مشکلاتی همچون بی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع از جمله اختلالات دفعی در کودکان به شمار می روند. در میان کودکان بی اختیاری در دفع ادرار شیوع بیشتری دارد، اما مسئله ای که حائز اهمیت می باشد و مهم تر است بی اختیاری در دفع مدفوع است.
بی اختیاری دفع
این اختلال زمانی مطرح می‌شود که کودکی که حداقل سن او ۴ سال است در مکان و جای نامناسب و یا در لباس خود به‌طور عمد یا غیرعمد عمل دفع را انجام دهدو معمولا بدین صورت است که کودک مدفوع خود را به‌طور کامل به
لباس خودش تخلیه نمی‌کند و نشت مدفوع رخ می‌دهد.
مسائل دفعی کودکان یکی از مهم‌ترین مسائل دوران کودکی و از عمده‌ترین نگرانی‌های احتمالی خانواده‌ها به شمار می‌رود. اختلالات دفعی در کودکان انواع مختلف دارد:
۱-نگهداری مدفوع و خودداری از اجابت مزاج
۲- بی‌اختیاری دفع
۳- بی‌اختیاری ادرار
اختلالات دفع در کودکانی رخ می‌دهند که برای رفتن به دستشویی مشکل دارند. (هم برای دفع مدفوع و هم برای ادرار) که این رفتار بصورت مکر برای مدت طولانی‌تر از سه ماه به خصوص در کودکان کمتر از ۵ سال اتفاق می افتد، مشکل زمینه‌ای وجود دارد.
چه چیزی باعث اختلال دفع می شود؟
از اصلی ترین دلایل اختلال دفع در کودکان می توان به یبوست مزمن اشاره نمود. یبوست به دلایل متعددی به وجود می آید که از جمله آن ها می توان به نخوردن آب کافی، استرس و درد در ناحیه مقعد اشاره کرد.هنگامی که کودک دچار یبوست می شود، مقدار زیادی مدفوع در مقعد جمع می شود که این امر سبب کشیده شدن مقعد می شود. این کشش پایانه های عصبی در مقعد را بی حس می کند و کودک ممکن است احساس نیاز به رفتن به دستشویی نداشته باشد و یا متوجه نشود که مدفوع خارج شده است. توده ی مدفوع می تواند متراکم شود – بیش از حد بزرگ یا سفت شود به صورتی که بدون درد خارج نشود. نهایتا، عضلاتی که مدفوع را در مقعد نگه می دارند، دیگر نمی توانند آن را عقب نگه دارند. اگر چه توده سخت بزرگ مدفوعی نمی تواند عبور کند، مدفوع مایع یا شل ممکن است از دور توده متراکم شده نشت کند و به لباس کودک مالیده شود.
درمان
به طور كل در درمان اين اختلال ، مطالعات پژوهشهاي مختلف بيانگر آن هستند كه درمانهاي رفتاري وسيله مطمئني براي درمان اين اختلال به شمار مي آيند.
در كودكاني كه دچار يبوست هستند بايد با روشهاي مختلف سعي در از بين بردن يبوست كرد ، مي توان براي از بين بردن يبوست حبوبات ، غلات و انواع سوپ و سبزيجات و ميوه هاي تازه را در برنامه غذايي كودك افزايش داد تا يك اجابت مزاج خوب به وجود آيد ، تجارب مكرر بدون ناراحتي از دفع مي تواند به كودكي كه تجارب دردناكي را در گذشته تجربه كرده ، كمك كند.
و حال كودكي كه به علل اختلال عاطفي و بدون هيچ علت عضوي ، حالت قبض مدفوع دارد ، در درمان اين كودكان ابتدا مي بايستد شرح حال دقيقي از وضعيت آنها به دست آورد تا بتوان علت حبس مدفوع را مشخص كرد و در صورت وجود تنشهاي خانوادگي و تعامل منفي والدين و كودك و يا وجود استرس و ترس آنها را از بين برد.
پژوهشهايي كه عمدتا از بررسي مربوط به آموزش كنترل مدفوع تشكيل مي شود قويا مبين آن است كه آموزش توام با سختگيري و تنبيه منجر به ايجاد خصومت در كودكان مي شود كه در اين مرحله بايد علل لجاجت و خصومت كودك با والدين مشخص شود تا بتوان آنها را از بين برد.
همچنين عده اي از كودكان وجود دارند كه مدفوع را جزئي از وجود خود مي دانند كه در اين صورت بايد والدين براي كودك بدنش را به شكل خيلي ابتدايي تشريح كنند و در مورد چگونگي به وجود آمدن و خروج مدفوع را برايش توضيح دهند تا كودك بداند كه مدفوع جزئي از بدن او نيست و نياز به خروج دارد.
و يا كودكاني هستند كه از محيط توالت مي ترسند و به اين علت از رفتن به آنجا امتناع مي ورزند كه بايد در اين صورت ترس كودك را شناخت ، با او به توالت رفت محل قرار گرفتن ادرار و مدفوع را به او نشان داد يا اگر از صداي سيفون مي ترسد بايد به همراه او سيفون را كشيد و برايش توضيح داد كه چه عملي را انجام مي دهد و بي خطر مي باشد ، كودك را براي صحبت كردن در مورد ترسهايش تشويق كنيد ، كودك را بطور آزمايشي بر روي توالت بنشانيد تا متوجه شود كه به درون آن نمي افتد ، يك اسباب بازی مخصوص كه كه كودك دوست دارد در توالت بگذاريد كه كودك تشويق شود و برايش محيط مطبوعي به وجود آيد.
از دیگر عواملی که موجب می شود کودک به توالت نرود این است که والدین هنگامی که قصد تنبیه کودک را دارند او را درون توالت می فرستند و به همین دلیل توالت به یک مکان نا امن برای کودکان تبدیل می شود و کودک در آنجا احساس نا امنی می کند در نهايت والدين بايد سعي كنند به دقت كودك خود را بشناسند تا از اين طريق بتوانند او را درك كنند و مسائل او را حل نمايند.
