قطعا این سوال برای شما هم پیش آمده است که وقتی فردی نابینا است تصویر ذهنی و درک وی از محیط اطراف چگونه است؟ قطعا این افراد دارای درکی مشخص از محیط اطراف خود هستند اما این تصویر چگونه است؟ در ادامه قصد داریم تا به بررسی این موضوع بپردازیم. با دکتر سلام همراه باشید.
آیا می دانید افراد نابینا چه چیزی را در برابر چشمان خود می بینند؟ شاید شما نیز مانند بسیاری از افرادی که بینایی طبیعی دارند بارها از خود پرسیده باشید که افراد نابینا چه چیزی را در برابر چشمان خود می بینند و از طرف دیگر نیز افراد نابینا از خود می پرسند که آیا تصورات آن ها و آن چیزی که در برابر چشمانشان دارند با دیگر افراد نابینا متفاوت است یا خیر. هیج جواب یکسانی برای این سوالات وجود ندارد زیرا درجات مختلفی از نابینایی وجود دارد. علاوه بر این از آن جایی که «دیدن» اطلاعات بر عهده مغز است مهم ترین نکته این خواهد بود که آیا شخص از همان ابتدا نابینا بوده یا سابقه ی دیدن داشته است.
نابینا از بدو تولد: شخصی که هیچ تجربه ای از دیدن ندارد
ساموئل، که نابینا بدنیا آمده است این که افراد نابینا همه چیز را سیاه می بینند را نادرست می خواند زیرا چنین فردی هیچ تجربه ای از رنگ سیاه ندارد که آن را با چیزی مقایسه کند. وی می گوید:” هیچ چیزی وجود ندارد”. برای شخصی که بینایی سالم دارد درک این موضوع با این کار امکان پذیر خواهد بود: یکی از چشم هایتان را بسته و از چشم دیگر برای تمرکز کردن روی یک چیز استفاده نمایید. چشم بسته چه می بیند؟ هیچ. یک روش دیگر این است که بگوییم ارنج شما چه می بیند!
افرادی که بینایی خود را از دست داده اند تجربیات بسیار متفاوتی دارند. برخی می گویند که تاریکی مطلق در برابر چشمان آن هاست مانند این که در یک غار تاریک هستند. برخی دیگر نورهایی را می بینند یا توهمات تصویری روشنی را مشاهده می کنند که می تواند از شکل ظاهری اشیاء نشأت گرفته باشد یا شکل ها و رنگ های بسیار ناواضح و ذرات نورانی.
علاوه بر نابینایی مطلق، نابینایی عملکردی نیز وجود دارد که تعاریف متفاوتی برای آن تعیین شده است. روی هم رفته چیزی که این افراد می بینند به شدت نابینایی و شکل این اختلال بصری وابسته است.
نوع دیگری نیز از نابینایی وجود دارد که در آن شخص اشیاء بزرگ و افراد را می بیند اما قدرت تمرکز روی آن ها را ندارند. این افراد ممکن است رنگ ها را تشخیص دهند یا افراد و اشیاء را در فاصله ای خاص و معین ببینند،برای مثال می توانند انگشت هایشان را در مقابل صورت قرار داده و بشمارند. در مواردی نیز درک رنگ ها ممکن است از بین برود یا تمام بینایی مات و غیرقابل تشخیص باشد که در افراد مختلف شدت آن متفاوت است. برای مثال برخی نورهای نئونی را می بینند که همواره در حال چرخش و روشن شده بوده و رنگ آن ها مرتباً تغییر می کند.
درک بسیار کم
اشخاصی هستند که درک بصری ناچیزی دارند اما نمی توانند تصاویر واضحی را در ذهنشان شکل دهند. برای مثال این افراد می توانند بگویند که چراغ ها روشن یا خاموش هستند.
دید تونلی
در این افراد دید می تواند نسبتاً نرمال و طبیعی باشد و یا نباشد اما تنها در یک شعاع خاص دید طبیعی خواهد بود.
آیا افراد نابینا در رویاهای خود چیزی می بینند؟
شخصی که نابینا به دنیا آمده خواب می بیند اما این رویا و خواب شامل تصاویر نمی شود. این رویاها می توانند شامل صداها، اطلاعاتی راجع به لمس، بوها، مزه ها و یا احساسات باشد. از طرف دیگر اگر شخصی بینایی داشته و به هر دلیلی آن را از دست بدهد خواب های او می توانند شامل تصاویر نیز باشند. افرادی که دارای دید ناقص هستند نیز می توانند در خواب تصاویر را ببینند.
شکل ظاهری اشیاء در رویا به نوع تاریخچه ی نابینایی وابسته است. در اغلب موارد دید در رویاها با گستره ای از چیزهایی که فرد در طول زندگی خود دیده قابل مقایسه است. برای مثال کسی که به کوررنگی مبتلاست به ناگاه رنگ های تازه ای را در خواب نخواهد دید. اشخاصی که بینایی آن ها در طول زمان کاهش یافته می توانند به همان وضوح روزهای اول خواب ببینند یا مانند شرایط کنونی خواب هایشان حاوی تصاویر مبهم و مات باشد. افرادی که از لنزهای اصلاحی استفاده می کنند نیز تجربه ی مشابهی خواهند داشت.
درک نور به شیوه ی غیر بصری
نکته ی جالب این است که برخی از افرادی که کاملاً نابینا هستند می توانند نور را به صورت غیربصری درک نمایند. محققان سلول های ویژه ای را کشف کرده اند که سلول های ipRGC نامیده می شوند و در چشم موش و انسان یافت می شوند. این سلول ها در رشته های عصبی که سیگنال های بینایی را از شبکیه به مغز منتقل می کنند. این سلول ها در واقع نور را درک می کنند اما در دیدن این نورها تاثیری ندارند. از این رو اگر شخصی نابینا تنها یک چشمش نیز توانایی بالقوه دیدن نور را داشته باشد می تواند روشنایی و تاریکی را درک نماید.
منبع: باشگاه خبرنگاران
