قبل از اقدام به فرزند دار شدن بدن شما هم از لحاظ روحی و هم ازلحاظ جسمی نیاز به یک سری آمادگی ها و همچنین مهارت هایی دارد که در رشد ونمو فرزندتان نقش اساسی و سرنوشت سازی دارد با ما همراه باشید
امروزه داشتن فرزند صرفاً یک اتفاق زیستی و تولیدمثلی محسوب نمی‌شود، بلکه یک پدیده روانی – اجتماعی بسیار دقیق است. ازاین‌رو و با توجه به تغییراتی که پس از تولد فرزند در عادات معمول زندگی والدین ایجاد می‌شود، ضرورت دارد همسران قبل از اقدام به فرزند دار شدن، آمادگی و آموزش‌های لازم در این زمینه را کسب کرده و زمینه مساعد رشد و نمو و بالندگی کودک را فراهم نمایند. درک تفاوت‌های فردی موجود همسران، ایجاد تفاهم و کمک به تحکیم و ارتباط پیوند روحی و اخلاقی یکی از مهم‌ترین نمود آمادگی پیش از بارداری است. بدیهی است فضای متشنج و توأم با اختلافات حل‌نشده والدین به هیچ‌وجه نمی‌تواند فضای مناسب شکل‌گیری جنین، رشد و تولد او باشد. بالعکس تبعات روحی و روانی فراوانی چه برای کودک و چه برای والدین در پی خواهد داشت.
آموزش و ارتقای مهارت‌های والدگری موجب می‌شود تا والدین ضمن کاهش استرس‌های خود بتوانند هم به زندگی پویا و متکامل خویشتن بپردازند و هم نسلی نو، بانشاط و گسترده فراهم آورند.
عنصر تربیت در گذشته‌ای نه چندان دور فقط سینه به سینه و به صورت تجربی در میان مادران و پدران و بعد فرزندان آنها منتقل می‌شد و متأسفانه هزینه گزاف عمر پرداخت می‌شد تا زوجین جوان با آزمون و خطا نسبت به تربیت فرزندان خود اقدام نمایند؛ اما پیشرفت علم و دانش و تکنولوژی می‌تواند در بهبود و تسریع فرایند آموزش و ارتقای مهارت‌ها مؤثر بیافتد.
پس از بررسی‌های بعمل آمده، دریافتیم کتاب‌های متعدد اما جسته گریخته¬ای در این باب وجود دارد اما با تجمیع آراء و سرفصل‌های موجود، ما نیز در این مکتوبه پیشنهاداتی را برای شما زوجین جوان داریم و سوالات ذهنی شما را کاویده و پاسخ‌هایی برای آن ارائه می‌نماییم.
آیا برای والد شدن هم به آموزش نیاز داریم؟
قطعاً هر انسانی برای پذیرفتن نقش‌های جدید نیاز دارد که با حدود و ثغور، اهمیت، مزایا و معایب آن نقش آشنا شود و خود را برای پذیرفتن آن مهیّا سازد.
از چه زمانی برای پدر و مادر شدن باید آموزش ببینیم؟
از نظر علمای اخلاق، پدر و مادری استعدادی است که باید حتی قبل از ازدواج برای ساختن خود تلاش کرد و نسبت به آن مطالعه، مراقبه و محاسبه داشت؛ اما شایسته است از زمان تعیین معیارهای انتخاب همسر، معیارهای پدر و مادر شدن را هم در کنار سایر معیارها در نظر گرفت و هنگام تعیین شریک زندگی، در نظر داشت که او توانایی ذهنی، اعتقادی، مهرورزی و والدی را به صورت بالقوه دارد؟ پس از ازدواج هم، زوج‌های جوان روزهای شاد و توأم با مهری را سپری می‌کنند و قصد دارند پس از تشکیل خانواده به استحکام آن هم بپردازند، کم‌کم دغدغه و نگرش والدی را در خود بپرورانند و نسبت به آن اهتمام ویژه بورزند.
ماقبل از بارداری باید بتوانیم از سه منظر «بهداشتی ـ پزشکی»، «روانی ـ عاطفی» و «جنبه‌های تربیتی اسلامی» با مباحث والد شدن آشنا شویم.
بی‌شک بهداشت جسمی، آزمایشات پزشکی، تغذیه مطلوب، استعمال داروها، بهداشت زناشویی، سلامت و انتخاب صحیح روش‌های پیشگیری موقت و بی‌ضرر از نکاتی است که لازم است تا زوجین قبل از بارداری مورد توجه قرار دهند.
همچنین لزوم و آشنایی با روش‌های تقویت عزت نفس در والدین، آمادگی روانی برای پذیرش فرد جدید، روش‌های تقویت حس مسئولیت‌پذیری والدین، تقویت روحیه جمع‌گرایی و آشنایی با مزایای والد شدن و آسیب‌ها و محدودیت‌های پیش‌رو از موارد مهمی است که زوجین جوان باید در زمینه عاطفی روانی خود را ارتقا ببخشند.
بخش ضروری دیگری که باید به آن اشاره داشت، آشنایی با روش‌های تربیتی اسلامی،تأثیرات رفتارهای اخلاقی در تشکیل فرزند، آشنایی با منابع و مآخذ مطالعاتی سهل‌الوصول در حوزه تربیت اسلامی ـ انسانی،بهره‌گیری از توصیه‌های اسلامی در تغذیه دوران قبل از بارداری و… می‌باشد.
در دوران مهم بارداری هم پدران و مادران باید در ایجاد تصوری صحیح، منطقی و عاطفی نسبت به فرزندی که خداوند به آنها عطا کرده و قرار است تا چندماه تا چند روز آینده به دنیا بیاید داشته باشند.
به هرحال تخیلات و تصوراتی ذهنی برای هر انسانی در این دوره ایجاد می‌شود، خوب است تا زوجین در دوران بارداری به نکات کلیدی بهداشت،مسائل عاطفی و روانی و توصیه‌های اخلاقی و تربیتی توجه کنند. همان‌گونه که خانه را برای تولد فرزند مهیا می‌کنند، خود را نیز مهیا کنند، بدانند که قرار است فرزند یا فرزندانی در این خانه و خانواده شکل بگیرند که ممکن است برخلاف تصورات رؤیایی آنها که فقط به خنده‌ها و لالایی و… اسباب‌بازی و پارک و تفریح بپردازند، و یا برعکس، محدودیت‌ها، رقابت‌های عاطفی، کمبودها و فشار اقتصادی و کم‌خوابی و…هم به همراه بیاورد.
والدین باید به یک تصور صحیح در این دوران بپردازند.
گاهی فرزندان برخواسته پدر و مادر پیشی گرفته و باعجله بیشتری پدر و مادر را غافلگیر می‌کنند و متأسفانه نام زیبایی را هم برای آنها انتخاب نمی‌کنیم و به آنها فرزندان ناخواسته اطلاق می‌کنیم و بعد با این سوء انتخاب موجبات رنجش، آزار، بی‌صبری، مقصر دانستن یکدیگر و… را هم فراهم می‌آوریم.
جالب است بدانید؛ این فرزندان خواسته خدا هستند و ما انسان‌ها گاهی در حیرت تصمیمات خداوند شوکه می‌شویم! خوب است خود را برای هرگونه شرایط مشابه آماده کنیم و در اسرع وقت با این شرایط خلاقانه مطابقت ایجاد نماییم.
در این دوران پدران نقش‌های ویژه حمایتی، عاطفی و روانی خواهند داشت که خوب است نسبت به کسب آگاهی‌های لازم اقدام نمایند.
گاهی محدودیت‌های عاطفی زناشویی به دلیل بارداری زنان پیش می‌آید که اگر بتوانند با مراجعه به کارشناسان این امر، آگاهی‌های لازم را کسب نمایند، دوران بارداری با کمترین میزان آسیب و رنج و با انتظاری کاملاً شیرین سپری می‌شود.
تلخی دوران بارداری برای زوجین کم‌تجربه‌ای است که نسبت به آن آگاهی کامل ندارند و از تصورات غلط و تجربه‌های ناکافی، کسب تجربه از افراد کم آگاه و کافی دانستن آن آگاهی‌ها و ترس از شرایط جدید، محدودیت‌هایی را دو صد چندان برای خود ایجاد می‌کنند که خاطرات ناخوشایندی برای آنها ایجاد می‌کند.
نکته قابل‌توجه این است که این تجربه‌های تلخ، ناخودآگاه بر جنین هم تأثیر گذاشته و بعد از تولد او را دچار انواع بیماری‌ها، مشکلات جسمی، روانی و عاطفی می‌نماید، بهتر است زوجین اطلاعات خود را در سه حوزه پزشکی،روانی و اعتقادی بالا ببرند.
زن و شوهر می‌توانند با آگاهی و درک متقابل، دوران بارداری را تبدیل به دوران خاطره‌انگیزی کنند کما اینکه ما در میان مخاطبین خود تعداد زیادی را از این دست داریم.
زن و شوهر کم‌کم در امور اقتصادی هم باید به کسب مهارت‌هایی برای تهیه مایحتاج فرزند به صورت معقول، منطقی، ضروری با صرف هزینه کمتر و باکیفیت بیشتر و تا سقف درآمدی خانواده کسب نمایند. انتظارات بیجا از هردو طرف موجبات ناراحتی و آشفتگی در خانواده را فراهم می‌آورد.
رسم عجیب سیسمونی اصطلاحاً در زایمان اول که اتفاقاً می‌تواند بسیار معقول و خاطره‌انگیز برای هردو خانواده باشد، تبدیل به یک فشار و حتی اهرمی برای پیشگیری طولانی مدت از والد شدن به صورت دلیلی اصلی و پنهان گردد که با مدیریت زوجین و با کاهش توقعات و خرید آنچه ضروری به نظر می‌رسد و واقعاً نیاز واقعی است نه خواسته غیرواقعی می‌توان آن را جهت بخشید.
انتخاب بیمارستان، نحوه زایمان، هزینه‌کرد بیمه‌ها و… در این موارد، بیماری‌های شایع دوران نوزادی مثل زردی و… آسیب‌های زایمان‌های غیرطبیعی و… از جمله مواردی است که خوب است تا زوجین با آنها آشنا شوند.
نحوه تعامل با خانواده طرفین، نحوه مدیریت اشتغال و تحصیل همسران در دوران بارداری، مدیریت احساسات و عواطف و حتی رفع نیازهای اولیه زناشویی باید در سرفصل‌های آموزشی‌ای باشد که والدین خود را موظف به دانستن آن نمایند.
پس از به دنیا آمدن نوزاد هم به فراخور شرایط، پدر و مادر جوان حالا با مسائلی مواجه خواهند شد که ضروری است تا با آگاهی از آنها شرایط چند سال اول زندگی را که نقش بسزایی در تربیت نسل دارد به خوبی سپری نمایند.
مدیریت زمان جهت برنامه‌ریزی‌های عاطفی، تربیتی، ارتباط و حسن معاشرت با همسر، رسیدگی به تفریحات، ارتباطات خویشاوندی و چکاپ‌های پزشکی و فاصله‌گذاری متناوب و شایسته فرزندان و تقسیم امور کارها و منزل و پرداختن به اولویت‌ها به جای امور مختلف و حتی غیرضروری، فرصت استراحت دادن به خود و همسر و دانستن اینکه این شرایط برای مدتی ممکن است فشرده باشد و بعدها که تجربه بیشتر شد؛ همدلی‌ها بیشتر شد؛ کمک‌ها بیشتر شد و فرزندان بزرگتر همراهی بیشتری با شما کردند، در امور فرزندان کوچکتر اوضاع بهتر می‌گردد.
پدران و مادران باید بیاموزند که اعتدال را در برآوردن خواسته‌های کودک و در رقابت با خواسته‌های دیگر پدر و مادر برقرار سازند.
در چنین شرایطی امور غیرضروری را به حداقل باید برسانید و باید آگاهی‌های لازم را در این زمینه کسب کنید. بازی با کودک در سنین مختلف و دانستن ویژگی‌های فردی هر کودک و کشف و بروز استعدادهای کودکان نکاتی است که پدر و مادر بعد از تولد باید با توجه به مراحل رشد و کودک بشناسند و برای آن برنامه‌ریزی کنند.
برخی از امور تفریحی و علایق فردی مثل کوهنوردی، با دوستان بودن، هیئت مذهبی و یا سفر رفتن و… باید تغییر کاربری بدهند و قابلیت همراهی خانواده و فرزند را داشته باشند. چرا که همین تغییرات است که سیر تکاملی انسان را می‌سازد. در این صورت ما فرزندان را مزاحم و یا سربار امور فردی، تفریحی و یا عبادی و مطالعاتی خود نمی‌دانیم؛ و هزاران نکته دیگر که لازم است تا پدران و مادران بدانند و تلاش کنند تا مهارت‌های لازم را بدست آورند.
در پایان بحث لازم است به سیاست‌گذاران فرهنگی ـ پزشکی ـ اجتماعی و اقتصادی جامعه و مدیران و مسئولین هم متذکر شوم که برای پرواز هواپیمای افزایش جمعیت در منحنی رو به رشد، باید آنها هم زمینه این زیرساخت‌ها را فراهم و شرایط را هموار سازند. والا این هواپیما با سرعت مناسب حرکت نمی‌کند و یا اگر حرکت کرد در میانه راه اعتدال خود را از دست خواهد داد.
تهیه کتب و جزوات آموزشی با جذابیت‌های کافی، ارائه آموزش‌های لازم و ضروری در مراحل مختلف ازدواج جوانان، دوران قبل از بارداری، حین بارداری و بعد از بارداری و برگزاری دوره‌های آموزشی تکمیلی، بکارگیری رسانه‌های صوتی، تصویری و مکتوب برای ارائه راهنمایی‌های لازم تربیتی،بسیج نیروهای بهداشتی، انجمن اولیاء و مربیان و سایر دستگاه‌ها برای ارتقای مهارت‌ها و توانمندسازی زوجین می‌تواند تسهیل‌گر این خواسته به حق باشد.
