تب کریمه کنگو یکی از بیماری های واگیر شایع است که به بیماری خونریزی دهنده معروف است. این بیماری می تواند از حیوان به انسان منتقل شود. کسانی که با دام های آلوده، گزش کنه و با خون و ترشحات لاشه های آلوده در تماس هستند به این بیماری مبتلا می شوند.
تب کریمه کنگو بیماری ویروسی حاد تب دار و خونریزی دهنده ای است که برای اولین بار در ۱۹۴۴ در کریمه اوکرائین شرح داده شد. نام تب خونریزی دهنده از آن زمان برای این بیماری انتخاب گردید .
در سال ۱۹۶۹ معلوم شد عامل بیماری با علائم تب خونریزی دهنده که در کنگو شناسایی شده بود با عامل کریمه یکی است و نام تب خونریزی دهنده کریمه کنگو ، یا Crime Congo Hemorrhagic Fever ویا به اختصار CCHF بر آن گذاشته شد. جالب توجه اینکه بیماری در حدود سال ۱۱۱۰ میلادی توسط جرجانی پزشک و دانشمند عالیقدر ایرانی در کتاب گنجینه خوارزمشاه به تفصیل توضیح داده شده است. در این کتاب شرح یک بیماری خونریزی دهنده با علائم وجود خون در ادرار ، خونریزی از مقعد ، استفراغ خونی ، خلط خونی ، خونریزی در حفره شکم و خونریزی از لثه ها بوده و ذکر شده است که بند پای کوچکی احتمالاً شپش یا کنه ناقل بیماری می باشد.
عوامل ایجادکننده می تواند ویروس یا باکتری یا انگل یا قارچ باشد. این بیماریها سه گرفتاری عمده برای بشر ایجاد می کنند.
۱- مشکل بهداشتی با ایجاد بیماری و یا عارضه و معلول کردن فرد و گاهی نیز متأسفانه عامل مرگ انسان شده و گاهی نیز بصورت همه گیر ظاهر می شوند.
۲- اختلال در زنجیره اقتصادی با ایجاد بیماری در حیوانات و کاهش زاد و ولد و تولیدات دامی و کاهش منابع تغذیه ای و صنعتی برای بشر و بهم خوردن زنجیره های داد و ستد بین دولتها.
۳- ایجاد گرفتاری در اقتدار سیاسی و حیثیت جهانی ملت ها و کاهش مراودات بین المللی و اثر بر مبادلات و توریسم یا جهانگردی.
* در این گروه از بیماریها باید ویروسها را خطرناکترین و جدی ترین آنها به حساب آورد که در ۷ گروه منتقله از بندپایان و جوندگان بشرح زیر تقسیم می شوند.
۱- آرناویریده ۲- بونیا ویریده ۳- فیلوویریده ۴- فلاوی ویریده ۵- رئوویریده ۶- رابدوویریده ۷- توگاویریده
در بیماری تب کریمه کنگو خونریزی دهنده، ۴ ویروس مهم که برای انسان بیمار زا هستند قرار می گیرد. ( بونیاویروس، فلبوویروس، نایروویروس، هانتا ویروس )
این ویروسها عمدتاً بوسیله پشه و در درجه بعد کنه که عامل نایرو ویروس که همان ایجادکننده تب کریمه کنگو است، منتقل می شوند.
تب خونریزی دهنده ویروسی کریمه کنگو
این ویروس در خانواده Buniaviridae قرار می گیرد و از جنس Nairovirus است. ویروس کریمه گنگو در بدن کنه ای بنام Hyalomma تکثیر می شود و به مهره داران منتقل می شود. در داخل بدن کنه از طریق داخلی رحمی به نسل بعدی کنه نیز منتقل می شوند. حیوانات اهلی مهره دار مانند گاو و گوسفند و بز از طریق گزش کنه آلوده می شوند که ویروس در داخل خون آنها به گردش در می آید ( ویرمی ) اما باعث بیماری و مرگ حیوان نمی شود. لذا خون این حیوانات برای انسان آلوده کننده است و از طرفی دیگر انسان می تواند در اثر گزش کنه های آلوده نیز مبتلا شود و خون و ترشحات بدن انسان آلوده که بیمار می شود نیز برای افراد دیگر آلوده کننده خواهد بود بطور خلاصه انسان از ۳ طریق زیر به این بیماری مبتلا می شود.
۱- در حین ذبح یا قطعه قطعه کردن گوشت حیواناتی ، مانند گاو و گوسفند و بز با ورود خون حیوان از راه زخمها و خراشیدگیهای سطحی و یا خوردن شیر غیر پاستوریزه این حیوانات از طریق گوارشی وارد بدن انسان شده و باعث ابتلا شود.
۲- از طریق گزش کنه های جنس هیالوما این مورد در مناطق آلوده باید بطور مستمر در مراقبت جدی باشد.
۳- در حین مراقبت پزشکی و پرستاری از بیماران که از خون آلوده یا ترشحات بدن آنها و یا تماس با این مواد در مراقبتهای داخل منزل بیماران و سرسوزن آلوده در خونگیران آزمایشگاهی نیز ممکن است رخ دهد بندرت از مادر به فرزند نیز مشاهده شده است.
با ورود ویروس از هریک از روشهای مذکور بداخل بدن انسان دوره کمون یا نهفتگی ۳ تا ۱۲ روز داشته و از هر ۵ نفر آلوده شده ممکن است یک نفر علامت بیماری را پیدا کند ( ۵/۱ ) که میزان مرگ و میر در آنها ۳۰-۱۵ درصد است. البته دوره کمون با گزش کنه کوتاهترین و در خون و سرسوزن آلوده و تماس با نسوج بیماران طولانی ترین است.
در همه سنین و هر جنسی ممکن است بیماری رخ دهد اما با توجه به مشاغل آقایان که بیشتر با حیوانات سرو کار دارند احتمال آن بیشتر خواهد بود و امروزه با تشخیص صحیح و اقدام درمانی و مراقبتی بموقع می توان از عارضه و مرگ و میر و انتشار بیماری به جامعه جلوگیری کرد. بقیه مطالب برای تسهیل در بخاطر سپردن بصورت پرسش و پاسخ زیر مطرح می شود.
۱- تب کریمه کنگو چه نوع بیماری است؟
یک بیماری ویروسی منتقله از کنه بنام نایروویروس که از خانواده بونیاویریده است، اولین بار این بیماری در سال ۱۹۴۴ میلادی در کریمه روسیه کشف شد، لذا به این نام نامگذاری شده است مجدداً در سال ۱۹۶۹ در گنگو شناسایی شد و لذا نام این دو منطقه را به خود گرفته است.( کریمه گنگو )
۲- این بیماری در کجاها دیده می شود؟
در اروپای شرقی مخصوصاً در کشورهای مشترک المنافع ( کریمه، آستاراخان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان ) و در تمامی منطقه مدیترانه، در شمال غربی چین، آسیای مرکزی در اروپای جنوبی در آفریقا و خاورمیانه و در کشور هندوستان مشاهده می شود.
۳- چگونه بیماری تب کریمه کنگو منتشر می شود و انسان از چه طریقی آلوده می شود؟
کنه ایگزودید ( سخت ) مخصوصاً از جنس هیالوما که هم رزروار و همه انتقال دهنده ویروس است. تعدادی از حیوانات وحشی و اهلی مانند گاو، بز و گوسفند و خرگوش صحرایی در بدن خود ویروس را نگهداری و تکثیر می کنند انتقال به انسان از طریق تماس با خون حیوان آلوده و یا کنه می باشد و یا خوردن شیر غیر پاستوریزه دام.
همچنین این ویروس از افراد آلوده با خون آنها و ترشحات بدن به انسانهای دیگر سرایت می کند. انتقال بیمارستانی از طریق وسایل پزشکی استریل نشده و از سر سوزن و وسایل و لوازم طبی آلوده می باشد. به طور خلاصه انتقال به انسان عبارتست از کنه به انسان، حیوان به انسان و انسان به انسان.
۴- علائم بیماری تب کریمه کنگو چیست ؟
این بیماری در دو فاز ظاهر می شود.
الف- فاز اول شروع بیماری بطور ناگهانی با علائم و نشانه های سردرد شدید، تب بالا، درد پشت، درد مفاصل، درد شکم و استفراغ و اسهال غیر خونی و چشمان ملتهب و صورت برافروخته که در معاینه حلق نیز قرمز بوده، و همراه با تغییرات خلقی مانند منگی و بیقراری و علائم قلبی عروقی شامل برادیکاردی و افت فشار خون است.
ب- فاز دوم بیماری نیز که به طور ناگهانی شروع شده و در همان ۲ تا ۳ روز اول بیماری است شامل راش، پتشی، اکیموز، هماچوری، اپیستاکسی، ملنا، هماتمز و خونریزیهای وسیع زیر جلدی و مخاطی است. (این خونها خیلی آلوده کننده است). در انواع شدید اختلال خلقی و حسی و در مراحل پیشرفته بیماری مناطق اکیموتیک، خون دماغ شدید و خونریزی غیرقابل کنترل در محلهای تزریقی که از روز چهارم بیماری شروع و برای دو هفته ادامه می یابد به طور بارز دیده می شود.
۵- روش تشخیص این بیماری چگونه است؟
روش تشخیص ELISA و RT-PCR و یافتن ویروس و آنتی بادی در بیمار از نوع IgG و Igm با روش ELISA و یا IFA است.
۶- میزان مرگ و میر بیماری چقدر است ؟
۳۰% – ۱۵ و گاهی نیز تا ۵۰ درصد گزارش شده است.
۷- درمان بیماری چگونه است؟
حمایت همودینا میکی و درمان به موقع عفونت های دیگر باکتریال اضافه شده و درمان دارویی با ریباویرین که تا حدی بر این ویروس مؤثر است.
۸- چه کسانی برای بیماری پرخطر هستند؟
کسانی که با دام یا حیوانات اهلی یا وحشی سروکار دارند و یاکارکنان بیمارستانی که با بیماران ارتباط دارند ( خون و ترشحات بدن بیمار ).
۹- بیماری چگونه پیشگیری می شود؟
افرادی که با حیوانات سروکار دارند و کارگران دامداریها و کشاورزان باید در محل کار خود بر روی پوست خود از مواد دافع حشترات استفاده کننده و یا کاملاً خود را بپوشانند از موارد دافع دارای DEET که علیه کنه شدیدأ اثر می کند استفاده کنند. پوشیدن دستکش و وسایل محافظتی دیگر الزامی است از تماس با خون و مایعات دیگر بدن حیوانات خانگی و انسان دارای علامت باید اجتناب کرد برای کارکنان حوزه سلامت استفاده از وسایل جلوگیری از آلوده شدن الزامی است تا از طریق تماسهای شغلی آلوده نشوند و عدم استفاده از لبنیات غیر پاستوریزه.
۱۰- آیا علیه بیماری واکسنی وجود دارد؟
یک نوع واکسن بدست آمده از مغز موش علیه CCHF تهیه شده ولی هنوز در دست بررسی است و تا حال عملی نشده است.
۱۱- چگونه می توان وسایل و محیط های آلوده را ضدعفونی کرد؟
این ویروس بوسیله هیپوکلریت ۱% و گلوتارآلدهید ۲% و با حرارت ۵۶ درجه سانتیگراد از بین می رود.
آنچه مسلم است در کنترل این بیماری باید دستورالعمل های کنترل عفونت بیمارستانی را جدی بگیریم هم برای سلامت بیماران و هم خودمان
منبع: شفا آنلاین
