پوکی استخوان یک بیماری شایع در سنین سالمندی به شمار می رود. برای کاهش عوارض ناشی از این بیماری و پیشگیری از بروز آن افراد سالمند باید بیشتر به تغذیه و رژیم غذایی خود اهمیت دهند. این روزها طب چینی به بازار آمده و ادعای درمان پوکی استخوان میکند. از دکتر افشین استوار در این باره سوالاتی پرسیده ایم که در ادامه خواهید خواند.
بیستم اکتبر (28 مهرماه) روز جهانی «پوکی استخوان» است. هدف از نامگذاری این روز افزایش آگاهی مردم جهان در مورد پیشگیری، تشخیص و درمان پوکی استخوان است.
تغذیه سالم که شامل دریافت کافی کلسیم و ویتامین D هستند از اهمیت بالایی در جهت جلوگیری از این عارضه برخوردار است. بدن برای جذب کلسیم به ویتامین دی نیاز دارد.این ویتامین مورد نیاز از طریق خورشید، مواد غذایی حاوی ویتامین دی و مکمل ها تامین می شود.
دکتر افشین استوار، مدیر مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران به مناسبت روز جهانی «پوکی استخوان» گفت: پوکی استخوان بیماری شایع و مزمنی است که در واقع به بیماری خاموش معروف است، از این جهت که بیماری معمولا علامت ویژه و هشداری از خود بروز نمی دهد و فرد در مراحل ابتدایی متوجه آن نمی شود تا زمانی که عوارض بیماری گریبان گیر فرد شود. مهم ترین عارضه پوکی استخوان، شکستگی است. اهمیت موضوع از این جهت است که از ان جایی که شکستگی یک عارضه جدی تلقی شده و سلامت فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد لذا این بیماری باید به موقع تشخیص داده شود و همان طور که می دانیم بیشتر در افراد مُسن مشاهده می شود.
وی در ادامه افزود : شیوع و شدت این بیماری در زنان بعد از سن یائسگی بسیار بالاست به گونه ای که از هر 3 زن یائسه 1 زن شکستگی ناشی از پوکی استخوان را تجربه می کند این آمار در مردان، از هر 5 نفر 1 نفر است.
این متخصص اظهار داشت: 20 درصد افراد بزرگسال دنیا مبتلا به پوکی استخوان هستند، هرچه سن بالاتر می رود شیوع این عارضه نیز افزایش می یابد. این آمار در ایران 10 تا 20 درصد گزارش شده است.
استوار در پاسخ به این پرسش که چرا زنان بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند گفت: برای جواب دادن به این سوال پاسخ های متفاوتی مطرح شده است اما مهم ترین آنها را می توان تغییرات هورمونی دانست که در سنین بعد از یائسگی زنان مستعد ابتلا به این عارضه می شوند اما عوامل خطر دیگری چون بی تحرکی، کمبود ویتامین دی و کلسیم نیز در زنان نسبت به مردان شیوع بالاتری دارد.
مدیر مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم متذکر شد: بیماری با آزمایش سنجش تراکم استخوان قابل تشخیص است، تشخیص به موقع شکستگی ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که اگر در اولین شکستگی ناشی از پوکی استخوان، عارضه مشخص نشود فرد ممکن است دچار شکستگی های متعدد و وخیم تر شود. شکستگی های ناشی از پوکی استخوان به طور شایع در نواحی مچ دست، ستون مهره ها و لگن رخ می دهند.
به گفته وی خطرناک ترین و شدیدترین شکستگی را لگن به خود اختصاص داده است.
این متخصص افزود: بیماری تا زمان شکستگی معمولا علامتی ندارد و فرد مبتلا هیچ اطلاعی از بیمار خود پیدا نمی کند تا اینکه دچار شکستگی در عضوی از بدن مانند لگن شود. کوتاه شدن قد، صدمه به نخاع و دردهای مزمن کمر از جمله عوارض شکستگی مهره ها براثر پوکی استخوان است.
وی در ادامه بیان کرد: در پی شکستگی لگن حدود 80 درصد بیماران دیگر نمی توانند به زندگی عادی گذشته باز گردند، حدود 20 درصد بیماران در پی این اتفاق بعد از یکسال جان خود را از دست می دهند و حدود ۴۰ درصد افراد دیگر مانند سابق نمی توانند راه بروند و نیازمند کمک دیگران می شوند. هرچند این بیماری معمولا در افراد مسن بروز پیدا می کند، اما پایه این بیماری در سنین کودکی و نوجوانی گذاشته می شود و باید به این موضوع توجه بیشتری صورت گیرد.
استوار در رابطه با درمان پذیری این بیماری خاطرنشان کرد: امروزه با مصرف داروهای نسل جدید تا حدودی این بیماری قابل درمان بوده و درمان های موثری برای آن وجود دارد اما از آنجایی که درمان پوکی استخوان زمان بر است برخی از افراد در نیمه های درمان، کاهلی کرده و روند درمان را به تعویق می اندازند که این اقدام عواقب جبران ناپذیری دارد. با اصلاح سبک زندگی و درمان های موثر، می توان پوکی استخوان را درمان کرد تا از شکستگی استخوان ها جلوگیری شود.
این متخصص هشدار داد: به بیماران توصیه میشود در رابطه با درمان به سراغ راه های غیر علمی مانند درمان های چینی، سنتی و … نروند چرا که در هیچ یک از مدارک علمی این روش های درمان تایید نشده است بنابراین در تمام زمینه ها مردم دقت داشته باشند به متخصص هر نوع بیماری مراجعه کنند.
مدیر مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم در خصوص داروهای تبلیغاتی ماهواره ای به جام جم آنلاین گفت: افراد به هیچ عنوان بدون مشورت پزشک دارویی را مصرف نکنند زیرا هر دارویی ممکن است علاوه بر آن که تاثیری نداشته باشد بلکه عوارض بیماری را چند برابر کرده و فرد را درگیر بیماری های دیگر کند در نتیجه توصیه اکید می شود مطمئن ترین و عاقلانه ترین راه درمان بیماری ها مراجعه به متخصص است.
استوار تغذیه را یکی از مهم ترین عوامل در پیشگیری از این بیماری دانست و گفت: پوکی استخوان یکی از بیماری هایی است که ارتباط مستقیمی با تغذیه افراد دارد به عبارتی دریافت مواد معدنی و ویتامین هایی مانند ویتامین دی و کلسیم بسیار نقش مهمی را ایفا می کنند. ویتامین دی و کلسیم در لبنیات به وفور وجود دارد که مصرف ان اکیدا توصیه می شود.
وی در رابطه با اهمیت ورزش در افراد مبتلا به پوکی استخوان گفت: بیماران بر این باور اشتباه هستند که هر چه کمتر تحرک داشته باشند برای استخوان هایشان مفید تر است، درحالی که این تصور غلط و دردسرساز است. البته فعالیت فیزیکی باید متناسب با شرح حال بیمار و با توصیه متخصص انجام شود. یکی از مهم ترین فاکتور های خطر در ابتلا به پوکی استخوان بی تحرکی است. ورزش هایی که روی وزن بدن صورت می گیرد مانند پیاده روی و دویدن نقش مهمی در تشکیل استخوان در بدن دارند چرا که استخوان در طول زندگی هم تشکیل شده و هم تحلیل می رود، یکی از عواملی که در تشکیل استخوان نقش دارد فعالیت فیزیکی است بنابراین وجود پوکی استخوان مانعی برای انجام ورزش و تحرک نیست. استخوان یک بافت زنده است و مرتب مراحل تشکیل و تحلیل در آن اتفاق می افتد. بعد از حدود 25 سالگی به تدریج تحلیل استخوان آغاز می شود .
این متخصص در پایان خاطرنشان کرد: مهم ترین توصیه برای جلوگیری از این بیماری فعالیت فیزیکی و تغذیه مناسب است همچنین مراجعه به موقع به پزشک بخصوص در سنین بالای ۵۰ سال برای اطمینان از سلامت استخوان بسیار حایز اهمیت است. علاوه برآن پرهیز از مصرف سیگار و الکل اهمیت بالایی دارد چرا سبک زندگی نقش فراوانی در تمامی بیماری ها دارد. لبنیات در کنار ویتامین دی و کلسیم، چربی هم دارد و از آن جایی که بسیاری از افراد بزرگسال بیماری قلبی و عروقی، فشارخون و چربی خون بالا دارند، باید لبنیات پر چرب با احتیاط مصرف شود.
جام جم
