ویتامین ها از جمله موادی هستند که اعمال اساسی را بدن انسان به انجام می رسانند. ویتامین D از جمله ویتامین های ضروری و مورد نیاز بدن است. این ویتامین جزء ویتامین های محلول در چربی بوده و و توسط خود بدن در اثر قرار گرفتن در معرض تابش مسقیم نور آفتاب به پوست تولید می شود. در ادامه به بررسی علل کمبود ویتامین D و روش های جبران آن خواهیم پرداخت. با دکتر سلام همراه باشید.
دکتر تیرنگ نیستانی مدیر گروه تحقیقات تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بهترین راه برای رفع کمبود ویتامین Dدر سطح جامعه را غنی سازی مواد غذایی عنوان کرد. به گفته وی منبع طبیعی تامین ویتامین D مورد نیاز بدن، طول موج خاصی از اشعه ماورای بنفش نور خورشید می باشد که درصورت مواجهه مستقیم با پوست پیش‌ساز این ویتامین در بدن ساخته می شود. در این میان عوامل مخدوش کننده ارتباط میان نورآفتاب و پوست بدن بر وضعیت این ویتامین در بدن تاثیر می گذارد.
مدیرگروه تحقیقات تغذیه دانشگاه زندگی شهر نشینی وکار کردن درمحیط های بسته، عوامل فرهنگی نظیر نوع پوشش رایج در برخی جوامع نظیر ایران، استفاده ازکرم‌های ضد‌افتاب، آلودگی هوا و وضعیت اقلیمی را از عوامل موثر در کمبود ویتامین D برشمرد. این متخصص تغذیه و رژیم درمانی(diet therapy) با تاکید بر تاثیر عوامل جغرافیایی در این خصوص تصریح کرد: ساخت ویتامین D در ساکنان عرض جغرافیایی بالا که زاویه تابش مایل‌تر بوده و با منطقه استوا فاصله دارند، ساکنان مناطق ابری و افرادی که پوست روشن دارند کمتر می باشد. در افراد چاق نیز ساخت ویتامین D کمتر بوده و حتی اگر در بدنشان ساخته شود در بافت چربی گیرافتاده و در دسترس بدن قرار نمی‌گیرد، بنابراین دوز ویتامین D تجویز شده برای آنها بالاتر است.
کمبود ویتامین D در زنان شایع تر است
وی خاطرنشان کرد: کمبود ویتامین D در زنان بیش از مردان شیوع دارد که نوع پوشش و بیشتر بودن توده چربی در بدن زنان از جمله این دلایل است. این استاد دانشگاه با بیان اینکه وضعیت ویتامین D در بدن تغییرات فصلی دارد، اظهار داشت: انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور با همکاری دفتربهبود تغذیه وزارت بهداشت و سازمان یونیسف برنامه ملی مراقبت تغذیه را از سال ۹۲ شروع کرده است که براساس نتایچ تحقیقات انجام شده شیوع کمبود ویتامین D در فصول گرم در بهترین حالت بیش از ۵۰ درصد است و این میزان در فصول سرد به ۱۰۰ درصد هم می‌رسد.
کاهش سن ابتلا به پوکی استخوان در کشور/ بالاترین میزان شیوع کمبود ویتامین D مربوط به استان خوزستان است
وی با تاکید براینکه میزان ویتامین D موجود در بدن میان استان‌های مختلف و با توجه به سن و جنسیت متفاوت است، عنوان کرد: یکی از بالاترین میزان شیوع کمبود این ویتامین مربوط به استان خوزستان است، بر اساس تحلیل‌های ما دلیل این امر آفتاب‌گریز بودن مردم این منطقه و آمار بالای مصرف کرم ضد آفتاب توسط مردم این استان است.
دکتر نیستانی با تاکید بر اینکه زیستن در منطقه آفتابی ضرورتا فرد را در برابر کمبود ویتامینD محافظت نمی‌کند، تصریح کرد: همان طول موج خورشیدی که سازنده این ویتامین در بدن است منشا بسیاری از امراض پوستی مانند چین و چروک پوست، لک پوستی، آلرژی، انواع سرطان پوست و… است بنابراین مردم به‌ویژه افراد دارای پوست روشن حق دارند خیلی با آفتاب سر و کار نداشته باشند.
این استاد دانشگاه درخصوص منابع غذایی ویتامین D بیان کرد: منابع تامین این ویتامین به ماهی‌های چرب مثل ماهی سالمون و روغن جگر ماهی محدود می‌شود البته اندک مقداری از آن در زرده تخم‌مرغ و برخی از قارچ‌های چتری نیز وجود دارد. وی با اشاره به اینکه کمبود ویتامین D موجب بروز مشکلات استخوانی در افراد می‌شود، اظهار کرد: این مشکلات در حالت شدید به نرمی استخوان و در حالت مزمن به پوکی استخوان منجر می‌شود که متاسفانه سن ابتلا به پوکی استخوان(Osteoporosis) در کشور ما پایین آمده است.
بیماریهای مرتبط با کمبود ویتامین D
این متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی با اشاره به تاثیر کمبود این ویتامین با بروز بسیاری از بیماری‌ها عنوان کرد: بیماریهای روانی همچون افسردگی، اضطراب، بیماری قلب و عروق، دیابت، بیماریهای خودایمنی همچون ام اس، روماتیسم مفصلی، کاهش توان ماهیچه‌ها، انواع سرطان،ابتلا به انواع عفونت(Infection)ها به ویژه عفونت‌های تنفسی، از جمله بیماری‌هایی هستند که در اثر کمبود ویتامین D در بدن بروز پیدا می‌کند.
وی افزود: بهترین راه برای رفع کمبود ویتامین D در سطح جامعه، غنی سازی مواد غذایی است . بیش از یک دهه است که در این زمینه کار می‌کنیم زیرا غنی‌سازی راهی ماندگار، ایمن،با پوشش جمعیتی بالا و ارزان‌قیمت برای رفع کمبود این ویتامین در جامعه است. دکتر نیستانی استفاده از مکمل‌های دارویی را راه دیگر برای تامین این ویتامین در بدن برشمرد و گفت: این مکمل‌ها حتما باید توسط متخصص تغذیه و پزشک تجویز شود زیرا این مکمل‌ها مختلف بوده و میزان دوز تجویزی به نحوه کمبود ویتامین بستگی دارد. وی در خاتمه تاکید کرد: استفاده از ویتامین D در دوز بالا باعث ایجاد مسمومیت در فر می شود بنابراین حتما مصرف آن باید با تجویز و زیرنظر متخصص صورت پذیرد.
منبع: شفا آنلاین
