مراقبت های قبل و بعد از جراحی افزایش قد

چه میزان درباره جراحی افزایش قد اطلاع دارید؟کوتاه بودن قد در برخی افراد علت ژنتیکی و ارثی دارد،وقتی كوتاه بودن قد غیرطبیعی باشد، پاتولوژی یا بیماری تلقی می‌شودو باید درمان شود

بسیاری از متخصصان ارتوپد معتقدند خیلی از افرادی كه مراجعه می‌كنند، جزو افراد كوتاه قد به حساب نمی‌آیند. رشد اندام انسان به دو بخش تقسیم می‌شود؛ رشد طولی و رشد عرضی. رشد طولی در دخترها تا حدود چهارده سالگی ادامه دارد، در شانزده سالگی كند شده و بعد از آن بسیار كاهش پیدا می‌كند‌ ولی پسرها تا هجده سالگی رشد طولی دارند كه ممكن است رشدشان تا بیست و دو سالگی تا چند سانتی‌متر نیز ادامه داشته باشد.

به‌طور كلی رشد طولی از سلول‌های رشد كه در انتهای استخوان‌ها قرار گرفته است و ‌صفحه‌ رشد نام دارد، تامین می‌شود كه در دخترها بعد از شانزده سالگی و در پسرها پس از هجده سالگی بسته می‌شود، ولی افزایش رشد عرضی اندام می‌تواند تا چهل و پنج سالگی ادامه داشته باشد؛ زیرا رشد عرضی توسط بافت پوششی استخوانی كه «ضریب» نام دارد، تامین می‌شود، البته نوع فعالیت فرد (فشاری كه در طول روز با توجه به فعالیت، به اندام وارد می‌شود) در افزایش عرضی اندام تاثیرگذار است.

میانگین قد در هر جامعه‌ای متفاوت است
میانگین قد با توجه به نژاد هر ملت متفاوت است. میانگین قد هر جامعه را براساس منحنی رشد ‌- كه سن، وزن، سن اسكلتی و زمانی هر فرد در آن ترسیم می‌شود – و حد متوسط جامعه در نظر گرفته می‌شود. در این صورت اكثریت یا متوسط جامعه در این منحنی قرار می‌گیرند و درصد كمی‌ (كمتر از 5 درصد) در بالا یا پایین منحنی هستند. همچنین با استفاده از منحنی رشد‌ (در هر جامعه‌ای متفاوت است) می‌توان قد افراد را ارزیابی كرد و بلندی یا كوتاهی آنها را سنجید؛ ولی در ایران آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد و در كتاب‌های پزشكی ‌(رفرانس میانگین قد) جامعه آمریكا در نظر گرفته شده است‌ كه در ایران كاربرد ندارد؛ برای مثال در ناحیه شرق آسیا، چین، ژاپن و مالزی میانگین قدشان نسبت به میانگین قد جامعه آمریكا بسیار كوتاه‌تر است.

ژنتیك؛ عامل اصلی و تاثیرگذار
ژنتیك هر فرد مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در بلندی یا كوتاهی هر فرد است، البته عوامل محیطی، اقتصادی، اجتماعی و تغذیه نیز موثر است؛ ولی به‌طور كلی 90 درصد عامل ژنتیكی (50 درصد ژن مادر و 50 درصد ژن پدر) قد فرد را تعیین می‌كند. این‌كه بعضی‌ها معتقدند با انجام بازی بسكتبال قد افزایش می‌یابد در بیشتر موارد صحیح نیست و به‌طور دقیق نمی‌توان آن را تضمین كرد. همچنین برای افزایش میانگین قد در منحنی رشد جامعه باید عواملی مانند رژیم غذایی، تغذیه مناسب، ورزش و … طی دهه‌ها ادامه داشته باشد تا بتوانند تاثیر بگذارند.

شما كوتاه قد هستید؟
وقتی كوتاه بودن قد غیرطبیعی باشد، پاتولوژی یا بیماری تلقی می‌شود. مشكلات هورمونی مانند اختلال و كمبود در غدد رشد، غدد هیپوفیز و غدد تیروئید می‌تواند رشد قد را دچار مشكل كند؛ علائم دیگری نیز دارند، البته با مراجعه به متخصصان غدد می‌توانند كمبود هورمونی را اصلاح كنند. نكته قابل توجه این است كه فرد تا زمانی كه صفحه رشد باز است، مشكل كمبود هورمون را برطرف كند تا رشد طولی‌اش متوقف نشود. دسته دیگر، كسانی هستند كه قد كوتاه دارند، ولی از جنبه‌های دیگر طبیعی هستند كه به لحاظ پزشكی قد كوتاه به حساب نمی‌آیند.

چه كسانی كاندیدای جراحی بلند شدن قد هستند
بسیاری از مردم تصور می‌كنند جراحی افزایش قد جزو جراحی‌های زیبایی است، در صورتی كه كسانی كه عدم نابرابری طولی اندام داشته باشند، برای مثال یك پای‌شان كوتاه‌تر یا بلندتر از پای سالم باشد، برای درمان، جراحی افزایش قد را پیشنهاد می‌كنیم. عوامل ژنتیكی (هنوز علت‌شان مشخص نیست)، تومور، عفونت‌ها، تروما یا ضربه (در شكستگی كه سلول رشد استخوان آسیب ببیند و رشد كافی نداشته باشد) باعث نابرابری طولی اندام می‌شود.

هر قدر نابرابری طولی اندام بیشتر باشد، فرد برای راه رفتن انرژی بیشتری مصرف می‌كند، زیرا مركز ثقل بدن خیلی جابه‌جا می‌شود و انرژی بیشتری از فرد طلب می‌كند. راه رفتن فرد طبیعی به‌دلیل انقباض تعدادی از عضلات اندام تحتانی با كوشش زیادی همراه نیست، از طرفی لگن این بیماران به طرف اندام كوتاه‌تر كج می‌شود؛ اگر این شرایط درمان نشود، لگن در حالت كج و انحراف ثابت می‌شود و به دنبال آن ستون فقرات (ستون فقرات در لگن پایه‌گذاری شده است) انحراف پیدا می‌كند كه با كمردرد همراه است.

در كوتاهی كمتر از پنج سانتی‌متر می‌توان از روش‌های دیگری نیز استفاده كرد. اگر كوتاهی یك یا دو سانتی‌متر باشد، با استفاده از لیفت و كفی در داخل كفش تعادل ایجاد می‌شود و اگر سه تا چهار سانتی‌متر باشد كفی زیر كفش قرار می‌گیرد ‌(یك پاشنه نسبت به پاشنه دیگر بلندتر است)‌ ولی در كوتاهی بیشتر از پنج سانتی‌متر درمان با جراحی توصیه می‌شود. روش جراحی افزایش قد به لحاظ درمانی و زیبایی یكسان است، ولی منطقی نیست كه عضو سالم، تحت جراحی پرخطر با عوارض و مشكلات فراوان قرار بگیرد.

عوارض جراحی افزایش قد
هر عمل جراحی، در هر قسمت از بدن می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد. بیمارانی كه تحت درمان جراحی افزایش قد ‌(به لحاظ درمانی و زیبایی) صورت قرار می‌گیرند باید كنترل دقیق و پیگیری مرتبی داشته باشند.

یكی از عوارض شایع در جراحی افزایش قد احتمال عفونت در ناحیه‌ای كه دستگاه به پوست متصل بوده است (حدود یك سال، این دستگاه از طریق پوست به استخوان وارد می‌شود) كه رعایت بهداشت فرد در اولویت قرار می‌گیرد، در جراحی افزایش قد محدودیتی برای افزایش استخوان وجود ندارد؛ البته باید به تدریج و آرام باشد، ولی اگر عضله بیش از اندازه كشیده شود، سفت می‌شود و محدودیت حركتی در مفاصل ایجاد می‌كند برای مثال، اگر ساق پا را بیش از حد بلند كنند، عضله سه سر ساقی یا تاندون آشیل سفت می‌شود، پا به سمت پایین منحرف شده و نوك پنجه به سمت پایین تمایل پیدا می‌كند. بنابراین برای جراحی بلند كردن، فیزیوتراپی دقیق و كامل تحت نظر پزشك اهمیت ویژه‌ای دارد.

از عوارض دیگر آن، تاخیر در جوش خوردن‌ (اگر استخوان‌سازی به اندازه صورت نگیرد) است كه می‌توان از پیوند استخوانی برای تحریك جوش خوردن استفاده كرد. در این روش از سلول‌های استخوان‌ساز در ناحیه لگن برای ساق و ران پا استفاده می‌كنیم، دررفتگی یا نیمه دررفتگی مفاصل بالا و پایین ران یا ساق پا از دیگر مشكلاتی است كه فرد را درگیر می‌كند، كسانی كه حفره لگن‌شان به اندازه عمق نداشته باشد و یك مفصل ناپایدار در لگن داشته باشند، وقتی قد فرد را بلند می‌كنند، دررفتگی در مفصل ران ایجاد می‌شود. البته پزشك با رادیوگرافی قبل از جراحی، میزان تحمل مفصل ران را بررسی می‌كند.

مشكل دیگر، آسیب‌های عصبی است. وقتی وایرها و پین‌ها را از پوست به استخوان وارد می‌كنند، ممكن است اعصاب آسیب ببیند یا به دلیل افزایش استخوان، رشته‌های عصبی بیش از حد كشیده شوند كه پزشك در ویزیت‌های مكرر عصب‌ها را بررسی می‌كند. در واقع جراحی افزایش قد یك فرآیند طولانی با عوارض نسبتا طولانی و غیرقابل پیش‌بینی است، بنابراین پزشك قبل از جراحی مشكلات و عوارض را با بیمار در میان می‌گذارد، حتی با افرادی كه این عمل را انجام داده‌اند جلسه‌هایی می‌گذارند تا فرد تصمیم منطقی بگیرد.

روش جراحی
در جراحی افزایش قد، در ابتدا استخوان‌ها را شكسته ‌(ران یا ساق پا) و اطرافش را دریل ‌(سوراخ) می‌كنند. البته سعی می‌شود در شكستن كورتكس استخوان ‌(لایه بیرونی استخوان) به مغز استخوان و عروق اطراف صدمه كمتری وارد شود سپس دستگاه مخصوص به نام «الیزاروف» را به‌وسیله پین‌ها و سیم‌هایی به دو سوی استخوانی كه شكسته شده، وصل می‌كنند. این دستگاه دارای پیچ‌هایی است كه هر شش ساعت باید 25 درصد میلی‌متر چرخانده شوند تا استخوان‌ها را از هم دور كنند تا آنها در فضای خالی رشد كنند. نكته مهم این است كه پزشك باید به طور مرتب با رادیوگرافی فاصله دو استخوان را بررسی كند.

گاهی ممكن است استخوان‌سازی به اندازه كافی نباشد، در این صورت فرآیند را متوقف می‌كنند تا استخوان‌سازی صورت گیرد و استخوان‌ها به هم نزدیك شوند سپس ادامه می‌دهند. با توجه به این‌كه فرآیند جراحی افزایش قد طولانی مدت است برای هر یك سانتی‌متر در سن بلوغ، حدود یك ماه و برای سنین بالاتر یك ماه و نیم طول می‌كشد؛ بنابراین در سن بلوغ رشد استخوانی بیشتری دارند و نتیجه بهتری حاصل می‌شود.

گول تبلیغات را نخوریم
با توجه به این‌كه افرادی كه تمایل به افزایش قد دارند، بیشتر در سنین 15 تا 25 سال هستند، تحت تاثیر تبلیغات افزایش قد مانند برچسب، كفی، قرص، آمپول و… قرار می‌گیرند حال آنكه این روش‌ها از نظرعلمی تائید نشده‌اند.

درمان هورمونی
كسانی كه به دلیل هورمونی مشكل كوتاهی قد دارند باید در سن رشد، داروی هورمونی كه پزشك غددشان تجویز كرده مصرف كنند، در غیر این‌صورت صفحه رشدشان بسته می‌شود؛ ولی كسانی كه مشكل غدد ندارند و تنها برای افزایش قد از داروهای هورمونی استفاده می‌كنند، به لحاظ پزشكی توصیه نمی‌شود