالگی شروع کرد؛ بنابراین بیماری که مشکل دندانی دارد، می‌تواند درمان را در هر سنی به شرطی که مشکلات لثه‌ای نداشته باشد انجام دهد، ولی اگر مشکل فکی در سنین بزرگسالی وجود داشته باشد دیگر درمان ارتودنسی به تنهایی کارساز نخواهد بود و در آن زمان بیمار نیاز به جراحی به همراه ارتودنسی خواهد داشت. اگر مشکل فکی بیمار در سنین قبل از بلوغ تشخیص داده شود می‌توان با ارتودنسی به تنهایی و بدون نیاز به جراحی فک، بیمار را درمان کرد. مجدداً تاکید می‌شود اگر بیماران که مشکل اسکلتی در فک‌هایشان دارند، در سنین رشد و قبل از بلوغ به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند، درمان موفق‌تری خواهند داشت و می‌توان از فرآیند رشد در درمان ارتودنسی استفاده کرد.
در بیماران بزرگسال، اگر مشکل دندانی است می‌توان با درمانهای غیرجراحی مانند براکت و سیم مشکل را حل و دندانها را مرتب کرد ولی اگر مشکل مربوط به اسکلت فک‌ها باشد، در یک فرد بالغ باید نخست مشکلات دندانی را با ارتودنسی اصلاح و به دنبال آن با جراحی موقعیت فک‌ها را اصلاح کرد.
مراقبت‌های حین ارتودنسی
• مراجعات منظم و به موقع به مطب دندانپزشکی
• رعایت بهداشت با دقت بسیار زیاد در ارتونسی ثابت و تمیز کردن منظم و بی وقفه براکت‌ها و لابه لای سیمهای ارتودنسی، چرا که عدم رعایت بهداشت باعث از بین رفتن دندانها می‌شود.
• در صورت مشاهده هر گونه زخم و مشکل به دندانپزشکی مراجعه کنند.
• ممکن است پس از گذاشتن پلاک و یا براکتهای ارتودنسی تا چند روزی مشکل تکلم و یا جویدن داشته باشید، نگران نباشید عادت خواهید کرد.
• از آنجایی که هزینه و طول مدت درمان ارتودنسی ثابت بیشتر است، پس بهتر آنست که هر چه زودتر نسبت به اصلاح دندانها اقدام نمایید که در صورت امکان، ارتودنسی متحرک درمان صورت گیرد.
• در حین درمان ارتودنسی از جویدن آدامس و خوردن غذاهای سفت و چسبنده اکیداً خودداری کنید.
منبع/بلاغ نیوز
