ستون فقرات یکی از مهم ترین اندام های بدن است. ستون فقرات از مجموعه ای مهره تشکیل شده که به هر کدام یک جفت تار عصبی متصل است که یکی از جانب دندریت و دیگری از جانب آکسون به مهره ها متصل هستند. سندرم دم اسبی از جمله اختلالاتی است که ممکن است در ستون مهره ها به وجود بیاید. در ادامه با دکتر سلام همراه باشید.
سندرم دم اسبی
همه ساله میلیون ها نفر از مردم دچار کمر درد می شوند و در اکثر موارد بدون متحمل شدن عمل جراحی بهبود می یابند. اما درد شدید کمر می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی باشد که به خوبی شناخته نشده و در اکثر موارد اشتباه تشخیص داده شده است. سندرم دم اسبی یا “cauda equina” (CES) هنگامی رخ می دهد که ریشه های عصبی دم اسبی فشرده شده و باعث اختلال در عملکرد حسی و حرکتی در اندام های تحتانی و مثانه می شوند. بیماران مبتلا به این سندرم در اغلب موارد به عنوان یک مورد اورژانسی در بیمارستان پذیرفته می شوند. سندرم CES می تواند به بی اختیاری و حتی فلج دائمی منجر شود.
منطقه ی دم اسب ساختاری در انتهای ستون فقرات اکثر مهره داران بوده ، که شامل ریشه های عصبی و ریز ریشه هایی از بالا می باشد. در انسان ، از آنجایی که رشد طناب نخاعی در طفولیت متوقف می شود در حالیکه رشد استخوان های فقراتی ادامه می یابد، طناب نخاعی در افراد بزرگسال در حدود سطح مهره های L1/L2 و در هنگام تولد در L3 پایان می یابد. با اینحال ، برخی تغییرات در افراد بزرگسال وجود دارد و طناب نخاعی ممکن است هرجایی بین مهره های T12 تا L3 پایان یابد.
علل بروز سندرم دم اسبی
سندروم CES اغلب از بر آمدگی یا فتق شدید دیسکی در ناحیه کمر ناشی می شود. فشار و کشیدگی بیش از حد یا آسیب شدید ممکن است باعث فتق دیسک بین مهره ای شود. با این حال، با گذشت سن، مواد تشکیل دهنده دیسک به طور طبیعی رو به انحطاط می گذارند و رباط هایی که آن را در جای خود نگه می دارند شروع به ضعیف شدن می کنند. با پیشروی این انحطاط، حتی کشیدگی عضلانی نسبتاً جزئی نیز می تواند باعث بیرون زدگی دیسک شود.
– ضربه مستقیم
– بیماری مننگومیلوسل که شایع است.
– گاهی فتق دیسک بین مهره‌ای در سطحی پایین تر از مهره سوم کمری(L3)
– تنگی مجرای نخاعی در پایین فقرات کمری و ناحیه خاجی
– درهم فرورفتگی یا آسیب‌های شدید مهره‌ای
– تومورها و عفونت‌ها
– بیماری التهابی
علائم و نشانگان
– فلج خفیف پاها
– درد شدید در کمر و انتهای ستون فقرات
– اختلال حس درد و حرارت در قسمتهای تحتانی
– بی اختیاری ادرار و مدفوع
– کاهش یا از بین رفتن رفلکس در اندام ها
– ضعف حرکتی
– اختلال تعادل
– اختلال در عملکرد جنسی
روش های پیشگیری و درمان
– جراحی برای بهبود عوارض ایجاد شده و بازیابی عملکرد عصبی
– تجویز دارو همراه با استفاده متناوب از سوند برای بهبود عملکرد مثانه و روده
– فیزیوتراپی برای بهبود عوارض حرکتی ایجاد شده ضروری است.
اختلالات ستون فقرات به صورت مستقیم در قدرت و توانایی های حرکتی فرد تاثیر گذار هستند. همین عدم توانایی در انجام برخی اعمال و مورد تمسخر دیگران قرار گرفتن می تواند آسیب های جبران ناپذیری را به فرد مبتلا وارد کند؛ همچنین از دست دادن کنترل روده و مثانه نیز از عوارض ابتلا به این بیماری خواهد بود و تاثیر بسیار منفی بر زندگی اجتماعی، کار و روابط بگذارد. بیماران مبتلا به CES ممکن است به عفونت های مکرر ادراری دچار شوند. اختلال عملکرد جنسی می تواند زندگی این بیماران و همسر آن ها را نابود کرده و به مشکلات رابطه ای و افسردگی منجر شود.
درد شدید عصبی نوروژنیک ممکن است مستلزم تجویز دارو های مسکن شود، داروهایی با عوارض جانبی که ممکن است باعث تشدید مشکلات بیشتر در بدن شود. اگر درد مزمن باشد، ممکن است متمرکز شده و به مناطق دیگر بدن منتقل شود. درد عصبی شب ها شدیدتر می شود و ممکن است با خواب تداخل نماید. این نوع درد با حس سوزشی همراه است که می تواند دائمی و غیر قابل تحمل شود. نفص حس ممکن است از حس مور مور و خواب رفتگی تا بی حسی کامل در نوسان باشد و ممکن است مثانه، روده و نواحی تناسلی را تحت تاثیر قرار دهد. حس ضعف معمولا در پاها وجود دارد و ممکن است به مشکلات مربوط به راه رفتن منجر شود.
از جمله موارد بسیار مهم و تاثیر گذار در روند بهبود افرادی که به سندرم دم اسبی مبتلا هستند حمایت عاطفی اطرافیان به ویژه اعضای خانواده است. به دلیل دردناک بودن این بیماری راحت بودن بیمار با پزشک نیز بسیار مهم است زیرا دارو های مختلفی برای کنترل، درمان و تسکین این بیماری مورد تجویز قرار نی گیرند.
چندین دارو برای مقابله با مشکلات درد، مثانه و روده تجویز می شود. علاوه بر این، بعضی از بیماران به این نتیجه می رسند که درمان های فیزیکی و مشاوره روانشناختی به آن ها کمک می کند تا با این بیماری کنار بیایند.
کنترل سندرم دم اسبی اغلب شامل جراحی می باشد. زمانی که دم اسب توسط یک فتق دیسک به وجود می آید در ابتدا عمل جراحی پیشنهاد می شود.
سندرم دم اسب با شروع ناگهانی به صورت یک وضعیت اضطراری جراحی در نظر گرفته می شود. عمل جراحی توسط لامینکتومی یا بریدن و برداشتن صفحه ی مهره ی ستون فقرات یا دیگر روش ها ممکن است در عرض 48 ساعت از شروع علایم انجام شود به شرطی که ضایعه مانند فتق دیسک ، آبسه ی اپیدرال ، تومور آشکار شوند. این درمان ممکن است به طور قابل ملاحظه ای شانس جلوگیری از آسیب نورولوژیکی طولانی مدت را افزایش دهد.
در صورتی که سندرم دم اسبی توسط تروما ایجاد شود آن گاه بیمار نبایستی حرکت داده شود.
سندرم دم اسب می تواند در طول بارداری به دلیل فتق دیسک کمری (لومبار) به وجود آید، سن مادر خطر بیماری را افزایش می دهد. جراحی هنوز می تواند انجام شود و بارداری بر روی درمان تاثیر سوء نمی گذارد. درمان برای افراد مبتلا به سندرم دم اسب در هر زمان طی دوران بارداری می تواند انجام شود.
مسائل شیوه ی زندگی بعد از درمان ممکن است لازم باشد. مسائل می تواند شامل نیاز بیماران به فیزیوتراپی و کاردرمانی به دلیل نقص عملکرد اندام جنبشی تحتانی باشد.
در این باره بیشتر بخوانید: علت بروز انحراف ستون فقرات
هرگونه کپی برداری با ذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است.
