فرآیند تجزیه و تحلیل و تصمیم گیری مغز بسیار پیچیده و پر سرعت است. پژوهشگران با بررسی نحوه عملکرد مغز و آنالیز سیگنال های اولیه مغز که برای تصمیم فعال می شوند به نتایج جالبی رسیدند. در واقع مغز ما باید بتواند هر گونه اطلاعات تازه در مورد شرایط حاضر را پردازش کرده و در کسری از ثانیه تصمیم خود را بگیرد. تصمیمی درباره ی اینکه باید به کاری که قصد انجامش را داریم ادامه داده یا بایستیم.
قصد داریم موقعیتی را توصیف کنیم که هر راننده ای با آن آشنایی دارد. فرض کنید در حال رانندگی هستید و به چراغ راهنمایی برخورد می کنید که از سبز به زرد تغییر می کند.
در این موقعیت شما پایتان را روی کدام پدال قرار می دهید؟ گاز یا ترمز. احتمالا تصمیم م گیرید که خود را از شر انتظار پشت چراغ قرمز رها کنید؛ اما در لحظه ی آخر خودروی پلیس را با گوشه ی چشمتان مشاهده می کنید. آیا می توانید بموقع نظرتان را تغییر دهید و پشت چراغ قرمز بایستید؟
در واقع مغز ما باید بتواند هر گونه اطلاعات تازه در مورد شرایط حاضر را پردازش کرده و در کسری از ثانیه تصمیم خود را بگیرد. تصمیمی درباره ی اینکه باید به کاری که قصد انجامش را داریم ادامه داده یا آن را متوقف کنیم.
طی تحقیقی، محققان ۲۱ شرکت کننده را درون یک دستگاه ام‌آر‌آی قرار دادند و از آنان خواستند تا به اشکال رنگی روی صفحه ی کامپیوتر نگاه کنند و طبق رنگ های دیده شده که البته قبلا تعیین شده بودند یا چشمان خود را بچرخانند یا حرکت آنها را متوقف کنند. محققان توانایی شرکت کنندگان در سرعت این کار و به خصوص توانایی نگه داشتن حرکت چشمانشان را اندازه گیری کردند چرا که معمولا آنها به صورت پیش فرض چشمان خود را تکان می دادند. در واقع باید هر چه سریعتر تصمیم میگرفتند که چه زمانی باید چشمانشان را متوقف کنند.
نتیجه این شد که اگر پس از صد میلی ثانیه یا کمتر تصمیم خود را عوض کنید احتمال تغییر رفتار وجود دارد. اما اگر بیش از دویست میلی ثانیه این تغییر تصمیم طول بکشد، یعنی کمتر از ربع ثانیه، احتمالا شما همان تصمیم اولیه را اجرا خواهید کرد. این به خاطر این است که سیگنال دستور اولیه پس از این مدت در حال انتقال به ماهیچه های شماست. یعنی بازگشتی در کار نیست.
پرسشی که محققان در پی پاسخ به آنند، این است که آیا این نتیجه در مورد تصمیماتی لحظه ای و مهمتر از تنها تکان دادن چشم نیز صحت دارد؟ آیا در مورد رفت و برگشت و توجه میان تصمیمات یا افکار متفاوت کاربرد دارد؟
اگر یک معتاد که موفق به ترک اعتیاد خود شده است اتفاقی به مواد مورد مصرف خود بر بخورد چطور؟ مطمئنا توجهشان جلب خواهد شد. اما مهم این است که هرچه سریعتر توجهشان منحرف شود، در همان کمتر از صد میلی ثانیه. میدانیم که توجه یک معتاد توسط محرکی که قسمت تولید کننده ی ماده ی شادی آور مغز را فعال میکند جلب می شود. این به خودی خود مشکل محسوب نمی شود. مگر اینکه نتواند در زمان مناسب توجهش را از به سمت چیز دیگری منعطف کند. مختل شدن توجه آسان است اما آیا میتواند آن را به سمت هدف جدیدش معطوف کند، یعنی عدم مصرف. به عبارتی برای ترک یک عادت باید عادت جدیدی جایگزین آن شود.
اصل بر این است که در کسری از ثانیه تصمیم خود را (تصمیمی که از آن پشیمان خواهد شد) ارزیابی کند؛ قبل از اینکه دستور این تصمیم ناگهانی به ماهیچه ها صادر شود.
به مثال اتومبیل و چراغ راهنمایی بر می گردیم. حال که می دانیم تصمیمی که گرفته شده غیر قابل بازگشت است، بهتر است تا همیشه نزدیک به چراغ راهنمایی با آرامش و سرعت کمتری برانیم تا با غول پشیمانی مواجه نشویم.
منبع: تابناک
