داشتن رابطه اجماعی قوی از جمله مهم ترین و کار آمد ترین ویژگی های هر فرد به حساب می آید. یکی از مهم ترین آموزش هایی که پدر و مادر می بایست به فرزندان بدهند آموزش نحوه برقرار کردن روابط اجتماعی و بروز رفتار اجتماعی توسط کودک است. در این مطلب قصد داریم تا نحوه آموزش این آموزه ها به کودکان توسط والدین را بررسی کنیم. با دکتر سلام همراه باشید.
توانایی برقراري ارتباط و حضور در فعالیت‌های جمعی شاید واضح‌ترین و مشخص‌ترین مصداق برای تشخیص میزان اجتماعی بودن هر فردی باشد. موضوعی که زندگی فردی و اجتماعی همه انسان‌ها را تحت تاثير قرار می‌دهد. این درحالی است که در همه فرهنگ‌ها خانواده، عامل اصلی اجتماعی شدن فرزندان در دوران طفولیت است البته در مراحل بعدی زندگی فرد عوامل دیگری مانند مدرسه، رسانه‌ها و گروه همسالان در این امر دخیل هستند، با این وجود نمی‌توان سهم خانواده را در این امر نادیده گرفت.
ابتدا کودک باید این روابط را درک کند
این بخش برای کمک به درک روابط اجتماعی در کودکان در مورد چیزهایی که آن ها را منحصر به فرد می کند، آغاز می شود . گام بعدی به کودکان کمک می کند مهارت هایی را که در ایجاد ارتباط اولیه با کودکان و روابط اجتماعی در کودکان دیگر دخیل هستند را یاد بگیرند.
آن ها باید بدانند چگونه خو درا معرفی کنند ، چگونه مکالمه ی خصوصی را با کودکی دیگر شروع کنند و سپس یاد بگیرند که چگونه مکالمه ای را در گروه حفظ کنند.
بسیاری از کودکانی که دچار مشکلات مهارت های ارتباطی هستند فنون نادرستی را برای تعامل با دیگران و روابط اجتماعی در کودکان انتخاب می کنند.
آن ها ممکن است لاف بزنند و سعی کنند توجه دیگران را جلب کنند ، این روش اغلب می تواند منجر به طرد شدن آن ها از گروه شود . سایر کودکان ممکن است عقب نشینی کرده و فقط گروه را تماشا کنند که این موضوع در نهایت ممکن است منجر به نادیده گرفته شدن آن ها شود.
این کودکان اجتماعی نیستند
نداشتن یک یا دو دوست صمیمی که ارتباط دو طرفه داشته باشند، قادر نبودن به ابراز همدلی با افراد آزار دیده یا طرد شده، نداشتن توانایی در شروع یا حفظ گفت‌وگو و صحبت کردن با اطرافیان، نادیده گرفته شدن یا مورد سوء استفاده و اذیت قرار گرفتن توسط سایر کودکان و اشکال در پیشرفت تحصیلی از عمده نشانه‌های یک کودک خجالتی می باشد.علاوه بر کم رویی یا خجالتی بودن ، سه نوع دیگر از گوشه‌گیری نیز وجود دارد که از نظر زمینه روانی و عواقب با هم کمی متفاوت هستند.
۱- بی‌میلی اجتماعی یا غیراجتماعی بودن در کودکان
در این حالت کودک میل و اشتیاقی برای بازی با دیگران و همسالان خود ندارد و وقتی با کودکان دیگر است ، ترجیح می‌دهد به تنهایی بازی کند و به اصطلاح کودک حالت شیء گرایی دارد تا اینکه مردم گرا باشد. از ویژگی‌های این حالت عدم وجود نگرانی و ترس از تعامل با همسالان است، یعنی کودک در صورت اجبار به فعالیت گروهی یا یک بازی جالب، وارد جمع می‌شود و به خوبی با دیگران تعامل برقرار می‌کند.
کودکان گوشه گیر و افسرده در محیط هایی خارج از خانه قطعا با مشکل مواجه خواهند شد. در محیط خانواده این کودکان اغلب مورد حمایت قرار می گیرند اما در محیطی خارج از خانه لازم است چیزی برای ارائه به دیگران داشته باشند تا بتوانند به خوبی با آنها رابطه برقرار کنند. اما این ویژگی در دوران دبستان در هر دو جنس همواره با مشکل پذیرش همسالان و تصور و برداشت منفی در مورد خود و تنهایی و گاهی افسردگی همراه خواهد بود. ریشه این رفتار در نهاد کودک است و از جمله دلائل الگوی نا امن پیوند عاطفی در دوران کودکی می باشد، البته کودکان خجالتی نیز ممکن است به طور واکنشی به این نوع رفتار پناه ببرند.
۲- نوع دوم از کم رویی ناظر و تماشاچی بودن درکودک است
در این حالت کودک تمایل به بودن و بازی کردن با دیگر همسالان خود را دارد ولی به خاطر اضطراب اجتماعی از درگیر شدن و شراکت با کودکان دیگر خودداری می کند و از نظر رفتاری در گوشه‌ای فقط بازی کودکان دیگر را تماشا می کند. که معمولاً در کودکان با والدینی که بسیار کنترل‌کننده، حمایتگر و مداخله‌گر هستند بیشتر دیده می‌شود.
۳- کم رویی انزوای اجتماعی در کودکان
کودک در این حالت نه تمایلی به بازی با جمع دارد ، حتی از بودن با جمع نیز گریزان است. ماهیت روانی این گروه از کودکان خجالت شدید همراه با خشم و حتی درجاتی از افسردگی می باشد.
نحوه تقویت روابط اجتماعی در کودک
بازی گروهی
فراهم کردن فرصت‌های فراوان برای بازی با بچه‌های همسن و سال بهترین راه برای تمرین مهارت اجتماعی در کودکان هست.
هر چند شما بتوانید با ایجاد زمینه‌هایی از بازی ها و فعالیت های مختلف در خانه به رفتار کودکتان کمک کنید ولی باز جملات و رفتارهای بچه‌های دیگر را نمی‌توان پیش بینی کرد.
در منزل ترتیب یک بازی گروهی را برای نظارت بهتر بدهید.شما میتوانید رفتار کودکتان را با بقیه بچه‌ها زیر نظر داشته باشید و متوجه شوید که کجاها نیاز به ارتقاء دارد.تماشای کودکان در ارتباط با بچه‌های دیگر به شما اطلاعات زیادی در مورد مهارت اجتماعی آنها می‌دهد.
حل مسئله
استفاده از این روش می تواند بسیار تاثیر گذار و مفید باشد. در این روش کودک سعی می کند به مناسب ترین نحو از پس مشکل خود برآید؛ در این زمان ابتدا وی تصمیم به حل مسئله می گیرد و سپس عدم کامیابی در حل مشکل سعی می کند تا از دیگران و کمک آنها بهره ببرد. کودکان در بازی های نقش بازی کردنی حل کردن مشکل بطور موثر را یاد می‌گیرند و یک راه ایده آل برای روبرو شدن با دیگر کودکان هست. عدم تشخیص صحیح اختلاف ها بین افراد در ارتباط ها باعث ضعف در روابط اجتماعی می‌شود.
با کودکتان بر روی زمین بنشینید و صحنه‌های مختلفی از زندگی را بازی کنید.بجای اینکه در هر سناریویی به کودکتان بگویید که چه کند، ازش بپرسید که چه باید بکند. این بحث‌های باز یک موقعیتی برای صحبت در مورد رفتارهای اجتماعی مناسب و حل مسئله هست.حتی برای کودکان با رفتارهای غیر قابل کنترل هم مفید است. به نوبه خود باعث ایجاد اعتماد به نفس در موقعیت‌های اجتماعی خواهد شد.
احساسات
کودکان را به صحبت در مورد احساساتشان تشویق کنید. به درک و شناخت عکس‌العمل‌ها در موقعیت‌های خاص کمک می‌کند. خیلی از مشکلات در روابط اجتماعی مربوط به این هست که کودکان در موقعیت‌های مختلف نمی‌دانند چه عکس العملی باید داشته باشند.
۶ یا ۷ تا دایره بر روی کاغذ بکشید و بخواهید هر دایره را با شکل چهره ای از سناریویی که شما تعریف می‌کنید، کامل کنند.بطور نمونه: “دوست شما با یک معنی اسمی، شما را صدا می‌زند” و کودک شما یک چهره غمگین نقاشی می‌کند، بعد دوباره: “دوست شما یک رفتاری را انجام می‌دهد” و همینطور ادامه دهید.دقت داشته باشید تا کودک شما به درستی بتواند احساسات مختلف را شناسایی کند.این موضوع کمک می‌کند تا یاد بگیرند چطور با تاکتیک آرام با احساساتش کنار بیاید و یا اینکه بگویید چه زمانی چه احساسی با بقیه بچه‌ها باید داشته باشد.
بازی و تمرین کردن
انواع بازی‌ها را بگذارید بچه‌ها داشته باشند و اهمیت نوبت و دنبال کردن دستورالعمل‌ها را نشان دهید.
بازی‌هایی مثل تقلید کردن ایده خوبی هست یا قوانین بازی را توضیح دهید و در مورد اهمیت رعایت نوبت بدون تقلب صحبت کنید.
دو مدل بازی تقویت حافظه و بازی با حلقه نمونه هایی برای آموزش دنبال کردن دستورالعمل ها هست.
این به کودک شما یاد می‌دهد که چطور موفقیت آمیز با سایر بچه‌ها بازی کند و چطور در هنگام بازی مودب باشد.
در این باره بیشتر بخوانید: آموزش و تربیت کودک خجالتی
هرگونه کپی برداری با ذکر نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است
