یکی از شایع ترین مشکلات دندانی، پوسیدگی دندان می باشد و آمار پوسیدگی دندان در زنان و مردان در سراسر جهان رو به افزایش می باشد. در این مقاله از دکتر سلام اطلاعاتی در خصوص پیشگیری از پوسیدگی دندان را آماده کرده ایم. توصیه می کنیم که این مقاله را از دست ندهید و حتما آن را مطالعه کنید. با ما همراه شوید.
پوسیدگی دندان یکی ازشایع ترین بیماری‌های عفونی جوامع بشری است و این در حالی است که شیوع پوسیدگی دندان در مردان و زنان ایرانی در حال افزایش است آخرین بررسی‌های انجام شده توسط اداره سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نشان می دهد که بیش از?? درصد افراد جامعه گرفتارمشکلات سلامت دهان و دندان هستند .
در این بررسی آمده ،افراد میانسال به طور میانگین سه دندان پر شده، شش کشیده و چهار پوسیده دارند و میزان DMF (میزان پوسیدگی دندان ) در آنان حدود ?? درصد گزارش شده است. این شاخص در میان کودکان پنج تا شش ساله بالاتر از ۵است و نرخ آن از سال ?? تا ?? نسبتا صعودی بوده است. شاخص DMF در میان کودکان ?? ساله نیز در همین بازه زمانی از ۵/۱ به ۹/۲ درصد افزایش یافته است.
بر اساس این گزارش ،میانگین هزینه برای درمان پوسیدگی دندان کودکان پنج تا شش ساله که به طور متوسط ۵/۴ دندان پوسیده برای هر کدام از آنان گزارش شده، هزار میلیارد تومان است. این رقم برای گروه سنی نوجوانان ?? ساله به ?? میلیارد و برای میانسالان ???? میلیارد تومان برآورد می‌شود. همچنین جایگزینی دندان‌های پوسیده در این گروه سنی ?? هزار میلیارد تومان هزینه در بر دارد .
کارشناسان معتقدند ، بیماری‌های دهان و دندان رتبه دوم ابتلا به بیماری‌ها را در دنیا به خود اختصاص داده‌اند و این در حالی است که این بیماری‌ها با بیماری‌های سیستماتیک در ارتباط هستند ازاینرو هزینه زیادی برای حذف آنها نیاز است.
برگزاری نشست خبری دوازدهمین کنگره علمی سالیانه دندانپزشکان عمومی ایران که با شعار اندیشه‌های راهبردی راهی برای درمان موفق برگزار شد ما را بر آن داشت تا گفت وگویی داشته باشیم با دندانپزشکان که در پی می آید .
پوسیدگی دندان و علل آن
دکتر باقر شهنی زاده رئیس انجمن دندانپزشکان عمومی ایران در مورد بهداشت سلامت دهان و دندان به گزارشگر روز نامه اطلاعات می گوید : بهداشت دهان و دندان یکی از مقوله‌های مهم سلامت است واین در حالی است که پوسیدگی دندان یکی از بیماری‌های شایع در جوامع انسانی است وبا توجه به اینکه تغذیه انسان از طریق دهان است مردم باید در حفظ سلامت دهان و دندان کوشا باشند .
بر اساس شاخص DMFکه استاندارد جهانی برای تعداد پوسیدگی دندان ، تعداد دندان‌های پرشده و تعداد دندان‌های از دست رفته در دهان فرد است در کشور در حال افزایش است از این رو این مساله باید مورد توجه قرار بگیرد .
اگر چه برنامه رعایت بهداشت دهان و دندان سال‌ها است که در کشور اجرایی شده است ومسئولان بهداشتی کشور تلاش می کنند که آمار پوسیدگی دندان را به هر شکلی که شده پایین بیاورند و افرادی که پوسیدگی ندارند دندان‌های سالمشان را حفظ کنندولی باز شاهد افزایش آمار پوسیدگی دندان در کشور هستیم .
وی در پاسخ به این پرسش که آمار دندان‌های پوسیده در کشور ما چقدر است می افزاید : پوسیدگی دندان از بیماری‌هایی است که با مراقبت می توان از بروز آن پیشگیری کرد در خیلی از کشور‌ها پیشگیری در مراحل متفاوت انجام می شود . در سال ۱۳۸۰ آمار پوسیدگی دندان در نزد ایرانیان حدود ۸/۱درسال ۹۰ حدود ۸/۵ دهم بوده است البته بر اساس اطلاعات پراکنده ای که بدست ما رسیده است تغییراتی بوجود آمده است . به عنوان مثال پایشی که در استان فارس انجام شده است نشان می دهد که پوسیدگی دندان در این استان در حال کنترل است .
این دندانپزشک در مورد آمار بالای پوسیدگی دندان در کشور تاکید می کند : با پیشگیری می توان جلوی پوسیدگی دندان را گرفت ازاینرو دولت باید پیشگیری را در سطح ملی در دستور کار خود قرار دهد و گروه‌های آسیب پذیر(کسانی که تغذیه مناسبی ندارند ،مشکل اقتصادی دارند ودسترسی کمتری به امکانات درمانی دارند ) را تحت پوشش قراردهند.
خوشبختانه در سال‌های اخیر که بسیاری از مردم صاحب دفترچه‌های سلامت شده اند شرایطی بوجود آمده است که پیشگیری از پوسیدگی دندان راحت تر شده است و اجرایی شدن برنامه‌های پایش سلامت که در آن کودکان قبل از مدرسه رفتن از نظر بیماری‌های دهان و دندان بررسی می شوند کمک زیادی به کم شدن آمار پوسیدگی دندان در کشور شده است .
کم کاری بیمه‌ها
دکتر شهنی زاده در مورد کم کاری بیمه‌ها می گوید : یکی از مسائل مهم بهداشت دهان و دندان در کشور کم کاری بیمه‌ها است این در حالی است که بیمه‌ها باید خدمات دندان پزشکی را بیشتر پوشش دهند بخصوص برای کسانی که کارمند دولت هستند سقف درمان‌های دندانپزشکی باید افزایش یابد . بیمه‌ها باید پوشش‌های متفاوتی داشته باشند در خیلی از کشور‌ها هم خدماتی مانند پر کردن ،درمان ریشه ،عصب کشی وگذاشتن دندان را بیمه‌ها تقبل می کنندولی متاسفانه در کشورما بیمه‌های تکمیلی این خدمات را پوشش نمی دهند .
وی در پاسخ به این پرسش که خمیر دندان داخلی بهتر است یا خارجی می افزاید : مهمترین مساله تمیز کردن دندان‌ها است خمیر دندان تنها یک ماده تمیز کننده است مانند مواد تمیز کننده ای که دستهایمان را با آن تمیز می کنیم این مواد قدرت تمیز کنندگی دارند و خمیر دندان ایرانی و خارجی با هم فرقی ندارند ما طرفدار خمیر دندان ایرانی هستیم زیرا که کیفیت خاص خودش را دارد .
معمولا پوسیدگی دندان به علت گیر کردن مواد غذایی در بین دندان‌ها بوجود می آید واین در حالی است که مسواک زدن تنها سطوح صاف دندان‌ها را پاک می کند و برای پاک کردن قسمت‌های دیگر دندان باید از نخ دندان استفاده کرد .
مساله دیگر که در پیشگیری از پوسیدگی دندان موثر است تغذیه مناسب است .مواد شیرین و استفاده نابجا از شیرینی و شکلات‌ها بخصوص در وعده‌های بین غذایی باعث پوسیدگی بیشتر دندان‌ها می شود .
در حال حاضر درمدارس سراسر کشور کودکان را آموزش می دهند که دروعده‌های غذایی از مواد شیرین استفاده نکنند و سعی کنند مواد پروتتینی را جایگزین شیرینی و شکلات کنند . دانش آموزان با خودشان مسواک همراه داشته باشند و بعد از مصرف مواد غذایی بخصوص شیرینی‌ها مسواک بزنند .
رئیس انجمن دندانپزشکان عمومی در مورد استفاده از مسواک دستی ومسواک برقی هم یاد آوری می کند : تفاوتی بین نوع مسواک از نظر کارآیی وجود ندارد ومسواک زدن باید صحیح انجام شود و مهم طرز مسواک زدن است اما مسواک برقی می تواند علاوه بر داشتن انرژی زمان مسواک زدن را هم کاهش دهد .
بهتر است مردم بعد از جراحی‌های لثه، فک و صورت از دهانشویه‌ها استفاده کنند زیرا که دهانشویه‌ها به طور معمول ماده ضد عفونی کننده دارند مساله مهم در استفاده از دهانشویه‌ها این است که دهن را آب نکشند درست مثل وقتی پمادی را روی زخم می گذاریم آن را پاک نمی کنیم استفاده از دهانشویه‌ها هم اینگونه است . بهترین موقع استفاده ازدهانشویه بعد از مسواک زدن است .
استفاده از تجهیزات جدید
دکتر شهنی زاده در مورد وجود تجهیزات دیجیتالی در شهرهای بزرگ کشور می گوید : در حال حاضر تجهیزات دیجیتالی دندانپزشکی در شهرهای بزرگ مانند تهران، شیراز و مشهد وجود دارد وچنانچه این تکنولوژی توسعه پیدا کند و با قیمت پایین تر ارایه شود، فراگیر تر خواهد شد. این در حالی است که آموزش تجهیزات دیجیتالی باید در اولویت قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه درایمپلنت با استفاده از شیوه‌های جدید درمانی به موفقیت‌هایی دست یافته ایم می افزاید : به روش‌هایی دست یافتیم که می تواند دقیقا تراکم، قطر یا طول استخوان دندان را نشان دهد.
در حال حاضربیش از ۶۰ دانشکده دندانپزشکی در جاهای مختلف کشور راه اندازی شده است که وظیفه آنها تربیت نیروهای متخصص است .کیفیت کار دندانپزشکان از طریق آموزش و نظارت انجام می شود که خوشبختانه درایران کیفیت درمان خوب است.
درمان پوسیدگی دندان
دکتر لیلا صدقی مشاور اجرایی دوازدهمین کنگره علمی سالیانه انجمن دندانپزشکان عمومی ایران می گوید : پوسیدگی بر اثر تولید اسید توسط باکتری‌ها باعث از بین رفتن بافت سخت دندان که شامل عاج و مینا است، می شود البته این باکتری‌ها برای شروع فعالیت نیاز به مواد قندی دارند تا بتوانند اسید تولید کنند .
از اینرو تنها راه درمان پوسیدگی، درمان قسمت‌های آسیب دیده و جایگزین کردن آن با مواد ترمیمی دندانپزشکی است. همچنین چهار عامل اصلی ایجاد پوسیدگی ، میکروب‌ها، مواد قندی، زمان و مقاومت شخصی و دندانی است که این ? عامل در کنار هم سبب ایجاد پوسیدگی می شود.
این دندانپزشک می افزاید : حساسیت دندانی هنگام مصرف مواد شیرین معمولا نشانه پوسیدگی سطحی در دندان است همچنین حساسیت به سرما نیز از دیگر علائم است که اگر این حساسیت بیشتر از ? دقیقه ماندگار باشد نشانه درگیری عصب است.باید بدانیم که تخریب مینای دندان در یک لحظه و یک روز اتفاق نمی‌افتد و برای حل شدن مینای دندان مدت زمان زیادی لازم است. این در حالی است که پس از خوردن هر وعده غذایی و رسیدن مواد قندی به میکروب‌های پوسیدگی زا، حدود ? دقیقه طول می‌کشد تا اسید تولید شده و در طول ??تا ?? دقیقه به حداکثر میزان خود می‌رسد و تقریباً تا یک ساعت در همان وضعیت می‌ماند تا به حالت عادی برگردد.
بنابراین مسواک زدن صبح و شب نمی تواند مانع ایجاد پوسیدگی شود همچنین مدت زمان مسواک زدن هم حائز اهمیت است.
وی با اشاره به این مطلب که مصرف مواد قندی مانند انواع دسر و شکلات همراه غذا در کودکان و یا در میان وعده، دائماً چرخه تولید اسید توسط میکروب‌های پوسیدگی زا
را فعال کرده و سبب تخریب مینای دندان می‌شودتاکید می کند : فیشورسیلنت ( شیارپوش) دندان‌های دائمی اهمیت زیادی داردو لازم است از دو سالگی کودکان را به دندانپزشک برده و از ? سالگی اولین دندان‌های دائمی را فیشورسیلنت کنیم.
استفاده از دهانشویه‌های فلوراید یا وارنیش فلوراید در مطب نیز در این راستا توصیه می‌شود چرا که این اقدام باعث تقویت مینای دندان در مقابل اسیدها می‌شود و روند پوسیدگی را کند می‌کند.
تومورهای دندان
دکتر سمیه علیرضایی مشاورعلمی دوازدهمین همایش علمی سالانه انجمن دندانپزشکان عمومی ایران نیزبا بیان این مطلب که تومورهای مرتبط با دندان و یا غیر مرتبط با دندان نباید دست کم گرفت می گوید : تشخیص دیر هنگام تومور‌ها باعث به وجود آمدن مشکلات جبران ناپذیر و حتی از دست دادن قسمتی از استخوان فک و یا بدتر از آن می شود واین در حالی است که رشته تخصصی بیماری‌های دهان ،فک و صورت راهی به دندانپزشکی و پزشکی پیدا کرده است به طوری که از کوچک‌ترین زخم‌ها تا زخم‌های سرطانی و انواع ضایعات سفید و قرمزکه به سمت بدخیمی پیش می روند راشناسایی می‌کند ومراجعه به هنگام بیماران باعث جلوگیری از این بدخیمی‌ها و درمان آنها می‌شود. انواع ضایعات غدد بزاقی شامل خشکی دهان و علایم و درمان‌های آنها، تومورهای غدد بزاقی، سنگ‌ها و گرفتگی‌ها و اختلالات عملکرد غدد بزاقی که سبب بوجود آوردن مشکلات و بیماری‌ها و گاه درد‌ها و عفونت‌های شدید می‌شوند در حوزه بیماری‌های دهان و دندان بررسی می شود .
وی با بیان این مطلب که ضایعات و تومورهای مرتبط با دندان و یا غیر مرتبط با دندان در معاینات و رادیوگرافی‌های معمولی کشف می‌شوند می افزاید : تشخیص ندادن به موقع این بیماری‌ها سبب به وجود آمدن مشکلات جبران ناپذیر و حتی از دست دادن قسمتی از استخوان فک و یا گاهی بدتر از آن می‌شود.
درمان به موقع انواع ضایعات پوستی مخاطی مختلف که معمولا در حفره دهان دیده می‌شوند کمک بزرگی به جلوگیری از گسترش آن می‌کند. انواع ضایعات بافت نرم و مجاورات آنها شامل اختلالات مفصل گیجگاهی فکی صورت و درد‌های ناحیه دهانی فکی صورتی و حتی سردرد‌های بسیاری نیز جزو بیماری‌های دهان و فک و صورت است.
دکتر علیرضایی گفت: از طرف دیگر بیماران دچار انواع بیماری‌های سیستمیک مانند بیماران مبتلا به دیابت، فشار خون و …. که به علت مصرف دارو‌ها و یا شرایط خاص درمان دندانپزشکی آنان مخاطره انگیز هستند در حیطه تخصصی دندانپزشکی است .
همایش‌های معتبر سالانه دندانپزشکان که در آن تمام تخصص‌های دندانپزشکی برای ارایه دانش روز خود برای تبادل اطلاعات و علم روز خود گرد هم می‌آیند بی شک بهترین فرصت برای همه همکاران عمومی و تخصصی در تمام رشته‌های تخصصی فراهم می‌سازد تا گرد هم بیایند و به مبادله علم روز و حتی موضوعات مشترک بین رشته‌ای بپردازند.
ترس مردم از رادیو گرافی
دکتر علی کاوسی متخصص رادیولوژی دهان و فک و صورت هم با اشاره به نقش مهم رادیولوژی در تشخیص ضایعات اولیه دهان و دندان و فک و صورت می گوید : متاسفانه ترس و نگرانی از گرفتن رادیوگرافی در بین مردم وجود دارد این در حالی است که با دیجیتال شدن تصویربرداری‌ها این ترس و نگرانی معنا و مفهومی ندارد زیرا که که کمترین میزان تشعشع را رادیوگرافی دارد که این میزان تشعشع برابر با دوز چهار روز اشعه محیطی است.
دکتر نرگس بارفروش جراح و متخصص بیماری‌های لثه و ایمپلنت هم با اشاره به گرایش روزافزون به درمان‌های ایمپلنت وجود دارد می گوید : آنچه مسلم است این است که با توجه به اینکه ایمپلنت نیاز بیماران است، اما باید بدانیم بیماری‌های ایمپلنت هم زیاد شده است.
وی با طرح این موضوع که چه معیارهایی برای کشیدن یا نکشیدن دندان‌ها وجود دارد، می افزاید : اگر قرار شد که دندان کشیده شود باید بدانیم که چه موقع ایمپلنت بگذاریم زیرا با تشخیص درست، کار به درمان‌های پیچیده نمی رسد.
منبع: شفقنا
