گياه دارويي خشخاش با نام علمي PAPAVERSOmNIFER و از خانواده تير خشخاش با نام علمي PAIPAVERACEAE و نام محلي کوکنار و تورتوري قدمتي فراتر از 4 هزار سال دارد. اين گياه در سطح جهان به عنوان ماده‌اي مخدر، مورد استفاده قرار گرفته است.
خشخاش به وسيله بذر تکثير مي‌يابد و براي کاشت و تکثير خشخاش به منظور استخراج مواد موثر مورد انتظار همواره بايد از گونه‌ها و يا واريته‌هايي استفاده نموده که نسبت به آسفالت و بيماريها مقاوم است که از ميوه‌هاي زياد و مقادير فراوان الکالوئيد برخوردار باشند.
به گزارش مجله پزشکی دکتر سلام، خشخاش گياهي علفي و يک ساله است که تاکنون بيش از 200 گونه متعلق به گياه خشخاش يا پاپاور شناسايي شده‌اند و علاوه بر گونه‌هاي متعدد، خشخاش داراي زيرگونه واريته و فرمهاي متفاوتي نيز است که برخي از محققان آسيا را منشاء اين گياه مي‌دانند. گياه خشخاش داراي ريشه‌اي مخروطي و کم و بيش چربي که به طور مستقيم در زمين فرومي‌رود، است و طول ريشه اصلي اين گياه متفاوت بوده و به گونه گياه و شرايط اقليمي محل رويش بستگي دارد و به طور متوسط بين 18 تا 20 سانتي متر و قطر آن يک تا 2 سانتي متر است.
ريشه خشخاش داراي انشعابهاي کمي است و ريشه‌هاي جانبي شبکه بسيار وسيعي از ريشه‌هاي ظريف را تا عمق 50 تا 100 سانتي متر خاک به وجود مي‌آورند و ساقه فوقاني ريشه قطورتر مي باشند که باعث استحکام ساقه مي‌شود.
ساقه مستقيم استوانه‌اي شکل با سطحي صاف به رنگ سبز روشن است و ارتفاع آن با توجه به شرايط اقليمي محل رويش، متفاوت است.
برگهاي اين گياه بيضي شکل و در سطح زمين قرار مي گيرند و بدون دمبرگ مي‌باشند و به طور متناوب بر روي ساقه قرا مي گيرند و برگهاي پايين ساقه بزرگتر بوده که به تدريج به طرف بالا کوچکتر و تخم مرغي شکل مي‌گردند.
گل‌هاي اين گياه انتهاي ساقه‌هاي اصلي و فرعي پديدار مي‌شوند و داراي گلبرگ سفيد مي باشند که ناحيه فوقاني به رنگ بنفش يا روشن است و ميوه خشخاش به شکل گرز بوده که شيره‌هاي مخصوص توليد مي کند.
مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري سيستان و بلوچستان در اين رابطه گفت: خشخاش به وسيله بذر تکثير مي‌يابد و براي کاشت و تکثير خشخاش به منظور استخراج مواد موثر مورد انتظار همواره بايد از گونه‌ها و يا واريته‌هايي استفاده نموده که نسبت به آسفالت و بيماريها مقاوم است که از ميوه‌هاي زياد و مقادير فراوان الکالوئيد برخوردار باشند.
نبي ياري در گفت‌وگو با خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) منطقه سيستان و بلوچستان، افزود: ارقام انتخاب شده بايد ساقه‌هاي محکمي داشته باشند به طوري که با وزش باد روي زمين نخوابند در غير اين صورت نه تنها گياهان مقدري بسيار کمي گل توليد مي‌کنند و در نتيجه ميوه‌اي که توليد مي‌کنند از مواد موثر کمتري برخوردار است.
وي ادامه داد: طول دوره رشد گياهاني که در فصل بهار کشت مي‌شوند 120 تا 160 روز است و دوره رشد خشخاش به 6 مرحله خواب بذر، سبز شدن بذر، تشکيل برگهاي طوقه‌اي، طويل شدن ساقه، گل‌دهي و مرحله رسيدن بذرها و ميوه ها و پراکنش تقسيم مي‌شود.
مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري سيستان و بلوچستان افزود: در رابطه با خواص دارويي گياه گفت: برگ اين گياه براي تسکين سرفه و رفع اسهال و بي خوابي استفاده مي‌شود.
ياري افزود: تخم اين گياه سرفه‌هاي خشک را درمان کرده و چاق کننده و مخدر است و بي‌خوابي يا کم خوابي را درمان مي کند.
وي بيان کرد: تخم گياه دارويي خشخاش، درد سينه را درمان کرده و سوزش مجراي ادرار و اسهال کهنه و کم خوني را درمان مي کند و نيروي جنسي را نيز تقويت مي‌کند.
ياري تاکيد کرد: ريشه اين گياه فشار خون را پايين مي‌آورد و درد کمر تا زانو يا سياتيک را درمان مي‌کند.
