متاسفانه افرادی که از سیگار استفاده می کنند با علم به اینکه می دانند تنباکو ماده ای کشنده است، همچنان به استعمال سیگار اصرار دارند. حتی تنفس دود سیگار نیز مضرات فراوانی برای سلامتی انسان به همراه خواهد داشت و زمینه را برای ابتلا به بیماری های خطرناکی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی، سکته، آمفیزم و دیگر مشکلات تنفسی ایجاد می کند.
اما آیا آگاهی از این موارد مانع از استعمال سیگار شده است؟ یا آیا راهی برای تولید سیگار بی‌خطر وجود دارد که هیچ کدام از ضررهای یادشده را نداشته باشد؟ «استفان هچ»، محققی از مرکز سرطان‌شناسی دانشگاه مینه‌سوتا که در زمینه سرطان‌زا بودن تنباکو تحقیق و مطالعه می کند در پاسخ به سوال دوم گفته: «چنین امری تقریبا غیرممکن است».
دود سیگار حاوی از دست‌کم ۴ هزار ماده شیمیایی است که مشخص شده حداقل ۷۰ نوع آن‌ها سرطان‌زا هستند. «هچ» در این رابطه افزوده: «تاکنون هیچ سیگاری تولید نشده که این مواد شیمیایی را در خود نداشته باشد و مردم همچنان دلشان بخواهد که آن را استعمال کنند. حدود ۵۰ سال است که دانشمندان به دنبال تولید سیگار غیرمضر هستند، اما تاکنون چنین امری میسر نشده است». البته این بدین مفهوم نیست که هیچ کارخانه‌ای در راستای کاهش مضرات سیگار تلاش و تحقیق نکرده باشد. از قرار دادن فیلترهای انسداد مواد سرطان‌زا گرفته تا راهکارهای دیگری همچون حرارت دادن به تنباکو به جای سوزاندن آن، همگی راه‌حل‌هایی است که برای کاهش میزان ضرر سیگار اعمال شده‌اند. اما هیچ کدام کارساز نبوده است.
مشکل اصلی اینجاست که بسیاری از مواد مضر تنباکو در برگ‌های آن موجود است. این گیاه قادر است مواد سمی همانند آرسنیک یا کادمیوم را از کودهای شیمیایی و خاک جذب کند. برگ‌های چسبناک آن نیز مواد سمی را از هوا جذب می‌کنند که شامل رادیواکتیو و پلونیوم ۲۱۰ است. برگ‌ها پس از چیده شدن، نگهداری و خشک می‌شوند و مواد موجود در آن‌ها به نیتروسامین مخصوص تنباکو تبدیل می‌شود که یک ماده مشهور و شناخته شده در تولید سرطان است. هنگامی که فرد سیگار را روشن می‌کند، واکنش شیمیایی حاصل از سوختن برگ‌ها مونوکسید کربن، سیانید هیدروژن و کوکتلی از مواد سرطان‌زا همچون پلی سایکلیک اروماتیک هیدروکربن و بنزن تولید می‌کند. به محض سوختن برگ‌ها و استشمام دود حاصله، مقدار زیادی مواد سرطان‌زا وارد ریه فرد می‌شود. در علم سم‌شناسی، این دوز مواد مصرفی است که مضر بودن یا نبودن‌شان را تعیین می‌کنند. بنابراین، وجود یک یا چند ماده نمی‌تواند تعیین‌کننده سمی یا خطرناک بودن مواد باشد. اما پرواضح است که بسیاری از مواد تشکیل‌دهنده سیگار که شامل TSNAها و PAHها هستند در بدن افراد سیگاری و کسانی که در معرض دود سیگار قرار دارند، پیدا شده است. یعنی حتی تنفس دود دست دوم هم به اندازه کشیدن سیگار می‌تواند خطرناک و مضر باشد. منبع مواجهه با برخی از مواد سمی هم اهمیت بالایی دارد. برخی از مواد مضر سیگار در غذاها هم یافت می‌شوند. اما نحوه دریافت آن‌ها با هم متفاوت است و در نتیجه، اثرات نابرابری هم در بدن خواهند داشت. مثلا اگر یک ماده سمی که در غذا و سیگار مشترک است را در قالب خوراکی مصرف کنید، چون به معده وارد شده و آنزیم‌ها روی آن اثر می‌کنند، ضرر زیادی در پی نخواهند داشت. اما کشیدن سیگار باعث می‌شود تا دود مستقیما وارد جریان خون شده و به ریه‌ها برسد. البته باید گفت که برای کاهش مواد سرطان‌زا در سیگار راهکارهای گوناگونی وجود دارد. از جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: تغییر دادن ترکیبات تنباکو، بازنگری در روند پخت برگ‌ها، اضافه کردن فیلترهای ذغالی برای جذب مواد فرار و ….اما هیچ مدرکی دال بر موفقیت‌آمیز بودن هیچ کدام از این روش‌ها وجود ندارد. به ادعای محقق یاد شده در بالا، هیچ کدام از این روش‌ها قادر به حذف خاصیت سرطان‌زایی تنباکو نیستند. وی همچنین بیان داشته که در حال حاضر ما همه تمرکز خود را روی عناصری گذاشته‌ایم که سمی بودن آن‌ها ثابت شده است. این در حالی‌ست که سیگار حاوی ۴ هزار عنصر شیمیایی است و امکان دارد به غیر از ۷۰ ماده شناخته شده، بقیه هم خطرات گسترده‌ای به دنبال داشته باشند که هنوز کشف نشده است!
همچنین باید به نیکوتین اشاره کرد. ماده اصلی سیگار که خاصیت سرطان‌زایی ندارد، اما این ماده اعتیادآور خیلی هم بی‌خطر نیست. نیکوتین موجب افزایش ضربان قلب، انقباض عروق و رگ‌ها شده و موجب افزایش کلسترول در خون می‌شود. به‌علاوه، شواهدی وجود دارد که ثابت می‌کند نیکوتین از خودتخریبی سلول‌های سرطانی جلوگیری کرده و حتی به رشد رگ‌های خونی که وظیفه اکسیژن‌رسانی و تغذیه تومورها را به عهده دارند نیز کمک می‌کند. البته این ادعا در نتیجه یک تحقیق آزمایشگاهی بیان شده که روی سلول‌های رشدیافته در خارج از بدن انجام شده بود. اما چیزی که کاملا واضح است، خاصیت اعتیادآوری نیکوتین است که باعث می‌شود یک فرد معتاد سیگار شده و به راحتی قادر به ترک آن نباشد.
ویژگی اعتیادآور بودن نیکوتین همه تلاش‌ها در راستای تولید سیگار غیرمضر را نفی می‌کند. از دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی، کارخانه‌های تولید سیگار در تلاش برای تولید سیگارهایی با قطران پایین هستند و با عناوینی همچون لایت، نرم یا سبک آن‌ها را عرضه می‌کنند. در فیلتر این سیگارها دریچه‌های ریزی تعبیه شده که هوای تازه قابلیت ورود به سیگار را داشته باشد تا در ترکیب با قطران از مضراتش کاسته شود. آزمایشاتی که برای تعیین قطران صورت می‌گیرد، در دستگاه تست می‌شود. اما باید گفت، از آنجا که انسان ربات نیست پس حتی مصرف سیگارهای لایت هم راه چاره به حساب نخواهد آمد زیرا یک فرد سیگاری، یا کام‌های خود را عمیق‌تر می‌کند، یا انگشتان را روی سوراخ‌های فیلتر گذاشته و مانع خروج هوا می‌شوند. یا تعداد سیگارهای‌شان را افزایش می‌دهد تا به میزان دلخواه نیکوتین و قطران برسد.
گزینه های بی خطر کدام هستند؟
تنباکوهای بدون دود گزینه‌های بهتری به‌شمار می روند. اگرچه همچنان همه نمونه‌های آن، چه آن‌هایی که اسنیف می‌شوند یا جویدنی‌های که هرگز با آتش و دود همراه نیستند هم همچنان حاوی همان موادسرطان‌زا بوده و به دلیل اینکه با فضای دهان در تماس‌اند، احتمال ایجاد سرطان را خواهند داشت.
اما یکی از گزینه‌های قابل اعتماد، نوعی انفیه (هر دارویی را که به بینی کشند) به نام snus است. این محصول که تولید کشور سوئد است، همانند چای کیسه‌ای عرضه می‌شود و فرد آن را زیر لب قرار می‌دهد. این انفیه نیاز به نیکوتین را در فرد از بین می‌برد. البته این ماده نیز به نوبه خود مضراتی به دنبال خواهد داشت. در تحقیقات اخیر ثابت شده کسانی که اسنوس مصرف می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به سرطان پانکراس قرار دارند و ممکن است در اثر سرطان جان خود را از دست بدهند.
همچنین لازم است به سیگارهای الکترونیکی اشاره کنیم که برخلاف ادعای سازنده‌ها، کاملا بی‌خطر نیستند و آن‌ها نیز عوارض خاص خود را خواهند داشت. اما به طور کلی از سیگار واقعی بهتر بوده و خطرات کمتری را متوجه بدن انسان می‌کنند.
منبع: ابتکار
